Wararka

WARARKA MAANTA 27ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxaa dastuurka loo badalaayaa Madaxweyne Xassan? Maxaase loo samayn waayey Maxakammadda Dastuuriga ah? Yaa raba inuu muddo kororsi sameeyo? Maxayse tahay sababta aan weli loo magacaabin Wasiirka Arrimaha Dibadda Iyo Wasiirka Amniga Qaranka? Yaa kamid ah madaxda la khaarajin doono? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho?Yaa raba inay #Soomaaliyaa ku noqoto dagaal sokeeye iyo inay kala qeynsadaan dowladdaha shisheeye ah? Yaa qaldi kara shacabka Soomaaliyeed? Ha Wiqleyso! 

Hirdhabelle 27ka Maarso 2024Faahfaahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa khasaaraha ka dhashay duqeyn culus oo maanta Al-Shabaab lagula weegtay deegaanka Daaru-Nimca ee gobolka Shabeelaha Dhexe xilli ay weerareen saldhig ku yaalLa halkaas.

Fariisinta ciidan ee la wareeray ayaa waxaa deganaa ciidamo ka tirsan dowladda ee qeybta ka ah gulufka dagaal ee ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab.

Duqeynta dhacday kadib weerarka ayaa waxaa fuliyay diyaaradaha dagaalka ee saaxibada caalamiga ah oo hawada ka taageeray ciidamada Xoogga iyo kuwa deegaanka oo saaka aroortii hore ay Al-Shabaab kusoo qaadeen weerar gaadmo ah oo ka dhacay deegaankaasi.

Saraakiil ka tirsan milatariga Soomaaliya ayaa sheegay in duqeyntan kooxda lagu gaarsiiyay khasaare culus, dib looga celiyay aagga deegaanka Daaru-Nimca,

Sidoo kale waxa ay intaasi kusii dareen in haatan ay howlgallo ka wadaan halkaasi, kuwaas oo lagu baacsanayo Al-Shabaabkii weerarka soo qaaday.

Maalmo kahor ayay aheyd markii ay kooxda weerar noocaan ah ay ku qaado fariisimo ay ciidamada dowladda ku lahaayeen deegaano dhaca dhanka xeebta ee gobolka Shabeelaha Hoose.

Muqdisho  27ka Maarso 2024Warsaxaafadeed kasoo baxay wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya ayaa lagu soo dhaweysay qaraar kasoo baxay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay, kaas oo ku baaqaya xabbad-joojin deg-deg ah oo ka dhacda Gaza.

Dowladda federaalka ayaa sheegtay in tallaabadani ay tahay mid horey loogu qaaday nabadda iyo xasilloonida gobolka.

Sidoo kale dowladda federaalka ayaa qoraalkeeda ku sheegtay inay u ololeyneyso soo afjaridda dagaalka ka socda magaalada Gaza.

“Soomaaliya waxay si adag ugu ololaynaysaa in la soo afjaro iskahorimaadka Marinka Gaza, in si nabad ah dadka barakacayaasha ah loogu celiyo guryahoodii, iyo in la xaqiijiyo xal macquul ah oo laba dal ah” ayaa lagu yiri warsaxaafadeed kasoo baxay wasaaradda.

Sidoo kale waxaa lasii raaciyay Nabad waarta oo gobolka ka dhalata waxaa lagu heli karaa wada hadal dhab ah iyo is ixtiraam,”.

Waxaa kale oo warbixinta lagu sheegay in Soomaaliya ay ku boorrisay in dhinacyada ay khuseyso ay ka go’an tahay in la taageero si loo xaqiijiyo in lagu guuleysto qaraarkan.

Qaraarka kasoo baxay  Golaha Aammaanka ee QM ayaa  dalbanaya in si deg-deg ah oo bilaa shuruud ah loo sii daayo dhamaan la haystayaasha, lana qaado dhamaan caqabadaha la hordhigay gargaarka bini’aadanimo iyo in bed-qabka dadka rayidka ah ee Qaza.

Sidoo kale qaraarkan ayay soo diyaariyeen 10-ka xubnood ee meertada ah ee ku jira golaha ammaanka ee Qaramada Midoobay, waxaana meel-mariyey 14 waddan, halka Maraykanku uu ka aamusay, taasi oo fududaysay in qaraarkani dhaqan-galo.

Waa markii sideedaad ee golaha ammaanku isku dayo inuu qaraar xabbad-joojineed ka soo saaro dagaalka Qaza, hase ahaatee intooda badan wuu ku guul-daraystay.

Muqdisho  27ka Maarso 2024 Guddoomiyaha Golaha Shacabka Soomaaliya, Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Aadan Madoobe) ayaa maanta guddoomiyay kulanka guddiga joogtada ah ee golaha, kaas oo ahaa midka 16-aad ee guddiga uu yeesho.

Kulankaan ayaa waxaa goobjoog ahaa dhammaan xubnaha guddiga, waxaana looga hadlay arrimo xasaasi ah, gaar ahaan sida laga yeelayo kuraasta ka banaan baarlamaanka.

Sidoo kale ajendaha kulanka ayaa ahaa warbixinta Guddoomiyaha Golaha Shacabka iyo Qaraarka Buuxinta Kuraasta ka Bannaan Golaha Shacabka Soomaaliya.

Intaasi kadib Sheekh Aadan Madoobe oo warbixin ka siiyay Xubnaha Guddiga Joogta ayaa la wadaagay xaalada guud ee dalka gaar ahaan shuruucda hortebinta u leh guud ahaan dalka iyo shacabka Soomaaliyeed ee horyaala Golaha.

Dhanka kale inta uu kulanka socday xubnaha guddiga ayaa ka dooday isla-markaana ansixiyay Qaraarka Kuraasta ka Banaan Golaha Shacabka.

Kuraas badan ayaa ka maqan baarlamaanka, kuwaas oo qaarkood doorashadii 2022-kii uu muran ka dhashay, kadibna dib loo dhigay, waxaana kamid kursigii Fahad Yaasiin.

Waxaa sidoo kale jira boosas kale oo banaan, kadib markii ay geeriyoodeen xildhibaannadii ku fadhiyay, kahor muddo xileedkooda, kuwaas oo u baahan in hadda lasoo buuxiyo.

Tallaabadan ayaa kusoo aadeysa, xilli muhiim ah, isla-markaana baarlamaanka Soomaaliya au taallo shaqo adag oo ay ugu horreyso wax ka beddelka dastuurka KMG ka ah ee dalka.

Arrintan ayaa dhalisay dood xoogan, kadib markii xubnaha mucaaradka iyo Puntland ay ka biyo diideen qorshaha Villa Soomaaliya ee ku aadan dhameystirka dalka.

Haradheere  27ka Maarso 2024 Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Xasan Cali Khayre ayaa qabtay shir jaraa’id oo arrimaha dastuurka uu kaga hadlay, isagoo sharaxaad ka bixiyey qodobada ay ku diidan yihiin madaxweyne Xasan Sheekh oo doonaya in deg deg loo meelmariyo qorshihiisa dhameystirka dastuurka.

Xasan Cali Kheyre ayaa sheegay in qorshaha dowladda Soomaaliya ay wado uu yahay dastuur la bedelayo, balse uusan aheyn dastuur la dhameystirayo, isagoo ka deyriyey xaaladda ay Soomaaliya cagaha la sii geleyso.

“Dalkeennu wuxuu maanta ku jiraa xaalad adag, gudaha iyo dibaddaba. Maanta ayaana ugu baahi badannahay midnimo iyo wadajir, balse ma dooneyno in la kala fogeeyo dadkii Soomaaliyeed ee ku kala tegay dagaallada sokeeye,” ayuu yiri Kheyre.

Sidoo kale Ra’iisul Wasaare Kheyre ayaa ka digay in dalka lagu maamulo kaligii talisnimo, isagoo si gaar ah farriin ugu diray madaxweyne Xasan Sheekh.

“Waxaan Madaxweyne Xasan Sheekh dib u xusuusinayaa in uusan ka leexan wadadii aan ku baadi goobeynay midnimada Soomaaliya iyo masiir loo dhan yahay, isla markaana uusan iloobin hadaladiisii ahaa in qof kaligiis ah uusan go’aan ka gaari karin masiirka umadda Soomaaliyeed,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Kheyre.

Xasan Cali Kheyre ayaa cod dheer ku dalbaday in talada dastuurka dhexda lasoo dhigo, isla markaana meel la isla dhigo danaha gaarka ah ee laga dhex arkayo dastuurka, kuwaas oo sida uu sheegay aan u adeegeyn danaha dadka Soomaaliyeed.

“Waxaan madaxda dalka ugu baaqayaa in ay ka fogaadaan wax kasta oo dhaawici kara qarannimadeenna iyo midnimada umaddeenna, arrimaha masiiriga ah ee wax-ka-beddelka dastuurku ugu horreeyana laga gaaro talo mideysan iyo go’aan loo dhan yahay,” ayuu yiri Kheyre.

Muran adag oo siyaasi ah ayaa hareeyey arrimaha dastuurka Soomaaliya, halka baarlamaanka Soomaaliya oo howshiisa iska wata uu dhawaan soo gabagabeeyey doodii cutubka 4-aad, waxaana lagu wadaa in maalmaha soo socda la ansixiyo cutubyadii laga soo dooday.

Muqdisho  27ka Maarso 2024 Ciidanka xoogga dalka, dadka deegaanka iyo maamulka degmada Xarardheere oo is kaashanaya ayaa galabta deegaanka Bacadka Faarax Aadan ku weeraray koox Shabaab ah oo la sheegay inay doonayeen inay soo weeraraan degmada Xarardheere.

Dagaalkii ugu cuslaa oo afar jeer la isku rogaal celiyey ayaa ka dhacay halkaas, waxaana la sheegay in aad loogu jebiyey kooxda Al-Shabaab.

Guddoomiyaha degmada Xarardheere Maxamed Yuusuf ayaa Warbaahinta Qaranka u sheegay in dhowr jiho ay ka weerareen kooxda, isla markaana ay halkaas ku laayeen, welina ay ku sii raacdeysanayaan dhulka howdka ah.

Guddoomiyaha ayaa sheegay in xubnaha ay ka dileen kooxda ay ku jiraan kuwo ajaanib ah, isla markaana dagaalkaas uu ahaa kii ugu khasaaraha badnaa ee Mudug ay ku galaan Al-Shabaab.

Dhinaca kale, waxaan la xiriirnay dadka deegaanka, kuwaas oo noo sheegay in dagaalku uu ku soo dhawaaday magaalada, balse markii dambe la jebiyey Al-Shabaab oo khasaare badan lagu gaarsiiyey halkaas.

Sidoo kale waxaa jira khasaare culus oo soo gaaray ciidamada deegaanka, waxaana magaalada Xarardheere la keenay meydad iyo dhaawacyo badan, sida ay Caasimada Online u sheegeen dad ku sugan Xarardheere.

Dhiilo colaadeed ayaa caawa ka jirta aagga magaalada Xarardheere, waxaana la isku hor fadhiyaan meel aan ka fogeyn magaalada, goor kastana waxaa la filan karaa in dagaal qarxo, sida ay noo xaqiijiyeen saraakiisha ciidamada ka difaacaya Al-Shabaab.

Labo urur oo ka tirsan ciidanka Gorgor ee xoogga dalka Soomaaliyeed ayaa qeyb ka ah ciidamada Shabaab ka difaacaya degmada Xarardheere ee gobolka Mudug, welina waxaa jirta ciidan yari, maadaama halkaas ay Al-Shabaab isugu geeyeen awoodooda, isla markaana ay doonayaan inay qabsadaan magaalada.

Muqdisho  27ka Maarso 2024 Maxkamadda gobolka Galgaduud ayaa maanta u fariisatay kiiska ninkii dilay Weriyihii Telefishinka Qaranka ee degmada Caabudwaaq Allaha u naxariistee Cabdikariin Axmed Bulxan.

Fadhiga maxkamadda ayaa maanta ka qabsoomay degmada Caabudwaaq, waxaana si lala yaabay dembisa u qirtay ninkii la hor keenay maxkamadda ee loo heystay dilka Weriyaha.

Cabdixakiin Axmed Cigaal oo 13 bishaan dilay Wariye Cabdikariim Axmed Bulxan ayay maxkamaddu siisay fursad uu uga warbixiyo dembiga loo heysto, wuxuuna si cad i qirtay in Cabdikariin uu isagu dilay.

Ninka dilka geystay ayaa codsaday in laga oofiyo xadka qisaasta dilkii uu u geystay Weriye Cabdikariin Bulxan, taas oo dadkii fadhiga ka soo qeyb galay aad uga yaabisay.

“Walaalkey Cabdikariin Axmed Bulxan aniga ayaa dilay, waliba si bareer ah ayaan u dilay, waxaan diyaar u ahay in xaqa la iga oofiyo oo shareecada islaamka la i marsiiyo,” ayuu yiri Cabdixakiin Axmed Cigaal oo si dhiiran uga hor hadlay maxkamadda.

Qareenkii isku soo diyaariyey inuu u doodo ninkaan dilka loo heystay ayaa garan waayey wax uu sheego, wuxuuna maxkamadda u daayey go’aankeeda.

Intaas kadib guddoomiyaha maxkamadda gobolka Galgaduud Cismaan Cali Hudey ayaa ku dhawaaqay xukunka maxkamadda, isagoo dil toogasho ah ku xukumay Cabdixakiin Axmed Cigaal oo ah qisaasta Weriye Cabdikariin Axmed Bulxan.

Kiiskaan ayaa aad u qabsaday baraha bulshada, waxaana dadka aad uga yaabisay dhiiranaanta ninka dilka geystay oo maxkamadda ka codsaday in laga oofiyo xadka qisaasta.

WARARKA MAANT6ka 26ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu sameeyo Maxkamdda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Xassan? Yaa diiday inuu magacaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda Iyo Wasiirka Amniga Qaranka Madaxweyne Xassan? Yaa aragagixiso u magacaabay taliyayaal sar-sare oo kamid ah laamaha amniga dalka #Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan? Maxay Dowlad Gobaleedka #Puntland u diiday wax ka beddelka Dastuurka #Soomaaliya?  Yaa 9 doolar oo baad ah ka qaata garoonka Aadan Cadde Madaxweyne Mudane Xassan Iyo Qoysaskiisa?  Ha Wiqleyso! 

 Ruushka 26ka Maarso 2024 Aqalka looga arrimiyo Ruushka ee Kremlinka ayaa sheegay inuusan jawaab ka bixineyn sheegashada kooxda Daacish ee ah inay ka dambeysay weerarkii dadka badan lagu laayey ee lagu qaaday hool ku yaalla Moscow.

Ugu yaraan 137 qof ayaa la dilay kadib markii rag hubeysan oo xiran dharka militariga ay gudaha u galeen hoolka Crocus City, iyagoo toogtay dad daawanayay bandhig faneedka, ka hor inta aysan gubin dhismaha.

Daacish ayaa dhowr jeer tan iyo Jimcihii sheegatay in ay weerarka fuliyeen, waxaana warbaahinta xiriirka la leh Daacish ay baahiyeen muuqaallo ay ka duubeen raggii hubeysnaa oo gudaha goobta ku tooganaya dad daawanayay bandhig faneedka.

Hase yeeshee, madaxweyne Vladimir Putin ayaa tilmaamay in weerarka uu xiriir kala dhaxeyn karo Ukrane, isaga oo sheegay in afarta eedeysane la xiray xilli ay ku wajahnaayeen dalkaas.

Kremlin-ka ayaa sheegay in baaritaanka weerarka uu weli socdo. “Baaritaanku wuu socdaa. Ma jiro weli wax la isku raacsan yahay.

Waxaan ka hadlaynaa oo kaliya xog horudhac ah,” waxaa sidaas weriyayaasha u sheegay afhayeenka Kremlin-ka Dmitry Peskov.

Peskov ayaa intaas ku daray in madaxweyne Vladimir Putin uusan qorsheyneyn inuu booqdo goobta weerarka uu ka dhacay.

Ruushka ayaa amray in afarta qof ee ku eedeysan weerarka xabsiga loogu sii hayo “argagixisanimo.”

Weerarka oo illaa hadda la xaqiijiyey inay ku dhinteen 137 qof, ayaa la filayaa in dhimashada ay intaas kasii badato, ayada oo in ka badan 100 qof ay weli isbitaalka ku jiraan.

Ragga loo qabtay weerarka ayaa wajahaya xabsi daa’in, inkasta oo saraakiisha Ruushka ay dalbadeen in la qaado hakinta lagu sameeyey dilka toogaso, si xukun adag loogu rido.

Hoolka weerarka lagu qaaday ee Crocus City Hall ayaa waxaa ku sugnaa 5,000 oo qof, sida ay ku warrantay warbaahinta Ruushka oo soo xiganeysa afhayeenka milkiilaha hoolka.

Wuxuu ahaa weerarkii ugu dhimashada badnaa ee lagu qaado Ruushka muddo ka badan 20 sano, iyo kii ugu dhimashada badnaa Yurub ee ay sheegato kooxda Daacish.

Ruushka ayaa Sabtidii sheegay inay xireen 11 qof oo lala xiriirinayo weerarka. Weli wax xog ah lagama hayo toddobada kale.

Afarta qof ee illaa hadda la shaaciyey ayaa dhammaantood ah muwadiniin u dhashay dalka Tajikistan, sida ay sheegtay warbaahinta Ruushka.

Muqdisho 26ka Maarso 2024 Sufyaan Sheekh Axmed Sheekh Maxamed (Taakeeye) oo lagu soo eedeeyey aas-aasida xisbi uu ugu magacdaray Talo-kunool, oo xambaarsan fikrad xagjir ah ayaa maanta la xukumay.

Ninkan oo loo soo xiray faafinta fikradaha gurracan ee lidka ku ah Diinta, dalka iyo dowladnimmada iyo sidoo kale taageeridda ficilada foosha xun ee argagixisada, ayaa waxaa lagu soo qabtay iskaashi amni oo ay wada yeesheen Sirdoonada Soomaaliya iyo Kenya 28-kii September 2023.

Taakeeye ayaa waxa uu baraha bulshada ku gudbin jiray fikirkiisa gurracan ee gaaleysiinta ah, isaggoo ku tashkiilin jiray caamada in ay soo raacaan xisbigiisa Talo-kunool.

Dable Xoogga Yaasiin Axmed Maxamed Cabdulle oo ka tirsan ciidanka xoogga dalka ayaa isna kaga biiray kooxda Taakeeye qaab online ah, isaggoo Whatsapp-ka ku faafiyey fariimo lid ku ah dowladnimmada iyo inuu garab istaag u muujiyay Taakeeye markii gacanta sharciga uu soo galay, isna waxaa la qabtay 28-kii bishii September 2023.

Maxamed Cabdulqaadir Cali Nuur (Sandheere) ayaa isna ka mid ahaa kooxda Taakeeye kaga biirtay online ka, Waxa uu isku dayey in uu marin habaabiyo laamaha amniga isaga oo sheegtay in uu yahay isa-soo dhiibe Shabaab ah, waxaana la xiray 20-kii bishii December 2023.

Baaris dheer kadib Xafiiska Xeer Ilaalinta Ciidamada Qalabka Sida ayaa codsaday qaadista kiiskaan, waxaana laga oggolaaday 14-kii bishaan.

Garsoorka Maxkamadda Ciidamada Qalabka sida oo waqti ku filan siiyey dhinacyadda dacwadda ayaa ugu dambeyn maanta go’aan ka soo saaray saddexda eedeysane, Sufyaan Taakeeye waxaana lagu xukumay 2 sano oo il ku hayn ah, halka ex-Dable Xoogga Yaasiin Axmed Maxamed Cabdulle isna laga saaray ka mid ahaanshiyaha ciidanka xoogga.

Sidoo kale maxkamadda waxa ay sii daysay Maxamed Cabdulqadir Cali Nuur (Sandheere), sida uu warbaahinta u sheegay Gaashaanle sare Xasan Cali Nuur Shuute, Guddoomiyaha maxkamadda darajada 1-aad ee ciidamadda qalabka sida.

Muqdisho 26ka Maarso 2024 Siyaasiyiinta shirkada ku ah mashruuca 9-ka doolar ee la dulsaaray shacabka ka dhoofaya ama ka soo dagaya garoonka Aadan Cadde ee Muqdisho ayaa qorsheynaya in ay maareeye cusub u magacaabaan Hay’adda Duulista Rayidka (Civil Aviation), kadib markii garab lagu socodsii karo qorshahaan ay ka waayeen Maareeyaha hey’adda Axmed Macalin Xasan.

Wasiirka gaadiidka iyo duulista hawada Fardowso Cismaan oo kaashaneysa xulufadeeda xafiiska ra’iisul Wasaaraha ayaa dooneysa inay Golaha Wasiirrada u gudbiso Mustaf Axmed Maxamuud oo ah shaqaale hoose oo ka tirsan Hay’adda Duulista, sida aan xogta ku helnay.

Mustaf oo ay isku saami-qeybsi qabiileed yihiin Maareeye Axmed Macallin ayey wasiir Fardowso dooneysaa in loo magacaabo maareeyaha hey’adda, ninkaan ayaa muddo ku noolaa dalalka UK iyo Holland, wuxuuna la shaqeyn jiray shirkadaha taksiyada.

Sidoo kale Mustaf waxay isku saami-beeleed yihiin Cabdul Maxamed Faarax (Makaraan) oo ah ninka maamula shirkadda Hornlink oo ay aasaaseen madaxda sare ee Wasaaradda Gaadiidka oo wadata qorshahaan 9-ka doollar ah ee socon waayey.

Shirkadda Hornlink oo xogteeda aan baarnay waxaan ogaanay in loogu talo galay inay howsha maamusho, una qeybiso saamileyda lacagta 9-ka doolar ah.

Ujeeddada ugu weyn ee loo wato Mustaf waa inuu qaab xoog ah ku hirgeliyo mashruuca $9-ka ah, wasiir Fardowso oo aad u dooneysa in qorshahaan uu hirgalo ayaa ninkaas u aragta qof riixi kara mashruucaan ka soco waayey shirkadaha diyaaradaha dalka.

Wasiirka Gaadiidka ayaa marar badan isku dayday inay shirkad gaar ah ku wareejiso mashruuca sameynta taargada iyo laysinka darawalnimada, balse inta badan ma hirgalaan qorshayaashaas oo waxaa ka saameyn badan xubnaha ka hoos shaqeeya oo mar kasta fashiliya mashruucyada aan u adeegeyn danaha shacabka.

Intii aan wadnay baaritaanka xogahaan waxaan ogaanay in wasaaradaas ay lacag $0.5 ku soo rogtay cargo-ga dalka gudahiisa ah.

Mashruucaasna waxaa wadatay shirkad ka shaqeysa shidaalka garoonka, balse dhibaatada ugu weyn ee jirta waa in waxaas oo dhan oo musuq ah wuxuu Xamza Cabdi Barre ka indha qarsanayo.

Xogo hoose oo Caasimada Online ay heshay waxay sheegayaan in Wasiirka Gaadiidka Fardowso Cismaan Cige ay ganacsi-wadaag yihiin madaxda ugu sareysa xafiiska Ra’iisul Wasaaraha, iyadoo sidoo kalena xiriir qaraabo xididnimo la leh mid ka mid xildhibaanada ugu dhow Xamse Cabdi Barre.

Puntland 26ka Maarso 2024 Maamulka Puntland ayaa qoraal dheer ah oo uu soo saaray ku sheegay inaysan marnaba aqbali doonin in isbeddel lagu sameeyo ama la dhameystiro dastuurka Soomaaliya oo la filayo in uu dhowaan u codeeyo baarlamanka Soomaaliya.

Puntland ayaa sheegtay in isku daygan uu yahay mid meesha looga saarayo dastuurkii lagu heshiiyey, laguna beddelayo dastuur cusub oo masaaliix gaar ah ay ka dhex arkaan madaxda dowladda federaalka, sida ay hadalka u dhigtay.

Dowladda Puntland iyo shacabkeedu waxay muddo dheer hormuud ka ahaayeen sidii loo heli lahaa hannaan Dowladnimo oo ku dhisan wadatashi, wax wada lahaansho iyo nidaam Federaali ah heshiisna lagu yahay. Sidoo kale, uuna qeexayey Axdi qarameedkii Shirweynihii Mbagathi, Kenya ee sannadkii 2004-tii iyo shirarkii ay ka soo baxeen heshiisyadii Garowe 1 iyo Garowe 2 ee December 24,2011 iyo February 18, 2012, ayna ku ansixeyeen magaalada Muqdisho ergo dhan 825 xubnood oo ka kooban qaybaha kala duwan ee Bulshada Soomaaliyeed Bishii August 2012, kaas oo lagu meelmariyey Dastuurka KMG-ka ah ee maanta heshiiska lagu yahay.

Sida uu dhigayo Dastuurka KMG-ka ah Qodobkiisa 1-aad, Soomaaliya waxa ay qaadatay Nidaam Federaal ah, Dimuqraadi ha kuna dhisan nidaamka Xisbiyada badan, mana jiro karo daraf kaligii bedeli kara.

Dowladda Puntland waxay marar badan ka hadashay baahida loo qabo dhammeystirka Dastuurka kumeel gaarka ah, si taas loo gaarana ay muhiim tahay in marka hore heshiis siyaasi ah laga gaaro qodobada hortabinta u leh dhammeystirka dowlad dhiska Dalka, ee ku xusan qodobada 50-aad, 51-aad, 52-aad, 53-aad, 54- aad iyo qodobka 9-aad ee Dastuurka KMG ka ah oo ay ka mid yihiin qaybsiga iyo kala xadeynta awoodaha dowliga ah, hanaanka caddaaladda iyo qaybsiga khayraadka Dalka.

Dowladda Puntland waxay si adag uga soo horjeedaa, ugana digaysaa xaaladaha ka soo cusboonaaday tubta dowlad dhiska hannaanka Federaalka ee Soomaaliya, gaar ahaan dadaalada ay Madaxda Dowladdu ugu jiraan bedalidda Dastuurka KMG- ka ah, si aan Soomaali heshiis ku ahayna meesha looga saaro mabaadi’da asaasiga ah iyo qaab dhismeedka Dowladnimada ee ku salaysan hannaanka Federaalka, kaas oo ah mid dib u heshiin iyo awood qaybsi ku dhisan.

Waxaa wax lala yaabo ah in bedelka dastuurka ee sharci darada ah loo adeegsado heshiiskii Madasha Wadatashiga Qaranka (NCC) iyadoo Puntland anysan qayb ka ahayn.

Dowladda Puntland waxay nasiib darro weyn u aragtaa in Madaxda Dowladda Federaalka Soomaaliya ay ka shaqeynayaan in meesha laga saaro Dastuurka KMG ee Federaalka, laguna bedalo Dastuur cusub oo laga dhex arko masaaliix gaar ah, khatarna ku ah midnimada iyo qaranimada Ummadda Soomaaliyeed sida ku cad Cutubka 1-aad, qodobadiisa 1-aad iyo 7-aad ee Dastuurka KMG-ka ah. Waxaa la baalmaray dhammaan hannaankii iyo habraacyadii loo mari lahaa dib u eegista iyo dhammaystirka Dastuurka KMG-ka ah ee ku cad cutubka 15-aad farqadihiisa 132- aad, 133-aad iyo 134-aad ee Dastuurka KMG-ka ah.

Baarlamaanka Soomaaliya awood iyo sharciyad midna umalaha samaynta dastuur cusub, waxaa dhammaystirka u baahan waa qodobo kooban oo kali ah, saxna ma ah in dastuurka dalka oo dhan la badalo muranna la geliyo wixi umaddu ku heshiisay.

Waxaa si aan heshiis lagu ahayn oo khilaafsan habraaca dib u eegista Dastuurka KMG-ka ah loo tirtiray qodobo iyo Farqado badan oo qaarkood asaasi yihiin, waxaa la soo kordhiyey qodobo iyo Farqado cusub, waxaana wax-kabedal weyn lagu sameeyey qodobo iyo farqado kale, taas oo Dastuurka ka dhigaysa mid cusub oo aan heshiis lagu ahayn khilaafsanna hannaanka federaaleynta, dib u heshiisiinta iyo awood qaybsiga ku dhisanaa ee Soomaalidu heshiiska ku ahayd burburkii kadib.

Dowladda Puntland waxay u aragtaa in nuxurka Dastuurka cusub uu falsafad ahaan ku dhisan yahay talo maroorsi khatar ku keeni karta xasiloonida iyo wadajirka Dowlad-dhiska Soomaaliya.

Dowladda Puntlad waxay muujisay duqlad, waxay dhigtay gogol wadahal waxaase diiday in uu yimaado oo iska indha tiray Madaxwaynaha Soomaaliya oo laalay gogoshii wadahalka ee ay soo aqbaleen Madaxweyneyaashi hore, Ra’isul Wasaarayaashii hore iyo Siyaasiyiinta Soomaalyeed.

Dowladda Puntland waxay uga digaysaa Madaxweynaha Soomaaliya in uu sii wado dadaalka kaligiis ah ee qorista Dastuurka cusub fursadna la siiyo wada hadalo lagu illaalinayo midnimada Dalka iyo badbaada hannaanta Federaalka ah iyo Dastuurka KMG-ka ah ee heshiiska lagu yahay.

Dowladda Puntland waxay u caddeynaysaa Madaxeynaha Soomaaliya, Guddoonka iyo Xildhibaanada labada Aqal ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, Madaxweynayaasha Dowladaha Xubnaha ka ah Dowladda Federaalka ah iyo Beesha Caalamka ee daneeya arrimaha Soomaaliya, gaar ahaan (US, UK, EU, UN, AU, Denmark, Sweden, Germany, Switzerland, Norway, Qadar, Turky iyo UAE) in haddii la meel mariyo isku dayga samaynta Dastuur cusub aysan Dowladda Puntland u hogaansami doonin, aqoonsanna doonin, kuna dhaqmi doonin wax- kabedel kasta oo lagu sameeyo dastuurka dalka oo aan heshiis lagu wada ahayn.

Dowladda Puntland waxay u mahadcelinaysaa Dadka Soomaaliyeed, Beesha Caalamka, iyo cid kasta oo gacan wax ku ool ah ka gaysatay dadaaladii loogu jiray Dowlad-dhiska Soomaaliya.

Muqdisho 26ka Maarso 2024 Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame, oo ka mid ah xildhibaanada golaha shacabka ee baarlamaanka fedaeralka Somaaliya ayaa kasoo horjeestay sida loo wado wax ka bedelka, dib u eegista iyo dhameystirka dastuurka, wuxuuna sharaxay qodobada uu saluugay iyo waxa socda.

Maanta Muqdisho waxaa ka dhacay banaanbaxyo lagu taageerayey qorshaha. Xasan Sheekh ee wax ka bedelka iyo dhameytirka dastuurka, balse Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa ku tilmaamey banaanbaxyadaas kuwa lasoo aabaabulay oo u jeedo gaar ah laga leeyahay.

XIldhibaan Cabdiraxmaan oo wareysi siiyey idaacadda VOA ayaa sheegay in qodobadii ugu muhiimsanaa ee dastuurka la wada bedelay, iyadoo laga fikiraayo sidii awooda dhan gacanta loogu gelin lahaa madaxweynaha, iyadoo meesha laga saarayo ra’iisul wasaaraha iyo awooda baarlamaanka.

“Anaga waxaan ogeyn dastuur la qabyo tiraayo, laakiin waxa hadda socda waa dastuur bedel, sagaal qodob ayaa jirta oo la rabay in laga wadahadlo, mana ogola dowladda hadda jirta inay cid kale kala hadasho arrimaha dastuurka,” ayuu yiri Cabdiraxmaan.

Cabdiraxmaan oo shaaciyey qaar ka mid ah qodobada la rabay in laga wada xaajoodo ayaa yiri, “Waxay aheyd in laga tashado sida loo qeybinaayo awoodaha, kheyraadka dhulka ku jira iyo dakhliga, sida canshuuraha, xoogooda qodobada la rabay in laga wadatashado kuwaas ayey ahaayeen, waxaana la rabay inay ka wada fariistaan dowladda federaalka iyo dowlad goboleedyada.”

Wuxuu sheegay in hadda qorshaha socda uu yahay bedel lagu sameynayo gabi ahaanba nuxurkii dastuurka, “Anagu waxaan ku doodeynaa, hadii la sameynayo dastuur cusub in qaab kale looga wadahadlo ayey u baahan tahay,” ayuu hadalkiisa ku sii daray.

Wuxuu intaas ku sii daray, “Qorshaha hadda socda waa in xukuumadda meesha laga saaro, baarlamaanka awoodiisa la dhimo, awoodaha dalka oo dhana gacanta madaxweynaha la isugu geeyo, dastuurka dhan in laga guuro ayey arrintaan u baahan tahay, taasna waxaa ka horeysa in laga heshiiyo.”

Cabdiraxmaan ayaa sheegay in madaxweyne Xasan Sheekh uu hor boodayo qorshaha dastuur bedelka ah ee socda, halkii uu ku magacownaa ilaaliyaha dastuurka, taasi oo sababtay in aysan kala hadlin madaxweynaha arrimahaas, maadaama uu yahay ninka hor boodaya.

Dhinaca kale wuxuu weeraray maamulka gobolka Banaadir isagoo yiri, “Maanta waxay aheyd Ramadaan, dad masaakiin ah ayaa lasoo tubay bartamaha magaalada, xilki qorax ah, maamulka gobolka ayaa hor kacayey oo taageersan waxa socda, laakiin taas bedelkeeda waxaa la rabay inay u doodaan qodobka qeexaya xuquuqda shacabka magaalada Muqdisho oo dastuurkaan la sameynayo meel gadaal la iska dhigay, halka markii hore uu ku jiray qodobada ugu horeeya.”

Khaatumo State 26ka Maarso 2024 SSC- Khaatumo ayaa dowladda federaalka Soomaaliya ku eedeysay in mashaariicda loogu tala-galay deegaanadeeda loo soo marsiiyay Somaliland, taasi oo ay sheegeen mid aysan aqbaleyn marnaba.

Ku-xigeenka hoggaamiyaha SSC-Khaatumo Dr. Maxamed Shiine ayaa waxa uu sheegay in tallaabadan ay qaaday dowladda dhexe ay muujinayso inay weki aaminsan tahay in deegaanada SSC-Khaatumo ay ka tirsan yihiin Somaliland, xilli ay SSC si madax banaan u maamulato deegaanadeeda.

“Waxyaalaha la yaabka leh waxaa kamid ah, mashaariicaha la leeyahay Somailand baa la marinayaa, xaggee laga fulinayaa? soo waddankii dadkii lahaa gacanta kuma hayaan,” ayuu yiri Ku-xigeenka hoggaamiyaha SSC.

Waxa uu sheegay in aan la aqbali karin in dowladda federaalka mashaariicdii loo qoondeeyay in laga fuliyo SSC-Khaatumo ay geyso magaalada Hargeysa, isagoo xusay inay horey dowladda uga tabanayeen in aysan kasoo bixin kaalinta ay ka filayeen.

“Ma waxaa la rabaa in mashaariicahaas (la geeyay Hargeysa) ay Somaliland ku gadato hub iyo saanad ay kusoo weerarto SSC- Khaatumo,” ayuu hadalkiisa sii raaciyay Mr. Maxamed Shiine.

Ugu dambeyntiina wuxuu dowladda federaalka ku booriyay in looga baahan yahay inay mashaariicda u qeybiso si caddaalad ah, “si gaar ahna u eegto deegaaanada nugul sida SSC- Khaatumo,” sida uu hadalka u dhigay.

Arrintaan ayaa imaneysa xilli ay dowladda federaalka Soomaaliya 60 Milyan oo dollar u qoondaysay in lagu bixiyo arrimaha waxbarashada, ayada oo deegaanada laga fulinayo mashruucaan oo socon doona 3 sano aysan ku jirin SSC.

WARARKA MAANT6ka 24ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa bilaabay inuu sdii rooxaantii uga soo dhex hadlo cayayaanka? Yaa Jumco kasta ka soo dhex hadlaya #Masaajidka #Isbahaysiga asagoo sheegaya been iyo huuhaa? Yaase diiday inuu sameeyo Maxakmadda Dastuuriga ah? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho? Yaa sababay inay laba Madaxweynayaashii hore  noqdaan mucaarad ka soo horjeeda wax ka beddelka dastuurka federaalka? Yaa diiday inuu magacaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda Iyo Wasiirka Arrimaha Amniga?  Ha Wiqleyso!
Muqdisho 24ka Maarso 2024 Xildhibaanada labada gole ee baarlamaanka  federaalka Soomaaliya oo weli ka doodaya dhameystirka dastuurka ayaa maanta mar kale kulan xasaasi ah ku yeeshay xarunta Villa Hargeysa, kaas oo uu hareeray buuq xoogan.

Buuqa ayaa ka dhashay dood si gaar ah u dhex-martay Senator Muuse Suudi Yalaxow iyo Xildhibaan Maxamed Yuusuf Waliid oo isku qabtay arrimo ku aadan dastuurka.

Xildhiban Waliid oo ka hor hadlayay golaha ayaa ka hadlay wax ka beddelka dastuurka, isaga oo su’aallo ka keenay qaabka wax loo qado, laakin waxaa hadalkaas ka horyimid oo xildhibaanka u jawaabay Senator Muuse Suudi Yalaxow.

Senatorka ayaa shaaca ka qaaday in hadalkan oo kale aan la fileyn xildhibaanka, maadaama uu kamid ah guddiga dastuurka labada aqal ee baarlamaanka dalka.

“Ninkan wuxuu ka tirsan guddiga dastuurka inuu isaga dacwo kale keeno oo annaga naga horkeeno kuma haboona” ayuu yiri Senator Muuse Suudi Yalaxow.

Intaas kadib waxaa hadalka sii qaatay Xildhibaan Maxamed Waliid oo sheegay inuu xaq u leeyahay inuu ka hadlo fikirkiisa ku aadan wax ka beddelka dastuurka KMG ka ah ee dalka.

“Aniga waa kamid ah guddiga dastuurka,laakiin xaq waxaan u leeyahay in aan waxa aan qabo ku daro” ayuu ku dooday Xildhibaan Waliid oo mar kale qaatay hadalka.

Sidoo kale wuxuu si adag ugu jawaabay Senator Muuse Suuid, isaga oo ay ka muuqato caro aad u xoogan oo ka dhalatay doodda dhex-martay labada nin.

“Ma ra’yigeyga ayaa ii diideysaa Senator ma sharci ayaad u haysataa adiga? yaa awooddaas ku siinaya” ayuu isna ugu jawaabay Xildhiban Waliid.

Waxaa kale oo uu Xildhibaan Maxamed Waliid khudbadiisa sii raaciyay Aad ayaa u khaldan tahay ee Akhlaaq yeelo”

Baarlamaanka Soomaaliya ayaa haatan ka doodaya cutubka 4-aad ee dastuurka, xilli ay weli diidan yihiin xubnaha mucaaradka iyo sidoo kale hoggaanka sare ee Puntland.

Puntland 24ka Maarso 2024 Wasiirka arrimaha gudaha Puntland, Cabdi Faarax Saciid (Juxa) oo wareysi gaar ah siiyay BBC ayaa ka hadlay xaaladda siyaasadeed ee dalka, gaar ahaan khilaafka kala dhexeeya dowladda dhexe ee ku aadan arrimaha dastuurka dalka.

Ugu horreyn Juxa ayaa shaaca ka qaaday in aysan aqoonsan doonin wax ka beddel kasta oo lagu sameeyo dastuurka kumeel gaarka ah ee Soomaaliya, sida uu hadalka u dhigay.

“Codkeennu sir maaha, waan ka hornimid haddii ay socotana taladeeda reer Puntland iyo annaga ayay noo taallaa” ayuu yiri wasiirku.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray inay horay uga digeen arrimo socda, gaar ahaan beddelida dastuurka, welina ay diidan yihiin, maadaama aan kaga wada tashay.

Wasiir arrimaha gudaha Puntland oo hadalkiisa sii wata ayaa eedeyn yaab leh u jeediyay madaxweyne Xasan, wuxuuna sheegay  inuu ku howlan yahay inuu baab’iyo nidaamka federaalka, si uu awoodda usoo galiyo gacantiisa.

“Waxaa muuqata awood uruurin, taladii inay ku uruurto gacan qura oo wixii dhan ay gacanta u galaan, taasna waxaan ka diidnay raggii isaga ka horreysay” ayuu yiri Juxa.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray inay horay uga digeen arrimo socda, gaar ahaan beddelida dastuurka, welina ay diidan yihiin, maadaama aan kaga wada tashay.

Wasiir arrimaha gudaha Puntland oo hadalkiisa sii wata ayaa eedeyn yaab leh u jeediyay madaxweyne Xasan, wuxuuna sheegay  inuu ku howlan yahay inuu baab’iyo nidaamka federaalka, si uu awoodda usoo galiyo gacantiisa.

“Waxaa muuqata awood uruurin, taladii inay ku uruurto gacan qura oo wixii dhan ay gacanta u galaan, taasna waxaan ka diidnay raggii isaga ka horreysay” ayuu yiri Juxa.

Muqdisho 24ka Maarso 2024 Dowladda Soomaaliya ayaa shaacisay in gacanta lagu soo dhigay shabakaddii ka dambeysay Weerarkii Hotelka SYL ee magalaada Muqdisho ay Jimcihii hore Shabaab ku soo qaadeen.

16 qof oo eedeysanayaal ayaa loo hayaa weerarkaas, kuwaas oo baaritaano ku socdaan, dadkaas waxaa laga magacaabay Cabdinaasir Daahir Nuur oo ahaa ninkii gaadiidka qarxay magaalada soo geliyey, sida lagu sheegay warbixintaan.

Shan askari oo ka shaqeyneysay goobaha la soo marsiiyey gaadiidka qarxay iyo afar qof oo ku qoran milkiyadda gaadiidka Shabaab ay ku qarxiyeen Hotelka ayaa ku jira dadka gacanta lagu dhigay ee baaritaanku ku socdo.

Hoos ka akhriso warbixinta oo dhaneystiran:

Muqdisho, 23 March, 2024: Hay’adaha ammaanka ee dowladda oo gacanta ku haya galbaariseedka weerarkii nafla caariga ahaa ee Khawaarijta ay ka gaysteen Hotel SYL ayaa waxa ay gacanta ku dhigeen 16 eedeysane oo ku lug lahaa weerarkaas.

Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad Sugidda Qaranka ee NISA ayaa ku guulaysatay in ay soo qabato Abdinasir Daahir Nuur oo ahaa shaqsigii suurta-galiyay in magaalada ay soo galaan Gawaarida falka argagixiso lagu gaystay.

Sidoo kale dadka la qabtay waxaa ka mid ah ilaa iyo Afar eedeysane oo ku diiwaan gashan milkiyadda labada Gaari ee Khawaarijtu u adeegsatay weerarka Hotelka SYL.

Waxaa kale oo baaris ay ku socotaa Shan xubnood oo ka tirsan ciidanka ammaanka dowladda kuwaas oo ka shaqaynayay baraha baaris ee Khawaarijtu ay ka soo gudbeen.

Shacabka Soomaaliyeed waxaa  lala wadaagi doonaa caddaymo dhammaystiran kuwaas oo  muujinaya dhagarta Shabakaddan Khawaarijta ah iyo gungaarka hay’adaha baarista.

Dhammaan Shabakadda Khawaarijta ah ee la qabtay iyo eedeysaneyaasha kale ee loo haysto kiiskan waxaa loo gudbin doonaa Maxkamadda shaqada ku leh, waxaana ay hortagi doonaan cadaaladda.

-Dhammaad-

Muqdisho 24ka Maarso 2024 Xildhibaan Maxamed Yuusuf Waliid iyo Senator Muuse Suudi Yalaxow ayaa maanta hadallo kulul isku dhaafsaday doodii dastuurka ee ka socotay kulanka labada aqal ee baarlamaanka Soomaaliya.

Ugu horeyn xildhibaan Waliid oo ka tirsan guddiga baarlamaanka ee dib u eegista dastuurka ayaa soo istaagay miiska hadal-jeedinta, isagoo dhiibtay aragtidiisa.

Xildhibaan Waliid ayaa soo jeediyey in laga fekero sida doorasho looga qaban karo deegaanada ay Shabaab joogaan, in dastuurka laga dhaafo qodobka sheegaya in madaxweynaha dowlad goboleedka hoggaamiye loogu yeeri doono iyo qodobo kale.

Waxaa ku xigsaday Senator Muuse Suudi oo dhibsaday aragtidii uu dhiibtay Xildhibaan Waliid oo ka horeeyey, wuxuuna sheegay in shaqada uu u xilsaaran yahay uusan aqoon xildhibaanku, maadaama uu ka tirsan yahay guddiga dib u eegista dastuurka ee golaha shacabka.

“Xildhibaankaas wuxuu ka tirsan yahay guddiga dastuurka, wuxuu ku jiraa ragga u xilsaanay in fekradaha aan halkaan ka jeedineyno ay inta nuxurka leh ka qaataan, marka in anaga uu war nala soo hor istaago kuma haboona, ee shaqadiisa ha aqoonsado,” ayuu yiri Senator Muuse Suudi.

Intaas kadib waxaa soo istaagay xildhibaan Waliid oo is difaacaya, isagoo Senator Muuse Suudi ku canaantay isaga lidiga ku ahaa ee kulanka uu ka jeediyey, “isagoo yiri Senator waa qaldan tahay, aragtideyda inaan dhiibto xaq ayaan u leeyahay, adiga iima tilmaameysid waajibaadkeyga” iyo erayo kale oo si xanaaq leh uu u yiri, kadibna waxaa aamusiyey guddoomiye Aadan Madoobe.

Intaas kadib buuq iyo sawaxan ayaa is qabsaday kulankii baarlamaanka, xildhibaano badan ayaa teegaaray aragtisa Muuse Suudi, maadaama xildhibaan ka mid ah guddiga soo diyaariyey dastuurka uu aragti aad uga fog wixii lasoo diyaariyey uu la yimid masraxa golaha.

Baarlamaanka Soomaaliya ayaa maanta soo gabagabeeyey doodda cutubka 4-aad ee dastuurka, kulamo aan loo kala kicin ayaa u socda labada gole ee BFS, waxayna ka doodayaan dhameystirka dastuurka iyo qodobada la doonayo in wax laga bedelo.

Muqdisho 24ka Maarso 2024  Ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya, Xamza Cabdi Barre oo maanta soo saaray wareegto cusub ayaa magacaabay guddiga ka shaqeynaya loollanka ay Somalia ugu jirto doorashada hoggaanka Ururka Midowga Afrika.

Guddigan oo ka kooban lix xubnood oo wasiiro ah ayaa ka shaqeynayaa ololaha doorashada guddiga Midowga Afrika, ayaga oo taageero u raadinaya Xildhibaan Fowsiyo Yuusuf Xaaji Aadan oo Soomaaliya ku meteleysa doorashada kursigaasi, taas oo horay u soo noqotay ra’iisul wasaare ku-Xigeen iyo wasiirka arrimaha dibedda.

“Wuxuu ra’iisul wasaaruhu magacaabay guddi heer wasiir ah oo ka shaqeynaya qaban-qaabada ololaha doorashada guddoomiyaha guddiga Midowga Afrika (Chairperson of the Afrika Union Commision) ee sanadaha 2025-2028” ayaa lagu yiri qoraalka Xamza.

Xubnaha la magacaabay ayaa kala ah:- Biixi Iimaan Cige, Daa’uud Aweys Jaamac, Cabdirsaaq Cumar Maxamed, Cabdullahi Axmed Jaamac, Cabdisalaan Cabdi Cali (Dhaay) iyo Cali Maxamed Cumar.

Sidoo kale ra’iisul wasaaraha ayaa guddigan heerka wasiir faray inay gutaan waajibaadka shaqo ee loo igmaday, si ay Soomaaliya door ugu yeelato hoggaanka Midowga Afrika.

“Xubnaha guddiga sare ku xusan waxaa la farayaa inay sida ugu dhaqsiyaha badan u dardargeliyaan howlaha loog igmaday, kana keenaan gungaar dhameystiran” ayaa mar kale lagu yiri warqadda kasoo baxday xafiiska ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya.

Sidoo kale waxaa lasii raaciyay “Magacaabistan waxa ay dhaqan-geleysaa marka uu saxiixo Ra’iisul wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya”.

Mudo xileedka hoggaanka sare ee Midowga Afrika ayaa ah afar sano, waxaana la rajaynayaa in doorashada soo wajahan ee Guddiga Golaha Midowga Africa ay dhex mari doonto Soomaaliya iyo Kenya oo ay u kala sharaxan yihiin Fowsiyo Yuusuf Xaaji Aadan iyo Raila Odinga.

Muqdisho 24ka Maarso 2024 Taliska Ciidamada Xoogga Dalka ayaa faahfaahi dheeraad ah ka bixiyay weerar toos ah oo qaraxyo ku billowday oo ay maanta maleeshiyaadka Al-Shabaab ku qaadeen fariisimo ay ciidamada dowladda ku leeyihiin deegaanada Dhanaane iyo Aw-maki oo hoostaga magaalada Marka ee xarunta gobolka Shabeellaha Hoose.

Taliyaha ciidamada Xoogga dalka Sarreeye Gaas Ibraahim Sheekh Muxyadiin oo la hadlay warbaahinta dowladda ayaa sheegay in dagaalkaasi ay ka hortageen ciidanka milatariga oo kaashanaya kuwa boolis milataaro oo iyana qayb ka ah howlgallada ka socda halkaasi.

“Geesiyaasha ciidanka xoogga dalka soomaaliyeed gaar ahaan guutada 22-aad eeBolisya milatare oo u diyaarsanaa weerarka khawaarijta  ayaa a iska Caabiyay maleeshiyaadkii  weerarka  Nafla-caarinimada  ah ku soo qaaday deegaanada Dhanaane iyo Aw-maki ee hoostaga gobolka Shabeellaha Hoose” ayaa lagu yiri qoraal ay baahisay dowladda.

Sidoo kale taliyaha ayaa xaqiijiyay in dagaalkaas jab xoogan lagu gaarsiiyay kooxda Al-Shabaab, isaga intaas ku daray in ciidamadu ay hayeen xogta weerarkaasi.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in khasaaraha gaaray Al-Shabaab uu tiro beel yahay, balse ay soo bandhigi doonaan xogta rasmiga ah ee waxyeelada gaartay.

Sarrreeye Gaas Ibraahim Sheekh Muxyadiin ma soo hadal qaadin khasaaraha dhankooda soo gaaray, maadaama uu ahaa dagaalka mid culus oo ay ku dhinteen saraakiil iyo askar ka tirsanaa ciidamada ku sugnaa aagga lagu diraray oo u dhexeeya Muqdisho iyo Marka.

Saraakiisha dhimashadooda lasoo wariyay waxaa kamid ahaa sarkaal sare oo lagu magacaabo Gaashaanle Liibaax Maxamed Cabdulle (Golcad), kaas oo kamid ah ciidamada boolis milataaro ee loogu talagalay sugida amniga magaalada Muqdishio agagaarkeeda.

Taliyaha ayaa waxaa la dhintay ku dhawaad 10 askari oo kale, kadib markii weerar toos ah iyo qaraxyo ay la beegsadeen xubnaha Al-Shabaab ee saaka soo weeraray

Weerarkan ayaa kusoo aaday, xilli maalmihii u dambeeyay ciidamada boolis milataaro iyo kuwa Xoogga dalka ay howlgalo ka waday duleedka magaalada Muqdisho.

Puntland 24ka Maarso 2024 War-saxaafadeed ka kooban sagaal qodob ayaa laga soo saaray shirkii wadatashiga ahaa ee magaalada Garoowe uga socday Farmaajo, Sheekh Shariif iyo Saciid Deni, kaas oo diiradda lagu saaray marxaladda dalka iyo arrimaha siyaasad ahaan la isku haayo, sida dastuurka.

Dagaalka Al-Shabaab ayaa lagu bogaadiyey bayaankaan, waxaana loogu mahadceliyey ciidanka xoogga dalka, waxay dul istaageen dayac ay sheegeen in ciidanku wajahayo iyo halis soo wajahday midnimada dalka.

“Madaxweyne Sheekh Shariif Sheekh Axmed iyo Madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo waxa ay la wadaageen Madaxweynaha Puntland natiijada iyo caqabadaha waanwaantii ay ku jireen ee ku saleysnayd khilaafka Dowladda Federaalka ah iyo Puntland ee arrimaha dastuurka,” ayaa lagu yiri qodob ka mid ah bayaankaan.

Hoos ka akhriso warsaxaafadeedka oo dhameystiran:

Madaxweyneyaashii Hore ee dalka, Mudane Sheekh Shariif Sheekh Axmed iyo Mudane Maxamed Cabdullaahi Farmaajo oo ka ambaqaadaya doorka kaga aaddan xoojinta midnimada, wadajirka iyo dowladnimada Soomaaliyeed ayaa kulammo wadatashi ah kula qaatay magaalada Garoowe Madaxweynaha Puntland Mudane Siciid Cabdullaahi Deni, muddadii u dhexaysey 21-ka Maarso – 23 Maarso 2024.

Labada Madaxweyne oo ka walaacsan saamaynta khilaafka arrimaha dastuurka, xaaladda amni ee dalka, khasaaraha ka dhashay weerarrada uu cadawgu ku beegsanayo ciidammadeenna iyo duruufaha halista ku ah jiritaanka iyo midnimada qaranka Soomaaliyeed, waxa ay soo saareen qodobbadan

1. Madaxdu waxay bogaadinayaan dadaallada naf-hurnimada leh ee Ciidamada Xoogga Dalka Soomaaliyeed ay ku wajahayaan argagixisada Alshabaab, iyaga oo shacabka iyo qaranka Soomaaliyeed uga tacsiyeeyey dhammaan halyeeyada u shahiiday difaaca dalka.

2. Madaxweyneyaashu waxa ay adkeeyeen dadaalladii muddada soo socday ee lagu bixiyey dib u dhiska Ciidamada Xogga Dalka Soomaaliyeed, waxayna Dowladda Federaalka ugu baaqeen inay dib ugu soo laabato dhabbaha dhismaha ciidanka iyo dib u xoreynta, iyadoo loo dhammeystirayo ciidamada agabka, qorshaha iyo saanadda ay u baahan yihiin si ay u xoreeyaan dalka.

3. Madaxweyne Sheekh Shariif Sheekh Axmed iyo Madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo waxa ay la wadaageen Madaxweynaha Puntland natiijada iyo caqabadaha waanwaantii ay ku jireen ee ku saleysnayd khilaafka Dowladda Federaalka ah iyo Puntland ee arrimaha dastuurka.

4. Labada Madaxweyne waxa ay ka xun yihiin in Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud uu ka cagajiiday ballantii ku saleysnayd isu soo dhaweynta labada dhinac, taas oo markii hore uu ergo ahaan uga codsaday in ay tagaan Garoowe, kana shaqeeyaan xallinta khilaafka u dhexeeya Puntland iyo dowlada Federaalka ah.

5. Labada Madaxweyne waxa ay sii wadi doonaan dadaalladooda ku aaddan isu soo dhaweynta, wadajirka iyo midnimada shacabka Soomaaliyeed waxayna soo jeedinayaan qabsoomidda shir-wadatashi oo ku aaddan xaaladda adag iyo duruufaha khatarta ah ee ku xeeran midnimada iyo qarannimada dalka.

6. Madaxdu waxay isku afgarteen in la sameeyo guddi qabanqaabo shirwayne wadatashi oo ka shaqeeyaa farsamada iyo qabsoomidda shirka.

7. Labada Madaxweyne waxa ay ku celiyeen mowqifka adag ee ay ka taagan yihiin qorshaha aan sharciga ahayn ee lagu beddelayo dastuurka dalka, kaas oo halis gelinaya dowladnimada iyo midnimada dadka Soomaaliyeed.

8. Madaxdu waxay farriin u direen Guddoonka iyo Xubnaha Labada Aqal ee Barlamaanka Federaalka Soomaaliya, iyaga oo kula dardaarmaya inay ka fogaadaan wax kasta oo kala qeybinaya midnimada iyo wadajirka shacabka Soomaaliyeed, ayna ka joogsadaan hannaanka aan waafaqsanayn sharciga ee lagu bedelayo dastuurka dalka.

9. Madaxdu waxay uga digayaan Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud inuu kusii socdo dhabbahan qardajeexa ah ee beddelidda dastuurka, waxayna usoo jeedinayaan inuu kusoo laabto jidka sharciga iyo wadar-ogolka, ilaaliyana dastuurka uu isagu u dhaartay.

Ugu danbeyntii, Labada Madaxweyne waxay u mahadcelinayaan Madaxweynaha Dowladda Puntland Mudane Saciid Cabdullaahi Deni, Goleyaasha dowladdiisa iyo qeybaha kala duwan ee bulshada Puntland soo dhaweynta diirran iyo martigelinta wanaagsan.

DHAMMAAD

WARARKA MAANT6ka 22ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Meeqo qof ayaa godka ugu xiran Taliayaha labada aag Mahad Salaad? Maxaa diiday inuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh beddelo Taliayaha laba aag Mahad Salaad oo Maalintii ah Taliayaha Hay’adda Nabad-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka halka uu habeenkiina yahay Taliyaha Shabaab u qaabilsan aag #Muqdisho ee fududeeya qaraxyada iyo siinta sharciyada #NISA? Yaa maanta diidan dalka inuu yeesho Maxkammad Dastuuri ah? Yaa diidan inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Maxaa kalifay labadii Madaxweyne ee hore Mudane Shiikh Shariif Iyo Mudane Maxamed Cabdilaahi Farmaajo inay diidaan sida uu Madaxweyne Mudane Xassan u rabo inuu ka yeesho dastuurka si uu muddo korarsi iyo kaligii-talisnimo waddan ugu sii maamulo? Yaa noqon doona Madaxweynaha soo socda? Ha Wiqleyso!
Muqdisho 22ka Maarso 2024 Xafiiska Xeer Ilaaliyaha guud ee qaranka ayaa Cafis madaxweyne kusii daayay 116 maxbuus oo ku kala xirna xabsiga dhexe ee Xamar iyo xabsiga MBCC ee ku yaala Ex koontarool Afgooye. Maxaabiistaan lagu sii daayay cafiska madaxweyne ayaa la tilmaamay iney u xirnaayeen dambiyo kala duwan oo fudud, islamarkaana qaarkood la sheegay iney dhameysteen inta badan xukunadooda.

Xeer Ilaaliye ku xigeenka Farxaan Xuseen Maxamed oo fagaare kula hadlay maxaabiista la sii daayay ayaa kula dardaarmay iney ka faa’iideystaan fursada la siiyay, isagoona u mahadceliyay madaxweynaha dowladda Fedaraalka Xasan Sheekh Maxamuud.

“Waxaan idin sheegeynaa in Cafiska aad ku baxdeen uu idin fidiyay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Fedaraalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo munaabadda Bisha Barakeysan awgeed, qof walba waxaa laga rabaa in uusan u laaban waxii loosoo xeray” ayuu yiri Xeer Ilaaliye ku xigeenka Farxaan Xuseen.

Maxaabiista la sii daayay ee fursada cafiska madaxweyne ku xuroobay ayaa ahaa kuwa u badan dhallinyaro aad u da’yar oo ku eedeysana dambiyo fudud.

Ugu dambeyntii Xeer Ilaaliye ku xigeenka ayaa sheegay in maxaabiista la sii daayay xabsiyada ay ku jireen iney ku heleen adeegyo cafimaad oo bilaash ah, waxbarasho, iyo goobo kale oo lagu cayaaro.

Muqdisho 22ka Maarso 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta ka qayb galay Tartanka Qur’aanka Kariimka ah ee Bisha Barakaysan ee Ramadaan.

Madaxweynaha oo munaasabadii tartanka lagu daahfuray ka hadlay ayaa tilmaamay in dowladdu ay mudnaan gaar ah siinayso horumarinta xarumaha waxbarashada diiniga ah.

Sidoo kale Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay dowladnimada Soomaaliyeed ay aas-aas u tahay ilaalinta diinta iyo ku dhaqanka shareecadda Islaamka.

Madaxweynaha ayaa bogaadiyay wiilasha iyo gabdhaha ka qeyb-galaya Tartanka Quraanka Kariimka ah ee uu taaba geliyey Madaxweyne Xasan Sheekh.

Tartankaan waxaa soo qaban qaabiyey culimada iyo Wasaaradda Awqaafta iyo arrimaha Diinta ee XFS.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay in sida loo daneynayo tartankaan ay ka tarjumeyso sida shacabka iyo dowladda Soomaaliyeed ay ugu dheggan yihiin diintooda suubban, ugana shaqeynayaan barashadeeda iyo ku dhaqankeeda.

Sanadkii hore ayuu madaxweynaha Soomaaliya balan qaaday in sanad kasta uu taaba-geli doono tartan Qur’aan Akhris ah oo loo qabanayo ardayda xaafidul Qur’aanka ah.

Abaalmarino qaali ah ayuu sanadkii hore madaxweynuhu siiyey wiilashii iyo gabdhihii galay kaalimaha hore, kadib markii sidaan oo kale loogu tartamay aqrinta Qur’aanka Kariimka.

Tartankaan oo maalmo ka soco doona Muqdisho ayaa markii lasoo gabagabeeyo waxaa la soo bandhigayaa natiijada, waxaana guuleystayaasha la sii doonaa abaalmarinta uu ugu talagalay Madaxweyne Xasan Sheekh.

Muqdisho 22ka Maarso 2024  Labo Xidigle Mucaawiye Cumar Cusmaan Waasuge oo loo soo xiray kamid ahaanshaha Shabaab iyo jaajuusida ciidanka xoogga dalka ee ku sugan jiidaha hore ee dagaalka iyo weliba weerarkii lagu dilay Taliye Xasan Tuure ayaa maanta lasoo gaba-gabeeyay maxkamadeyntiisa.

Mucaawiye ayaa hoggaamiyay dhowr horimood oo ciidanka gaarka ah ee DANAB kamid ah, isaga oo kaga faa’iideystay in uu xogaha ciidanka iyo howl-galada uu u dusiyo Al-Shabaab, uuna wakiil kaga ahaa Cabdullaahi Cabdi Cumar (Cabdullaahi Hiiraan) iyo Muxudiin Maxamuud Cabdi (Muxudiin Turki).

Waxaa lagu eedeeyey in uu si gaar ah u dusiyey xogaha ciidanka ee dagaaladii Galcad ee uu ku shahiiday Abaanduullihii DANAB Gaashaanle Xasan Maxamed Cusmaan (Xasan Tuure).

Sidoo kale waxa uu gudbiyay xogaha difaacyadda ciidanka iyo in aysan hawada ku jirin diyaaradaha saaxiibada DANAB (Drones) dagaaladii Budbud, Cali Yabaal, Alkowsar iyo Daaru-nimca.

Waxa uu dhabar jabin ku sameeyay ciidanka, gaar ahaan dagaalkii Budbud kadib markii uu difaaca ka saaray horintii uu xukumayey. Sidoo kale waxa uu sahmiyay saldhigyadda Military ee Beli-doogle iyo Xero Nac-Nac, isaggoo la wadaagay Cabdullahi Hiiraan xogta ciidanka ku jira iyo koolba waardiyaasha xerooyinkaasi.

Mucaawiye ayaa intii ku howl jiray howlgalka jaajuusnimo adeegsanayey ereyo afgarasho ah oo ay isla yaqaaneen Cabdullahi Hiiraan, ayna ka mid yihiin, Adeer (saaxiibada DANAB ee Mareykanka), Ilmaha Adeer (Speacial DANAB), Abaayo (Beli-doogle), Hooyo (Muqdisho), meeshii hore (howlgalkii hore) iyo ereyo kale, sida uu sheegay xafiiska xeer ilaalinta. Ninkaan ayaa sidoo kale la sheegay in kooxda u adeegsatay soo iibinta Drone, ookiyaalaha aragga habeenkii (Night Vision) iyo agabyo kale oo ciidan oo aan u suurta-gelin.

Baaris dheer kadib Xafiiska Xeer Ilaalinta Maxkamadda Ciidmada ayaa codsaday mudeynta kiiskan, waxaana laga ogolaaday 14-kii bishaan, iyaga oo maxkamadda horkeenay cadeymo ku saabsan kiiskaan oo ay ka mid yihiin marag-fur iyo saraakiishii ka sarreysay Mucaawiye oo marqaati ahaan maxkamaddu ay u dhageystay.

Garsoorka Maxkamadda Ciidamada oo waqti ku filan siiyey dhinacyadda dacwadda ayaa ugu dambayn maanta ku xukuntay Ex- Labo Xidigle Mucaawiye Cumar Cusmaan Waasuge 10 sano oo xabsi ciidan ah.

Sidoo kale waxaa laga xayuubiyey darajada labo xidigle iyo xubinnimada ciidanka xoogga dalka, sida uu warbaahinta u sheegay Guddoomiyaha Maxkamdda Darajada koowaad ee Ciidamada Qalabka Sida Gaashaanle Sare Xassan Cali Nuur Shuute.

Muqdisho 22ka Maarso 2024 Hay’adda Nabad-sugida iyo Sirdoonka Qaranka ee NISA ayaa qaaday tallaabo bedelaysa aragtidii qaldaneyd ee laga haystay ‘marqaatiga nool’ ee magaalada Muqdisho.

Kaamiradaha ammaanka ee lagu xiray qeybo kamid ah magaalada Muqdisho ayaa durba la haya natiijada mirahooda, kadib markii ay raad-raac lagu soo qabto noqdeen Shabaab magaalada ka geystay weeraro kala duwan.

Warbixin muuqaal ah oo uu xalay Telefishinka Qaranka uu sii daayay ayaa waxaa lagu soo bandhigay caddeymo ay duubeen kaamirooyinka amniga, kuwaas oo si dhammeystiran looga arkayo qaabkii ay argagixisada u fuliyeen qaraxyo ka dhacay suuqa Bakaaraha oo goobo ganacsi lagu beegsaday.

Dhowr qof oo ka mida raggii qaraxyada fuliyay iyo kuwii caawinayay ayaa muuqaallada laga arkayay dhaq-dhaqaaqooda ka hor inta aysan qaraxyada fulin iyo kadibba. Waxaana ay taasi fududeysay in wax badan laga ogaado falalka ay fuliyeen kooxdaas oo ka koobneyd lix qof.

Waxaa kale oo iyagana xogtooda iyo muuqaalladooda la helay koox argagaxisada kamida oo suuqa Bakaaraha ku daadinayay waraaqado ganacasatada looga digayo inay kaamirooyin isticmaalaan.

Arrinta xiisaha leh ayaa waxay tahay in aragtida ku saabsan isticmaalka kaamirooyinka ay billowgii hore la kulantay dhaleeceyn iyo tuhun ay faafinayeen argagaxisada iyo dad sabab aan la aqoon u caawinayay, kuwaasi oo ka midaysnaa inay diidayeen hirgelinta kaamirooyin amniga lagula socda, taasi oo markii lagu adkeystay hadda la wada arkay faa’iidadeeda.

Faa’iidooyinka kaamirooyinka ay sahleen in muddooyinkan falalka dhacay in ka-daba-tagooda la helayay, gaar ahaan fal dambiyeedkii dhacay bishii 21-kii Febraayo 2024 oo rag ka tirsan Ciidanka Booliska inta afduubteen ay dileen AUN Abukar Kaabax oo raadkii dilkiisa waxyaabaha lagu helay ay ka mid aheyd kaamiirooyinka Amniga.

Muqdisho 22ka Maarso 2024 Madaxweynihii hore ee dalka Maxamed Cabdullaahi Farmaajo oo shalay ka degay magaalada Garoowe ee xarunta Puntland, ayaa si yaab leh loogu weeraray socdaalkiisa.

Guddoomiye ku-xigeenkii hore ee Amniga ee gobolka Banaadir Cali Cabdi Wardheere (Cali Yare), oo sidoo kalena horey uga tirsanaa kooxda Farmaajo ayaa madaxweynihii hore ku weeraray in uu lumiyay shacbiyaddii uu lahaa sanado kahor.

Cali Yare ayaa isbar-bar dhig yaab leh ku sameeyay safar hore oo 2018-kii uu Farmaajo ku tegay magaalada Garoowe iyo kii shalay, kuwaasi oo ka turjumaya laba waaqic oo kala fog.

Ninkan oo hadda si adag uga soo horjeeda Farmaajo, ayaa sidoo kale waxa uu arrintaan ku tilmaamay “fadeexad iyo hoos u dhac shacbiyeed oo qeylu xad ah”, maadaama uu sheegay in aan Farmaajo looga soo bixin mid kamid ah magaalooyinkii markii uu tallada qabtay sida weyn looga taageeray ee looga soo baxay.

“Siyaasi-kastoow ogoow dadweynuhu waa hanti aan la goyn karin markii ay dhabarka ku xijiyaanna waa ka quusashadaada qaranka ood xukunto haddii kale sidii saaxiibkeey ayay kugu dhici doontaa,” ayuu yiri Cali Yare.

Hoos ka aqriso qoraalka Cali Yare

April 2020 xilligii uu Farmaajo shacbiyadda lahaan jiray, qiimeeyn aan ku sameeynay taageerayaasheenna dunida dacalladeeda ku nool waxaa kaalinta koowaad galay degmada Garoowe, Labaad Muqdisho, seddexaad Boosaaso, afaraad ma xasuusto Beledweeyne iyo Caabudwaaq midkii ay aheyd.

Labadaan sawir kan koowaad waa barxadda Garoowe waana 07 Jan, 2018. Kan labaad waa maanta 21 March 2024.

Horay waxaan u aragnay in halkii ay saaxiibkeey ay boqolaal kun oo taageerayaasheenna ahi daawan jirtay uu aakhirkii soo gaaray 5 kun oo qura, taas oo aheeyd hoos dhac 90% ah, maantana markale barxadda sidaan u maran iyo fadeexadani waxay ka dhacday magaaladii soomaali idilkeed loogu taageerada badnaa oo aan ognahay in asbuuc laga shaqeeynayay in shacab badan banaanka loo soo saaro.

Lacagtiina waa la cunay 2 qofna barxaddii Ciise Ruushka waa la keeni waayay.

Siyaasi-kastoow ogoow dadweeynuhu waa hanti aan la gooyn karin markii ay dhabarka ku xijiyaanna waa waa ka quusashadaada qaranka ood xukunto haddii kale sidii saaxiibkeey ayay kugu dhici doontaa; From Xabiibul Malaayiin TO Xabiibul Tobnaad.

WARARKA MAANT6ka 21ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diidi kara inay Madaxweyne hore Mudane Shiikh Shariif Iyp Madaxweyne hore Mudane Cabdilaahi Farmaajo noqdeen qas-wadayaal siyaasaddeed oo raba inay ka shaqeeyaan sidii xilka looga tuuri lahaa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa 275 xildhibaan ku darsaday 275 xildhibaan dowladdii Madaxweyne hore Cabdulaahi Yuusuf si uu u noqdo Madaxweyne asagoo khiyaanay Midowgii Maxkamaddaha Islaamiyiinta Shiikh Shariif ayaa maanta dastuurk ka hadlaaya? Maxuuse qaban karaa Madxweyne hore Mudane Maxamed Cabdilaahi Farmaajo oo horay u diiday inuu dhammeystiro dastuurka asagoo dembiyo kale duwan dadka iyo dalka ka galay sida asagoo xitaa dad shacab ah ku weerary gurigood, dilay kuna duugay dharkooda? Maxuuse ku qoray buuggiisa thesiska asagoo u gafay qabaa’ilada qaarkood?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 21ka Maarso 2024 Doodii xildhibaanada labada Aqal ee baarlamanka Federaalka Soomaaliya ee cutubyada ugu horreeya Dastuurka KMG ah ayaa la shaaciyey in lasoo gaba-gabeynayo Sabtida 23-ka Maarso 2024.

Kulankii shalay oo uu soo xiray guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe ayuu ka sheegay in doodii afarta cutub ee ugu horreysa dastuurka lasoo gaba-gabeyn doono Sabtida, kadibna lagu wareejin dooni guddiyada dastuurka oo soo diyaarin doona nuqulka loo codeynayo.

Qorshaha guddoomiyayaasha labada aqal ee baarlamaanka iyo Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ah in 4-ta cutub ee laga dooday loo codeeyo inta aanay xildhibaannadu aadin fasaxa ciidul fitriga.

Waxay sidoo kale doonayaan in loogu codeeyo hab gacan taag ah, si loogu qariyo haddii tirada ay ku filnaan weyso, ayaga oo ka cabsi qaba in codka qarsoon uu hoggaamin karo in la diido dastuurka.

Waxaa sidoo kale jira xildhibaano badan oo loo sameeyey ballan-qaadyo kala duwan, si ay ugu codeeyaan dastuurka, ayada haddii codka laga dhigo mid qarsoodi ah ay keeni karto inay sameeyaan ballan fur, balse gacan taagga aysan sidaas sameyn karin.

Dhinaca kale waxaa sii xoogeysanaya dadalallada ay madax hore iyo xildhibaanno taageersan ku doonayaan inay hor istaagaan wax ka bedelka iyo ansixinta dastuurka, iyadoo qodobada ugu xasaasisan ay ku jiraan cutubta 4-aad.

Madaxweynayaashii hore Shariif Sheekh Axmed iyo Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa ka digay qaabka loo wado dooda dastuurka, iyagoo ku dooday inuu keenayo kala tag iyo khilaad cusub.

Sidoo kale xildhibaanno ka tirsan labada aqal ayaa ka hor yimid dooda dastuurka oo ay sheegene inay tahay mid lagu bedelayo dastuurka, iyadoo aan lala tashan dhinacyada muhiimka ahaa sida Puntland.

Farmaajo iyo xildhibaano badan ayaa la filayaa inay maanta tagaan Garoowe, si loo sameeyo isbaheysi ka dhan ah dhameystirka dastuurka.

Muqdisho 21ka Maarso 2024 Laamaha amniga ee dowladda Soomaaliya ayaa baahiyay muqaal kooban oo ku saabsan qaraxyadii is xig xigay ee lixdii Febraayo ee sanakan ka dhacay gudaha suuqa Bakaaraha, kuwaas oo sababay dhimasho iyo dhaawac.

Kaamirooyinka qarsoon ee CCTV ayaa laga helay muuqaalada sida ay u dhaceen qaraxyadaas iyo raggii fuliyay oo toos looga arki karo muqaalada la baahiyay.

Warbixin hordhac ah oo ay sii deysay warbaahinta dowladda ayaa waxaa lagu sheegay in qaraxyadan boorsooyin looga keenay Ceelasha Biyaha, kadibna lagu beesaday Bakaaraha.

Waxaa muuqaalada ay baahiyeen laamaha amniga laga arki karaa rag wada boorsooyin oo iska dhigaya inay wax iibsanayaan oo qaraxyada dhigaya goobaha la bartilmaameedsaday.

Sidoo kale waxaa Kaamirooyinka ay soo qabtay nin taagan banaanka, isla markaana toos hormuud ugu qarxinayo miino meel ay joogeen dad badan oo shacab ah.

Goobaha la qarxiyay ee boorsooyinka la dhigay waxaa kamid ah xarumaha Bedar, Kaamil, Sanguuni, Waayo Arag iyo dhismo qabyo ah oo ku yaalla gudaha suuqa Bakaaraha ee magaalada Muqdisho.

Laamaha amniga ayaa shaaca ka qaaday in gacanta lagu soo dhigay qaar kamid ah raggii ka dambeeyay qaraxyadan, isla markaana la horgeyn doono maxkamad si deg-deg ah.

Dhankiisa Wasiir ku xigeenka warfaafinta Soomaaliya, Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala oo lagu wareystay warbixintan ayaa ugu baaqay ganacsatada in aysan lacag siin Al-Shabaab, maadaama ay dhibaato u gaysanayaan ganacsigooda iyo dadka Soomaaliyeed.

“Dilka dadka Soomaaliyeed haddii aan ka xanuunsaneyso ee dukaamada iibsanayay ha bixin lacagta lagu dili lahaa oo qayb haka noqon” ayuu yiri wasiir Al-Cadaala.

Sidoo kale Sheekh Bashiir Axmed Salaad oo kamid ah culimada Soomaaliyeed ayaa sheegay in arrintan ay tahay qiyaano, isla markaana la’iskula xisaabtami doono.

Qof kuu soo galay oo dukaanka yimid oo inuu wax gadanayo iska dhigay waa qof aad kuu qiyaanaayo weeye oo aan ilaahey ka cabsaneynin” ayuu yiri Sheekh Bashiir Axmed Salaad.

Si kastaba, weeraradan ayaa cabsi ku beeray ganacsatada suuqa oo horay dowladda Soomaaliya ugu amartay inay xarumahooda ugu xiraan Kaamirooyinka CCTV.

Muqdisho 21ka Maarso 2024 Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud iyo ra’iisul wasaare Xamza oo ka duulaya ansixinta wax ka beddelka dasuurka ayaa bilaabay kulamo gooni gooni ah oo ay la qaadanayaan xildhibaanada baarlamaanka.

Kulamadan oo dhacay saacadihii lasoo dhaafay ayaa ka qabsoomay xarunta Villa Soomaaliya, kuwaas oo uu ujeedkooda uu ahaa meel marinta wax ka beddelka dastuurka.

Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa innoo sheegay in madaxda qaranka ay kala furfuris ku bilaabeen xildhibaannada diidan ansixinta afarta cutub ee dastuurka, kuwaas oo maalin kahor cududooda kusoo bandhigay magaalada Muqdisho.

Xubnaha diidan dastuurka ayaa isugu jiro xildhibaano iyo senataro gaaraya illaa 70, kuwaas oo ololahooda diidmada ka dhex wada baarlamaanka Soomaaliya.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa si gaar ah saacadihii lasoo dhaafay ula shiray xildhibaano kala duwan, isaga oo ka codsaday in ay ka shaqeeyaan meel-marinta dastuurka,.

Sidoo kale waxaa uu ku qancinayay xildhibaanada in dastuurka uusan ahayn kitaab Qur’aan oo wax laga beddeli karo sidii horayba u dhacday markii uu ahaa Axdi Qarameedka.

Dhankiisa ra’iisul wasaaraha Soomaaliya oo kulan la qaatay xubnaha golaha wasiirada ee ku jira baarlamaanka ayaa ku amray inay si buuxda uga qayb-qaataan meel marinta wax ka bedelka dastuurka, ayna sidoo kale olole ka dhex bilaabaan xubnaha kale ee diidan.

Villa Soomaaliya ayaa dadaal xoogleh ku bixineyso qorshaha wax ka beddelka dastuurka, ayada oo garab ka heleysa guddoonka baarlamaanka, waxaase diidan xubnaha mcaaradka.

Muqdisho 21ka Maarso 2024 Xubnaha Golaha Wasiirada Soomaaliya ayaa maanta shirkoodii caadiga ahaa ku yeeshay magaalada Muqdisho, kaas oo uu guddoomiyay ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre.

Shirka ayaa oo isha aad loogu hayay, ayaa waxaa looga hadlay amniga dalka iyo howlgallada lagu ciribtirayo kooxaha Khawaarijta ah ee ka soconaya qaar kamid ah gobollada dalka.

Golaha ayaa bogaadiyey guulaha ciidamada amniga iyo kuwa xoogga dalka ay ka gaareen dagaalka dalka loo sifeynayo kooxaha nabad-diidka ah ee baneystay nafta iyo maalka shacabka Soomaaliyeed.

Sidoo kale, waxaa warbixin laga dhageystay Wasaaradda Qorsheynta, Maalgashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha warbixin sanadeedka-2023 guulihii laga gaaray Qorshaha 9-aad ee Horumarinta Qaranka.

Kulanka Golaha Wasiirada ayaanan marnaba lagu soo hadal qaadin wax isbeddel ah oo ku aadan hadal-heyntii soo bilaabatay markii Hotel SYL ay Al-Shabaab weerareen Jimcihii hore, taas oo ku aadaneyd in Xasan Sheekh uu qorsheynayo in hoggaanka NISA iyo Taliska Xoogga uu is bedel ku sameeyo.

Caasimada Online oo horay ugu kuurgashay ajendaha kulanka Khamiislaha ah Golaha Wasiirrada ayaa shalay sii baahisay in ajendaha aysan ku jirin arrintaas, isla markaana uusan jirin qorshe xil ka qaadis ah oo miiska u saaran Madaxweynaha, laguna soo bandhigayo shirka.

Taliyaha NISA Mahad Salaad oo xilka hayamuddo ku dhow labo sano ayaa aad loogu amaanaa is bedelka uu ka sameeyey amniga caasimadda Muqdisho oo hortiis maalin kasta lagu xasuuqi jiray shacabka, masuuliyiinta iyo ciidamada dowladda.

Caasimada Online waxay xaqiijisay in Mahad Salaad uu hadda yahay musharax u taagan xilka madaxweynaha Galmudug, doorashada Gamudug ayaa dhaceysa bilaha December ilaa Janaayo, waxaana lagu wadaa in markaas uu iska casilo xilka hey’adda NISA.

Sidoo kale, hadalheynta saacadihii lasoo dhaafay qabsatay baraha bulshada waxaa ku jirtay in xilka laga qaadi doono Taliyaha Booliska, xubnaha ku dhow xafiiska Madaxweynaha ee noo waramay waxay xaqiijiyey in arrintaas aysan waxaba ka jirin oo madaxweynaha aysan u qorsheysneyn wax is bedel ah oo lagu sameynayo hey’adaha ammaanka.

Muqdisho 21ka Maarso 2024 Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Shariif Sheekh Axmed oo goordhoweyd shir jaraa’id ku qabtay magaalada Muqdisho ayaa si adag uga hadlay xiisadda dastuurka oo meel xasaasi ah mareysa.

Shariif ayaa sheegay in hanaanka loo wado wax ka beddelka dastuurka uu yahay “mid meesha ka saaraya dastuur loo mideysan yahay oo lagu dhaqmo”, islamarkaana uu dastuurka ka baxayo KMG keliya marka afti dadweyne loo qaado oo shacabka u coddeeyaan.

Waxa uu si adag uga horyimid sida ay hadda wax u wado Madaxtooyada oo gadaal ka riixeysa meel-marinta wax ka beddelka dastuurka oo dooddiisa ka socoto baarlamaanka, xilli ay xildhibaano badan kasoo horjeesteen qorshaha Villada.

“Dariiqa shalay aan wax ku dhisnay oo wanaagsana oo is-ogolka ahaa maxaad uga leexaneysaan?. Habraaca wax ka beddelkiisa loo maray waxay shaki galinaysa habka dhameystirka dastuurka u socdo,” ayuu yiri madaxweynihii hore ee dalka.

Sidoo kale waxa uu sheegay in waxa socda uusan aheyn dhameystir dastuur ee uu yahay dastuur beddel, maadaama qodobo aad u badan banaanka laga keenay, “marka waxa lagu kordhinayo iyo waxa laga bixinayo bataan waxay noqoneysa dastuur beddel.”

Madaxweynihii hore waxa uu sheegay in taasi ku iman karto oo keliya wada-tashi iyo in dadka ku heshiiyaan in la beddelo gebi ahaanba dastuurka, “doodda yaan laga dhigin qolo dastuur ansixineysa iyo qolo diideysa.”

“In dastuurka la dhameystiro waa la wada ogol yahay laakiin sida loo dhameystirayo ayaa la raba inay noqoto sida uu dastuurka tilmaamayo. Waana in baarlamaanka iyo guddiyada shaqadood loo dhaafo.”

Sidoo kale waxa uu sheegay in uu ka xishoonayo inuu sheego cilado dhanka xukuumadda ka imanaya oo ku saabsan dastuurka, isagoo soo qaatay in dalka uusan laheyn wasiir arrimo dibadeed iyo mid amni toona.

“Dalka muddo dheer ma lahan wasiir arrimo dibadeed iyo wasiir amni ma leh, ma isweydiisay dal xaaladan ku jira oo aan ognahay amniga iyo diblumaasiyada dhibaatada ka jirta inuu billo iska ahaado wasiir arrimo dibadeed iyo amni la’aan ma isweydiisay weli, waxyaabaha kalena waa ka badan yihiin in aan hoos usii galo ma rabo.”

Dastuurka ayuu sheegay in arrintiisa noqoto kuwa ay ka shaqeynayaan hay’addihii loogu tala-galay, oo dhinac ka istagaan madaxda dalka, isagoo ku dheeraaday dhibaatada ka dhalan karta in la meel-mariyo dastuur aan heshiis lagu aheyn.

Shariif oo u muuqda mid dooddiisa u dhiibanayo si xikmadeysan ayaa ugu dambeyntiina su’aallo ka keenay qodobbada uu ku dhagan yahay madaxweyne Xasan Sheekh ee meesha looga saarayo xilka ra’iisul wasaaraha iyo arrimaha doorashooyinka, isagoo farta ku fiiqay wadada qaldan ee ay socoto Villa Somalia.

Garoowe  21ka Maarso 2024Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo wafdi uu hogaaminayo ayaa maanta gaaray magaalada Garoowe ee caasimada maamulka Puntland.

Farmaajo iyo wafdigiisa ayaa waxaa garoonka diyaaradaha ee Garoowe ku soo dhaweeyay madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullaahi Deni iyo masuuliyiinta kala duwan ee maamulka, ayada oo loo sii gudbiyay Qasriga Madaxtooyada.

Madaxweynihii hore ee dalka iyo Saciid Deni ayaa waxaa u bilaabanaya kulamo wadi tashi, xilli ay sii xoogeysaneyso xiisadda siyaasadeed ee wax ka beddelka dastuurka oo ay weli ku dhegan tahay Villa Soomaaliya.

Sida aan xog ku helnay Farmaajo iyo Deni ayaa ka hadli doona arrimaha siyaasadda iyo amniga dalka, iyo muranka ka taagan dib u eegista dastuurka dalka, oo labadaba ay kasoo horjeedaan.

Deni iyo Farmaajo ayaa aad u kala fogaa siyaasad ahaan xilligii uu Farmaajo ka arriminayay Villa Somalia, wuxuuna madaxweynaha Puntland ka mid ahaa raggii sida adaga ula dagaalamay Farmaajo, ugu dambeyna ka saaray Villada.

Sida ay horey u baahisay Caasimada Online, Farmaajo ayaa isku dayaya xilligaan in Saciid Deni uu ku qanciyo isbaaheysi siyaasadeed mucaarad ah oo ka dhan ah dowladda madaxweyne Xasan Sheekh, kaasi oo ay ka wada socdaan madaxweynihii hore ee dalka Shariif Sheekh Axmed.

Labada nin ayaa xilligaan ka mideysan diidmada qorshaha dhameystirka dastuurka ee uu wado madaxweyne Xasan, waana qodobka la aaminsan yahay in uu ka bilaaban karo is-xulefysiga labada dhinac.

Socdaalka uu madaxweynihii hore ee Farmaajo uu ku tegay Garoowe ayaa imanaya xilli uu halkiisi yahay khilaafka madaxweynaha Puntland Saciid Deni kala dhaxeeya madaxweyne Xasan Sheekh.

Sidoo kale wararka ayaa shegaya in madaxweynihii hore ee KMG Shariif Sheekh Axmed uu isna tegayo magaalada Garoowe ee caasimada maamulka Puntland.

Si kastaba, waxaa si weyn looga dhursugaya waxa kasoo bixi doona shirarka ay Garoowe ku leeyihiin Farmaajo iyo Deni, kaasi oo kusoo aadaya xilli xasaasi ah oo madaxweyne Xasan uu ku dhagan yahay qorshaha wax ka beddelka dastuurka, ayna baarlamaanka ka socoto dooddiisa, si loo meel-mariyo.

WARARKA MAANT6ka 19ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday #Maqaamka #Muqdisho in la dhiso Madaxweyne Mudane Xassan? Yaa diiday in Maxkamad Dasuuri ah la sameeyo Madaxweyne Mudane Xassan? Yaa raba in dastuurka la beddelo Madaxweyne Mudane Xassan? Yaase diidan in la beddelo #PuntlandState, #SouthWestState iyo #SomalilandState halke #Hirshabelstate Iyo #JubbalandState ay weli dhan raacin? Yaa xilal u dhiibay rag ka tirsan argagixisadda Shabaab Madaxweyne Mudane Xassan? Yaa Soomaaliya fashilay Madaxweyne Mudane Xassan? Yaa diiday inay Somalilya loo soo sameeyo lacag Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan?

 Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 19ka Maarso 2024 Waxaa xalay Muqdisho ku shiray 71 Xildhibaan oo ka kala tirsan labada gole ee BFS, kuwaas oo ka hor yimid wax ka bedelka Dastuurka’ iyagoo sheegay in qorshaha socda dadka iyo dalka lagu kala fogeynayo.

Xildhibaanada iyo Senatorrada xalay shiray ayaa cadeeyey in shaqada socota ee wax ka bedelka dastuurka aysan qeyb ka noqon doonin, iyagoo ka digay sida ay wax ku socdaan farriinta u diray madaxweynaha, xukuumadda iyo guddoonka baarlamaanka.

Bayaan ka soo baxay shirka xildhibaanada caawa shiray ayaa lagu sheegay in heshiiskii lagu go’aamiyey in dastuurka wax laga bedelo ee golaha wadatashiga qaranka uu ahaa mid aan loo dhameyn oo Puntiland ay ka maqantahay.

“Waxaan walaac xoog leh ka qabnaa hanaanka loo bedelayo dastuurkii iyo qaab-dhismeedkii dowladeed ee heshiiska lagu ahaa, taas oo dhaawaceysa midnimada iyo xasiloonida siyaasadeed ee qaranka,” ayuu yiri Xildhibaan Gamaadiid oo akhriyey bayaanka.

Xildhibaanadaan ayaa ku doodaya in waxa socda uu yahay dastuur bedel oo aysan aheyn dastuur la dhameystirayo, iyagoo tusaale u soo qaatay qodobo badan oo lagu soo kordhiyey iyo kuwo la bedelay.

“Guddoonka BFS wuxuu ku guul-dareystay ilaalinta kala madax-banaanida hey’adaha dowladda, go’aankii golaha wadatashiga qaranka ee dastuurka ku saabsanaa ma aheyn mid loo dhan yahay, maadaama Puntland ay maqneed,” ayaa lagu yiri warmurtiyeedka xildhibaanada.

vGuddoomiyeyaashii KMG ahaa ee baarlamaanka Senator Maxamed Gaagaab iyo Xildhibaan Cabdisalaan Dhabancad ayaa kulankaan ka hadlay iyagoo sheegay in arrintaan aysan ku taageeri karin madaxweyne Xasan Sheekh, waxayna ugu baaqeen inuu ka joogo jidkaan uu wax ku wado.

Xildhibaan Dhabancad ayaa yiri “Maahi mucaarad, waxaan diidanahay dastuurka la bedelayo, madaxweyne waxaan ku leeyahay howlo badan ayaad qabatay ee wixii aad qabatay ha khasaarin, Soomaali in la isukeeno ayey u baahan tahay, sidaana waxaa ku kala tegay kuwii wada joogay.”

Dhankiisa Senator Gaagaab ayaa yiri, “Howsha Muqdisho ka socota maaha dhameystir dastuur ee waa dastuur la bedelayo, dhamaantiis waxaa lagu soo kordhiyey qodobo cusub ee dano gaar ah laga leeyahay, waxaan aan loo dhameyn ee socda waanu diidanahay.”

Muqdisho 19ka Maarso 2024 Agaasimaha Hay’adda Nabad Sugidda iyo Sirdoonka Qaranka (NISA), Mahad Maxamed Salaad iyo xubnaha kale ee ka qayb qaadanaya baaritaanka weerarkii Hotel SYL ayaa dib u daawanaya wixii ay duubeen kaamirooyinka ku xiran waddooyinka magaalada Muqdisho.

Baaritaanka ayaa waxaa iska kaashanaya Hay’adda Nabad Sugidda, Talisyada Booliska iyo Militariga iyo xubno kale oo ka socda Xafiisyada Madaxweynaha iyo kan Raysal Wasaaraha.

Ahmiyadda 1-aad ee baaritaanka ayaa si dhow loogu dersayaa muuqaalada laga helay goobta uu weerarku ka dhacay, waddooyinka ku xeeran iyo dhaqdhaqaaqyadii halkaasi ka jiray ka hor iyo ka dib-ba markii uu weerarku dhacay, si wax uun macluumaad ah looga helo dableydii weerarka gaysatay, haddii ay jirto cid ka tirsan hay’adaha ammaanka oo kala shaqeysay weerarkaasi amaba ka gaabisay shaqadii uu qaranku u igmaday.

Maadaama ay hay’adaha ammaanka ku guuldareysteen inay ka hortaggaan weerarkaasi ayaa waxay hadda ku foogan ka daba taggiisa, si loo helo tixraac lagu gaari karo maskaxdii ka dambeysay weerarka iyo halkii laga soo abaabulay.

Wararka ayaa sheegaya in Hay’adda Nabad Sugidda ay hoggaamineyso baaritaanka, haddii Xarunta Hay’adda NISA ee Muqdisho ay tahay meesha laga la socdo oo laga kontoroolo kaamirooyinka ku xiran waddooyinka.

Wararka ayaa intaasi ku daraya in dhammaan saraakiishii iyo askartii ku qorneyd kontoroolada amniga lagu hubiyo ee ku yaala waddooyinka soo gala hotelka, xilligii uu weerarku dhacayay looga yeeray Xarunta Hay’adda NISA. Ma cadda inuu raad soo galay iyo in la doonayo in wax laga weydiiyo weerarkaasi.

Baaritaanka socda ayaa lagu sheegay mid aad u adag, bacdamaa Madaxda Dowladda Federaalka ay gadaal ka riixayaan in jawaabo loo helo su’aalaha ka dhashay weerarkaasi iyo qaabka uu u dhacay.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo Ra’iisal Wasaare Xamza Cabdi Barre ayaa adkeynaya in arrintan ay cid masuuliyaddeeda qaaddo, si loogu ciqaabo, xilkeedana ay ugu weydo, xitaa haddii aan gacanta lagu soo dhigin kuwii Shabaabka ka tirsanaa ee lahaa diyaarinta qorshaha weerarka.

Dhanka kale Ra’iisul Wasaare Xamza Cabdi Barre ayaa shir guddoomiyay kulan looga hadlayay amniga guud ee dalka, gaar ahaan kan Caasimadda Muqdisho.

Kulanka oo ay goobjoog ka ahaayeen Wasiirka Gaashaandhigga, Kusimaha Wasiirka Amniga, Talisyada Ciidamada Xoogga Dalka, Booliska iyo Nabad Sugidda, Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka iyo Gudoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa Muqdisho ayaa lagu soo bandhigay warbixino la xiriira amniga, gaar ahaan xilligaan lagu jiro bisha barakaysan ee Ramadan, sida lagu sheegay qoraal ka soo baxay Xafiiska Raysal Wasaaraha.

“Ra’iisal Wasaaraha ayaa adkeeyay muhiimadda ay leedahay in hay’adaha amnigu ay la yimaadaan feejignaan dheeri ah, si Khawaarijtu aanay fursad ugu helin dhibaateynta dadka Soomaaliyeed ee cibaadada Alle ku jira.” Ayaa lagu yiri qoraalka.

Qoraalka ayaa sidoo kale lagu sheegay “Waxa uu hoosta ka xariiqay Raysal Wasaare Xamse, sida ay mudnaanta koowaad ugu leedahay xukuumaddiisa ciribtirka kooxaha Khawaarijta ah ee baneystay nafta iyo maalka bulshada Soomaaliyeed.”

Xamza ayaa daba joogo baaritaanka ay wadaan laamaha amniga ee la xiriira weerarka hotelka, waana xilli si joogto ah lagu la soo socodsiiyo, halka ay wax marayaan.

Weerarkan ayaa muujiyay in Shabaabku ay carqaladeyn karaan amniga Villa Somalia, waana sababta ay uga gilgisheen Madaxda Qaranka oo muddooyinkan ku howlanaa dardargelinta hawlgalada dib-u-xoreynta dalka.

Asmera  19ka Maarso 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa kusoo laabtay magaalada Muqdisho, kadib booqasho laba maalmood qaadatay oo dalka Eritrea uu ku tagay, hadaba maxaa sababay in Xasan Sheekh uu dhowrkaan bilood safarro is dabajoog ah ku tago Eritrea?.

Su’aashaas wuxuu Xasan Sheekh kaga jawaabay wareysi uu siiyey TV-ga Qaranka Eritrea, isagoo yiri “Waxaan halkaan u imid in aan warbixin ka siiyo madaxweynaha Eritrea isbedellada iyo horumarka ka socda Soomaaliya, isla markaana aan weydiino wixii talooyin ah sidii horey loogu sii wadi karo xoreynta argagaxisada ee dalkeena.”

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa Eritrea ku ammaanay doorka ay ka qaadatay arrimaha Soomaaliya, isagoo sheegay inay Eritrea samaysay wax dalal yar ay ka sameeyeen Soomaaliya.

Xasan Sheekh ayaa wareysigaas ku sheegay in ciidamo badan oo Soomaali ah lagu tababaray dalka Eritrea, isagoo cadeeyey in Soomaaliya ay Eritrea u aragto wadan aan wax dan ah oo gaar ah ka lahayn Soomaaliya ee walaaltinnimo un u caawinaya.

Waxaa la rumeysan in madaxweyne Xasan Sheekh uu Eritrea ku tagay in kabadan safarrada uu ku tagay dalalka kale ee caalamka muddo xileedkiisan.

Safarkaan dambe ee hadda uu ka soo laabtay Xasan Sheekh waxaa la sheegay in Afwarki ay ka wadahadleen xiisadda Itoobiya, maadaama labada dalba ay cadowgooda koowaad u arkaan Itoobiya.

Sidoo kale waxay Xasan iyo Afwerki aad u gorfeeyeen sidii ay u sii xooji la haayeen xiriirka iyo iskaashiga Soomaaliya iyo Eritrea oo dano badan wadaaga.

Ciidamada ugu badan ee Soomaaliya tababarka ugu maqan waxay joogaan dalka Eritrea, taasi waxay keentay in Xasan Sheekh uu kalsooni badan u qaado dalkaas oo noqday wadanka ugu badan ee safar uu ku tegay intii uu joogay xukunka.

Muqdisho 19ka Maarso 2024 Doodda baarlamaanka Soomaaliya taalla ee la xiriirta dastuurka waxay dhex taagan tahay Cutubka 4-aad. Cutubkani waa midka ugu xasaasin waxaana ku jira isbeddelka haylka dowladnimada oo loola jeedo in laga guuro booska ra’iisul wasaaraha, laguna beddelo madaxweyne ku-xigeen.

Cutubkan ayaa sidoo kale waxaa ku jira hanaanka doorashooyinka iyo dalka uu yeesho laba xisbi. Marka ay dhamaato doodda iyo wax ka beddelka Cutubka 4-aad hal mar ayaa la ansixin doona afarta cutub ee 1-aad, 2-aad, 3-aad iyo 4-aad.

Codkooda waxa uu noqon doona gacan taag oo dowladda ayaa horey ugu adkaatay in habraaca sidaas laga dhigo. Illaa 100 Xildhibaan ayaa isku diiwaan-gelisay ka hadalka Cutubka 4-aad.

Waxaa jirta dood ku saabsan in la ansixiyo kahor fasaxa bisha Ramadaan ee baarlamaanka ama markii laga soo laabto fasaxa. Villa Somalia waxaa la sheegay inay dooneyso in afarta cutub la ansixiyo kahor fasaxa baarlamaanka.

Wararka qaar waxay sheegayaan inay macquul tahay in 23 bishaan lagu kala baxo meel-marinta afartaasi cutub.

Mucaaradka waxay si weyn u diidan yihiin hanaanka ay dowladda madaxweyne Xasan Sheekh rabto inay u dhameystirto dastuurka. Laakiin diidmadooda wax ficil ah lama socdaan mana ka muuqdan wax itaal siyaasadeed ah oo hadal ka badan.

Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa sheegay in uusan baarlamaanka u socon, isaga oo sabab uga dhigay sida ay u meel-mariyeen habraaca loo marayo dhameystirka dastuurka.

Wuxuu ahaa mid kamid ah xubnihii la filaayay inay Xasan Sheekh kula diriri karaan baarlamaanka, laakiin taasi ma dhicin. Shariif Sheekh Axmed dadaalo kooban oo uu sameeyay waxba uma dhalin, halka ay Saciid Cabdullaahi Deni ku adkaatay inuu ka dhex kalluumeysto baarlamaanka, tii oo dhinaca kale jiraan inay wada-hadallo hoose u socdaan Deni iyo madaxweyne Xasan Sheekh.

Dadka ka faalloonaya mowduucan ayaa waxay sheegayaan in madaxweyne Xasan Sheekh uu ku adkaan doono afartaan cutub, oo baarlamaanka uu heegan u yahay qorshaha Villa Somalia, isaga oo fiirsanaya gunnooyinka dheeriga ah iyo ballan-qaadyada isku shaandheynta.

Mucaaradka si buuxda ayaa loogu dhex jabiyay baarlamaanka, qaarna isma ogola oo qadiyadan diidmadeed shirko kuma ahan. Siyaasiyiinta mucaaradka oo markii hore laga filaayay inay madaxweyne Xasan Sheekh ka hor istaagi karaan qorshihiisa dastuurka ayaa hadda doodda u beddelay xagee lagu dhaqan-gelin doona xitaa haddii la meel-mariyo.

Waa caado soo jireen ah in marwalba ay kooxda tallada haysa ku adag tahay baarlamaanka, laakiin dhinaca kale waxaa la arki jiray mucaarad intaan ka xoog badan oo waxyaabaha qaar gaarsiin jiray heer ay si sax ah umadda ugu soo wada jeesato.

Inkasta oo ay sax yihiin dhamaan dooddaha la xiriira in aan loo dhameyn qorshaha dhameystirka dastuurka, haddana madaxweyne Xasan Sheekh uma muuqdo nin diyaar u ah inuu taas u joojiyo, mucaaradkana uma muuqdan kuwa itaal u leh inay isaga joojiyaan, sidaas awgeed waxaa badi la isku raacsan yahay inay Villa Somalia ku adkaaneyso meel-marinta afarta cutub ee ugu horreysa dastuurka.

Muqdisho 19ka Maarso 2024 Fal-celin xooggan ayaa ka dhalatay tallaabo ay xalay qaadeen 71 Xildhibaan oo ka kala tirsan labada gole ee BFS, kuwaasi oo ka horyimid wax ka bedelka dastuurka, waxayna sheegay in qorshaha socda dadka iyo dalka lagu kala fogeynayo.

Xildhibaanada iyo Senatorrada ayaa cadeeyey in shaqada socota ee wax ka bedelka dastuurka aysan qeyb ka noqon doonin, iyagoo ka digay sida ay wax ku socdaan farriinta u diray madaxweynaha, xukuumadda iyo guddoonka baarlamaanka.

Bayaan ka soo baxay shirka xildhibaanada oo xalay ka qabsoomay Muqdisho ayaa waxaa lagu sheegay in heshiiskii lagu go’aamiyey in dastuurka wax laga bedelo ee golaha wadatashiga qaranka uu ahaa mid aan loo dhameyn oo Puntiland ay ka maqantahay.

“Dastuurkaan in la dhameystiro waa muhiim. Xildhibaanadiina raali ahaada. Waxaan is weeydiyay intaan o xildhibaan maxay qaraxii SYL saan o kale ugu soo istaagi waayeen u hadli waayeen oo dowladdana ula xisaabtami waayeen. Anyway interestigooda lee raadinooyaan,” ayuu yiri Cabdulqaadir Sheekh Cumar.

Cabdicasiis Ismaaciil: “Siyaasadd Xumada Xasan Sheekh asagoo laba sanno xitaa aysan u buuxsamin ayuu dalka qalalaaso siyaasaddeed galiyay.”

Ayuub Bashiir ayaa sidoo kale waxa uu yiri “Xarunta baarlamaanka miyaa loo diiday, ma dooda ay qabaan halkaas ka sheegtaan oo ama diidaan ama yeelaan?!.”

Cabdiqaadir Jaylaani ayaa isna waxa uu yiri “Mooshin ka keena gudoomiyaha, haddii ay idinka dhab tahay.”

“Dastuur la isla wada ogol yahay baa dalkaan dan u ah laakiin dastuur dadka wato inee badalaan dan u ah macquul maaha ee saan wax ka badala,” ayuu yiri Cabdiraxmaan Cumar Yuusuf.

Maxamed Cabdullaahi C/raxmaan: “Dooddaas golaha baarlamaanka dhexdiisa ka sheega, wixii intaas ka soo haray waxba sooma kordhinayso.”

Suldaan Maxamuud ayaa sidoo kale waxa uu yiri “Dastuurka qabyada ah yaa ansixinaya haddii madaxweyne kasta laga horyimaado waa su’aasha iswaydiin mudan oo qofkasta maskaxdiisa ka guuxaysa.”

“Dalka badbaado ayuu u baahan yahay idinkaa na-matala waajibkiina guta,” ayuu yiri Xasan Aadan Cigaal.

Muqdisho 19ka Maarso 2024 Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa faah-faahisay howl-gal culus oo maanta ka dhacay deegaanno dhaca degmada Afgooye, kaasi oo lagu dilay Shabaab badan oo isku aruursanayay halkaasi.

In ka badan 30 Shabaab ah ayaa lagu dilay howl-galkan oo ay iska kaashadeen ciidamada qalabka sida iyo saaxiibada caalamka, kaasi oo si gaar ah uga dhacay deegaannada Baqdaad iyo Baldooska oo hoostaga degmada Afgooye ee gobolka Shabeellaha Hoose.

Howl-galkan ayaa ka dambeeyay ka dib markii ciidanka dowladda ay heleen xogta maleeshiyaad Shabaab ah oo isku aruursanayay deegaannadaasi, kuwaasi oo waday abaabul ay ku dhakrayaan shacabka Soomaaliyeed.

Howl-galka ka dhacay deegaanka Baldooska waxaa lagu dilay 24-Khawaarij ah, halka 15-ka kale lagu dilay duqayn ka dhacday deegaanka Baqdaad. Sidoo kale dhagar qabayaal kale oo ku dhaawacmay howl-galladan ayay Shabaabku geeyeen deegaannada Farsoolay iyo Buulo Fulay.

“Dowladda Soomaaliya waxa ay u mahad-celinaysaa shacabka geesiyaasha ah ee go’aansaday in ay cadawga ummadda Soomaaliyeed ee Khawaarijta ah iska dul qaadaan garabna istaagaan ciidanka qalabka aida,” ayaa lagu yiri qoraalka kasoo baxay dowladda federaalka Soomaaliya.

Si kastaba, ciidanka qaranka iyo geesiyaasha dadka deegaanka oo iskaashanaya ayaa maalmihii ugu dambeeyay Al-Shabaab ka sifeeyay deegaanno dhowr ah oo ku yaala dhanka xeebta Muqdisho ilaa iyo magaalada Marka iyo tuulooyin kale oo ka tirsan Sh/Hoose, oo xubnaha kooxda dooneysay inay si dhuumaalaysi ah u soo galaan.

Howl-gallada ka dhanka ah Al-Shabaab oo bilihii lasoo dhaafay hoos u dhacay ayaa u muuqda in toddobaadyadii u dambeeyay la dardar-gelinayo, iyada oo kooxda ay dib u qabsatay deegaano horey looga saaray kadib markii ciidanka ay iskaga baxeen.

Universal Somali Tv ayaa siidaayey wargeysiga ay sii daayeen 71 xildhibaan oo diiday inuu Madaxweyne Mudane Xassan wax ka beddelo dastuurka

WARARKA MAANT6ka 17ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa madaxdii aragagixisada ka dhigay taliyaha labada aag Maalinta Agaasimaha #NISA habeenkii Taliyaha Argagixisada Shabaan ee #Muqdisho? Yaa shacabka Soomaaliyeed been u sheegi kara? Yaa argagixisada Shabaab siiyey kaararka aqoonsiga #NISA Iyo baabuurta ay wateen? Yaa raba inuu dastuurka beddelo asagoo diiday inuu sameeyo Maxkamadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Maxay tahay sababta loo weeraray xildhibaanada ku shiraayey #SYL Hotel?  Yaa diiday inay warbaahinta soo tabiso wixii ka dhacay SYL Hotel? Ha Wiqleyso! 

Somaliland 17ka Maarso 2024 Faahfaahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dhacdo argagax leh oo xalay ka dhacday gudaha magaalada Burco ee xarunta gobolka Togdheer, taas oo ay aad ula yaabeen dadka deegaanka.

Falkan ayaa lagu kala kacay ilmo yar oo dhawaan uun dhashay, kadib markii lagu riday musqusha guri ku yaalla degmada Maxamed Cali ee magaladaasi.

Ciidanka dab-damiska Somaliland oo gurmad ku gaaray goobta ayaa soo badbaadiyay ilmaha yar oo nool, waxaana ay geeyeen isbitaalka guud ee magaalada oo haatan lagula tacaalayo xaaladdiisa caafimaad.

“Ciidanka Dab-demiska magaalada Burco ayaa habeenimadii xalay soo badbaadiyay Ilmo yar oo lagu riday Musqul Degmada Maxamed Cali. Ilaahay mahadii Naftood hurayaasha Ciidanka Dabdemiska ayaa ku guuleystay inay ilmahaas yar ka soo samata-bixiyaan Suuliga isagoo nool, waxaana ciidanku isla markiiba gaadhsiiyeen cisbitaalka magaalada Burco” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka.

Horay dhacdooyin kuwaan la mid ah ayaa uga dhacay deegaanada Somaliland, kuwaas oo ay wax ka qabashadooda u howlgaleen ciidanka dab-damiska, sida lagu sheegay qoraalka.

“Marar badan ayaa Dhacdooyin noocan oo kale ah ciidanku caruur kaga soo badbaadiyeen Musqulo lagu riday ama ku dhacay” ayaa lasii raaciyay qoraalka.

Dhinaca kale waxaa farriin loo diray shacabka Somaliland oo laga codsaday inay ciidanka lasoo xiriiraan, haddii ay halis dareemaan.

“Ciidanka Dabdemisku wuxuu bulshada ku wacyigelinayaa dadka falalka noocan ee arxandaradaa ka waantoobaan, tallaabo sharciga waafaqsana la marin doono”. Waxaa kale oo warsaxaafadeedka “Hadii aad la kulanto masiibo dab waxaad soo wacdaa lambarka gurmadka degdega ah ee 990 24 ka saacadood shirkadaha Telesom iyo Somtel”

Si kastaba, dhacdadan ayaa la yaab ku noqotay dad badan oo Soomaaliyeed, waxaana laga hadal haayaa baraha bulshada oo lagu baahiyay sawirrada ilmaha yar oo lagula tacaalayo isbitaalka magaalada Burco.

India 17ka Maarso 2024  Ciidanka badda Hindiya ee ku sugan xeebaha Soomaaliya ayaa soo badbaadiyey 17 shaqaale ah oo saarnaa markabka MV Ruen oo muddo saddex bilood ah gacanta ugu jiray burcad baddeeda Soomaaliya, sida ay baahiyeen ciidaamadda badda ee Hindiya.

Howlgal qaaday saacado badan oo gacan ka hadal ah ayaa waxaa fuliyey Markabka dagaalka ee INSSubhadra oo ay caawinayaan diyaaradaha qumaatiga u kaca iyo kuwa ilaalada ee aan duuliyaha lahayn, sida ay bartooda X ee hore loo oron jiray Twiter ku sheegeen ciidamada badda Hindiya.

Tirada burcad baddeeda ay ciidamada Hindiya ku qabteen howlgalkaas ayay ku sheegeen in ay dhan tahay 35 nin.

Xilliga howlgalku dhacayey markabka ayaa ku sugnaa masaafo 1400 Nautical Miles u jirta xeebta badweynta Hindiya.

Dhinaca kale Puntland ayaa sheegtay inay soo dhaweynayso sida ciidamada Hindiya ay xeebahaas ugu fuliyeen howlgalkii labaad oo ay gacanta ku dhigeen burcad baddeed gacanta ku hayey doonyo iyo Markab ganacsi.

Wasiirka dekaddaha iyo gaadiidka badda ee Puntland, Axmed Yasiin Saalax oo la hadlay BBC ayaa sheegay in howlgalkaasi uu u quus gooyey cid walba oo damac kaga jiray sida uu hadalka u dhigay dib u soo nooleeynta falalkii burcad baddeeda.

“Waxaa hadda dhamaantood lagu hayaa Markab dagaal oo ay leeyihiin ciidamada badda ee Hindiya, markabkii ayaa waxyeelo ka gaartay dhanka qolka laga hago ka dib rasaastii ay muddada dheerayd is dhaafsanayeen burcadda iyo ciidamada Hinidya, isagana hadda waxaan xogta aan helnay sheegeysaa in farsamayaqaano ka howlgali doonaan, sida ugu dhaqsaha badana uu sii wadan doono safarkiisa” ayuu yiri Wasiirku.

Markabkaan oo lagu magacaabo MV Ruen, ayaa laga leeyahay dalka Bulgaariya, balse ku gooshayey calanka dalka Malta, kaas oo burcad baddeed Soomaali ah ka soo afduubeen biyaha caalamiga ah dhammaadkii sanadkii 2023-kii.

Muqdisho 17ka Maarso 2024 Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud iyo Ra’iisal Wasaaraha Xukuumadda Xamza Cabdi Barre ayaa qorsheynaya in tallaabo laga qaado xubno ka tirsan dowladda si looga jawaabo weerarkii Al-Shabaab ay ku galeen Hotel SYL.

Labada mas’uul ayaa tan iyo weerarka qaaday tallaabooyin ay ka mid yihiin inay dhaawacyada ku booqdeen isbitaalka Erdogan oo la dhigay dad ay ka mid yihiin yihiin xildhibaano, afhayeenka xukuumadda, Farxaan Maxamed Jimcaale iyo Xoghayaha Guud ee Maamulka Gobolka Banaadir, Faysal Caraale Afrax.

Dhanka kale Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo kormeer ku tegay Xarunta Hay’adda Nabad Sugidda iyo Sirdoonka Qaranka (NISA) ayaa Saraakiisha ka dhageystay warbixin horudhac ah oo ku aaddan xogta weerarka.

Wararka ayaa sheegaya in laamaha ammaanka ay wadaan baaritaano ay ku ururinayaan sida uu weerarka u dhacay iyo sida ay Shabaabkii weerarka soo qaaday ku soo gaareen SYL Hotel, oo ku yaalla goob amnigeeda si weyn loo ilaaliyo, oo ah xeendaabka Villa Somalia.

Wararka ayaa intaasi ku daraya in labada xafiis ee dalka ugu sarreya ay hay’adaha ammaanka ka doonayaan macluumaad sax ah, si cid loogu ciqaabo dayac amni oo la tuhunsan yahay inuu dhacay.

Weerar la fududeeyey

Waxaa jira tuhun xooggan oo ku saabsan in weerarka ay ku gacan leeyihiin xubno ka tirsan dowladda ama saraakiil ciidan oo fududeeyey, sababtoo ah aagga weerarka ayaa adag in xitaa uu u gudbo qof shacab ah oo aan haysan kaar aqoonsi.

Weerarkan ayaa waxaa ku dhintay saddex askari, halka 27 qof oo kalena ay ku dhaawacmeen, oo isugu jira 18 shacab ah iyo 9 askari, sida uu sheegay afhayeenka Ciidanka Booliska Soomaaliyeed, Korneyl Qaasim Axmed Rooble.

Weerarkan ayaa noqonaya kiisii 4-aad ee ay Shabaabku ku qaadaan hotel ku yaala Muqdisho, tan iyo dib u doorashadii Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud. Hoteeladii ugu dambeeyay ee la weeraray ayaana kala ah Pearl, Villa Rays iyo Xayaat.

Ka dib weerarkii Hotel Xayaat oo dhacay bishii August ee sanadkii 2022, Ra’iisal Wasaare Barre ayaa xilligaasi ku hanjabay in dowladdu ay tallaabo adag ka qaadi doonto kuwa ku guuldareystay in waajibaadkooda ay gutaan.

Ra’iisal Wasaare Xamza ayaa intaasi ku daray in lala xisaabtami doono cid kasta, oo ay ku cadaato inay howsheeda dayacday, isagoona markaasi yiri “Lama aqbali karo in wixii dhacay oo kale nagu soo laabtaan.”

Hadalka adag ee Xamza uu xilligaasi jeediyay oo sidii caadada ahayd aanu ficil muuqdo ka dambayn ayaa keentay in weerarada hoteelada ay halkoodii ka sii socdaan.

Shabaabka ayaa muddo dhowr iyo toban sano ah weeraro ku haya Hoteellada Magaalada Muqdisho.

Dowladihii kala dambeeyay ee dalka soo maray ayaa lagu dhaliilaa inaanay waxba ka baran weerar illaa weerar kale, waxaana dhif iyo naadir ah in cid loo maxkamadeeyo amaba ay xilkeeda ku weydo weerarada abaabulan ee Al-Shabaab.

Si kastaba, Madaxda Qaranka ayaa hadda la eegaya tallaabooyinka ay qaadi doonaan, kolka dhowrka cisho ee soo socdo la soo gaarsiiyo natiijada baaritaanka socda.

African Union  17ka Maarso 2024 Dowladaha Soomaaliya iyo Kenya oo haddana daris ah ayaa haatan si weyn ugu loolamayo hoggaanka sare ee Ururka Midowga Afrika, ayada oo la filayo in doorashada la qabto bisha Febraayo ee sanadka soo socda ee 2025.

Danjiraha Soomaaliya ee Ethiopia Mudane Cabdullaahi Maxamed Warfaa oo si buuxda u metelaya dawladda Soomaaliya ayaa maanta xarunta Midowga Afrika ee Addis Ababa kaga qayb galay kulankii 22-aad ee Golaha Fulinta Ururka Midowga Afrika, kaas oo diiradda lagu saaray doorashada soo wajahan ee hoggaanka sare ee lagu wado inay dhacdo bisha Febraayo ee sanadka 2025.

Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Muritania ahna guddoomiyaha Guddiga Fulinta Midowga Afrika Dr Mohamed Salem Ould ayaa shirkan kusoo bandhigay warbixin dhameystiran oo guddigu soo saaray, taasoo looga hadlay diyaargarowga loogu jiro doorashadan muhiimka ah ee hogaanka sare ee Midowga Afrika.

Soomaaliya oo goor horaba si rasmi ah u shaacisay inay u sharaxan tahay hogaaminta Midowga Afrika ee sanadaha 2025 ilaa 2029 ayaa dhankeeda abaabul xoogan iyo diyaar garow ugu jirta doorashada Midowga Afrika oo dhici doonta bisha Febraayo ee sanadka 2025.

Danjire Warfaa, ayaa shirkan ka jeediyay khudbad dhinacyo badan taabanaysa, isagoo si gaar ah ugu nuux-nuux saday in Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ay rajo weyn ka qabto hanashada hogaaminta Midowga Africa, isla markaana qorshayaasheeda wax qabad uu kamid yahay in la dar-dar geliyo hawlaha loo igmaday Ururka Midowga Afrika iyo sidoo kale xal u helidda xasaradaha ka taagan qaar kamid ah wadamada Afrika.

Sidoo kale waxa uu intaa ku daray in Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ay soo dhoweynayso warbixinta diyaar garowga doorashada ee guddigu soo bandhigay, isagoo tilmaamay muhiimada ay leedahay in haweenka Afrika fursad loo siiyo inay kamid noqdaan hogaamiyayaasha Ururka Midowga Afrika iyo ka qayb galka doorashada soo aadan.

Mudo xileedka hoggaanka sare ee Midowga Afrika ayaa ah afar sano, waxaana la rajaynayaa in doorashada soo wajahan ee Guddiga Golaha Midowga Africa ay dhex mari doonto Dawladaha Soomaaliya iyo Kenya oo ay u kala sharaxan yihiin Fowsiyo Yuusuf Xaaji Aadan iyo Raila Odinga.

Muqdisho 17ka Maarso 2024 Kadib ka bixitaankii ciidamada dowladda ee deegaanada ay Camaara ka mid tahay ee gobolka Mudug, ayay xeeldheerayaasha amniga waxa ay sheegayaan in tallaabadan ay ka dhigan tahay in degmada Xarardheere ay haatan wajahayso halis ka badan intii hore.  Waxaa la sheegayaa in Al-Shabaab ay heleen dhul balaaran oo ay ku abaabulaan weerar ay isugu dayaan in ay dib ugu qabsadaan Xarardheere oo u ahayd degmo xeebeed aad muhiim u ah, oo xitaa ay kala soo degi jireen sahayda ciidanka ee meelaha kale uga imaanaysa.

Xarardheere waxa ay ka mid ahayd meelihii ugu muhiimsanaa ee ay Al-Shabaab kala wareegtay sanadkii hore, waxaana la qabtay 16-kii Janaayo, 2023-dii.  

Qariiradda hoose oo ay faafisay Majallad Caalami ah oo amniga Afrika ka faaloota (Waxaa soo saara Mac-hadka American Express Institute) ayaa muujinaysa meelaha dowladda ka baxday iyo meelaha halista u ah weerarka.

Imaaraatka oo go’aan laga sugayo  

Inkasta oo Imaaraatka joojiyeen mushaaraadkii ay siin jireen ciidamada xasilinta caasimadda iyo guud ahaan kabkii miisaaniyadda kadib weerarkii Al-Shabaab ee Xerada Jeneraal Gordan, ayaa waxa ay hadda wararka sheegayaan in Dubai ay gebi ahaanba ka fiirsanayso dhaqaalihii ay ku bixin jirtay tabobarka, taageerada iyo qalabaynta ciidamada Soomaaliya.  

Imaaraadka ayaa sidoo kale la sheegay inaanu ku faraxsaneyn heshiiska ay Muqdisho la gashay Turkey ee baarlamanku ansixiyey, halkii kii Imaaraadka aan xitaa la horgeyn, ayada oo wararku sheegayaan inuu si hoose u diiday.

Lama oga in goaanka Imaaraatka uu saamayn doono kumanaanka ciidan ee ay mushaarka iyo tabobarka siiso ee ku kala sugan Puntland iyo Jubaland.

WARARKA MAANT6ka 15ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa argagixisada Shabaab siiyey kaararka aqoonsiga ee Nabad-Suguda #NISA? Yaase diiday inay waxbaahinta si fiican uga waranto waxa #Muqdisho ka socda? Yaa qarxinaya shacabka #Muqdisho? Yaa diiday inay dhistaan #Maqaamka #Muqdisho? Yaa raba ciidamo calooshood u shaqaystayaal ah inay dalka Soomaaliya keenaam? Maxay Hay’adda Nabad-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka u siisay kaararka aqoonsiga raggii Shabaabka weerary Hotel SYL? Yaa shacabka qaldi kara? Yaa Shaabab ah? Yaase Askari ah? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 16ka Maarso 2024 Dowladda Mareykanka ayaa si xooggan u cambaareysay weerarkii kooxda Al-Shabaab ay ku qaaday Hotelka SYL ee magaalada Muqdisho, kaas oo geystay dhaawacyada ku dhawaad 30 qof oo masuuliyiin ay ku jiraan iyo dhimashada saddex askari.

“Waxaan si xooggan u cambaareyneynaa weerarka argagaxisada ku qaaday Hotel SYL ee Muqdisho, waxaan tacsi u direynaa qoysaskii ay ka baxeen dadkii ku geeriyooday weerarkaas, waxaana bogsasho deg deg ah u rajeyneynaa dadkii kale ee ku dhaawacmay,” ayaa lagu yiri qoraalkaan ka soo baxay safaaradda Mareykanka.

Qoraalka ayaa intaas ku sii daray, “Mareykanka iyo Soomaaliya waxay wadaagaan danaha ku aadan kor u qaadida nabadda iyo barwaaqada, waxaana naga go’an in aan Somalia ka taageerno dadaalada looga adkaanayo kooxda Khawaarijta.”

Maanta duhurkii ayaa lasoo afjaray weerar qaatay in ka badan 10 saacadood oo dagaalyahano ka tirsan kooxda Al-Shabaab ay ka fuliyeen gudaha hotelka, waxaana warbaahinta la tusay meydadka afar nin oo weerarkaas fuliyey.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa maanta tegay Hotelka markii lasoo gabagabeeyey weerarka, wuxuuna indhihiisa ku soo arkay wixii ka dhacay halkaas, isagoo u sii gudbay isbitaalka Digfeer oo dhaawacyadii ugu badnaa uu ku booqday.

Ugu yaraan 3 xildhibaan oo baarlamaanka ka tirsan, afhayeenka xukuumadda Farxaan Jimcaale, xoghayaha maamulka gobolka Banaadir Feysal Caraale, Weriye Xasan Cadde iyo Taliyaha Haramcad Cabdixamiid Fanax ayaa ka mid ah masuuliyiinta ku dhaawacmay weerarkii ka dhacay Hotel SYL.

Askar iyo saraakiil joogtay baraha koontorool ee ragga weerarka fuliyey ay soo mareen ayaa xabsiga loo taxaabay, sidoo kale waxaa la helay muuqaalada markii ay gudbayeen raggaas Shabaab-ka ah oo muujinaya qaabkii loo sii daayey.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa galabta deg deg u aaday xarunta NISA, waxaana halkaas lagu siiyey warbixinta, sida ay Shabaab ugu suurtagashay inay soo gaaraan hotelkaas ku yaalla irida laga galo madaxtooyada qaranka.

Muqdisho 16ka Maarso 2024Israa’iil ayaa Jimcihii ansixisay suurtagalnimada weerar lagu qaado magaalada Rafah ee Marinka Gaza, kaas oo halis ku ah rajadii laga qabay in xabbad joojin ay dhacdo, iyadoo la qorsheynayo inay wafdi kale u dirto Qatar si ay wadahadallo ugala hadlaan suurtagalnimada in la gaaro heshiis lagu soo deynayo dadka u afduuban Xamaas.

Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil Benjamin Netanyahu ayaa sheegay in ay oggolaadeen qorshe lagu weerarayo magaalada, oo ku taal cidhifka dhulka koonfureed ee dhulka la burburiyay ee Falastiin, halkaas oo in ka badan kala badh 2.3 milyan oo qof oo ku nool ay gabaad ka dhiganayaan shan bilood oo dagaal ah.

Xulafada caalamka iyo kuwa dhaleeceeya ayaa ku booriyay Netanyahu inuu joojiyo weerarka Rafah, iyagoo ka baqaya in dad badan oo rayid ah ay waxyeelo soo gaarto. Balse Israa’iil ayaa sheegtay inay ka mid tahay goobihii ugu dambeeyay ee ay ku xooggan yihiin Xamaas oo ay ballan-qaadday in ay baabi’in doonto, dadka degganna laga saari doono.

Washington, afhayeenka amniga qaranka ee Aqalka Cad John Kirby ayaa sheegay in Maraykanku uusan arag qorshaha Rafah, balse uu jeclaan lahaa.

Xamaas ayaa u soo bandhigtay hindise xabbad-joojin ah oo Qaza ah dhexdhexaadiyeyaasha iyo Maraykanka, taas oo ay ku jirto sii deynta la haystayaasha Israel, si loo sii daayo maxaabiista Falastiiniyiinta, kuwaas oo 100 ka mid ah ay ku jiraan xabsi daa’im, sida ku cad soo jeedinta Xamaas oo ay aragtay Reuters.

War qoraal ah oo ka soo baxay xafiiska Netanyahu oo ku saabsan qorshaha weerarka Rafah ayaa lagu sheegay in dalabaadka Xamaas ee ku aaddan sii deynta la haystayaasha ay yihiin kuwo aan dhab ahayn, balse wafdiga Israa’iil ayaa tagi doona magaalada Doxa, marka golaha ammaanka ee xukuumadda Israa’iil ay ka hadlaan mowqifkooda.

Muqdisho 16ka Maarso 2024 Faah-faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya howlgal culus oo ay maanta ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka ay ka fuliyeen duleedka degmada Xarardheere ee koonfurta Mudug, kaas oo lagu beegsaday Al-Shabaab.

Howlgalkan oo ahaa mid aad qorsheysan ayaa ka dhacay deegaanka Dumaaye, kadib markii ciidamada huwanta ay waddada u galeen saraakiil iyo xubno ka tirsan Al-Shabaab oo ku socdaalayay halkaasi.

Warsaxaafadeed kasoo baxay dowladda Soomaaliya ayaa lagu sheegay in howlgalkaas lagu dilay saraakiil iyo maleeshiyaad ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab

“Howlgalkan ayaa gudaha loogu galay deegaanno ay Khawaarijtu joogtay, iyagoo ku duulaya xogo sirdoon oo si wayn la isugu dubbariday, bartilmaameedka howlgalka ayaa ahaa Horjoogayaal ka tirsan Khawaarijta Mudug iyo Galguduud oo ku lug lahaa weeraro horay uga dhacay goballadaas” ayaa lagu yiri qoraalka.

Sidoo kale waxaa la sii raaciyay “Ciidanka ayaa galay waddo ay ku safrayeen Horjoogayaasha oo xogtooda la hayey, kuwaas oo marayay deegaanka Dumaaye, waxaana halkaas lagu khaarajiyey Horjoogihii ay beegsanayeen, kaas oo ahaa ku xigeenka madaxa Jabhadaha Khawaarijta ee Mudug iyo Galguduud”

Magaca horjoogaha la dilay ayay dowladda ku sheegtay  Maxamed Isaaq Aw-raage (Maracadde), waxaana lala dilay sarkaal kale oo ajnabi ahaa iyo 5 xubnood oo ilaalo u ahaa.

“Horjoogaha oo lagu magacaabo Maxamed Isaaq Aw-raage (Maracadde) ayay Ciidamadu u daba socdeen ficiladii uu horay u gaystay iyo kuwa hadda uu qorshaynayay, iyagoo isla goobtaas ku dilay horjooge kale oo Ajinabi ah oo la socday Maracadde iyo Shan-maleeshiyaad ah oo ilaalo u ahaa, waxayna kasoo furteen Hubkii iyo Agab kale oo dagaal oo dhagarqabayaashaasi ay wateen” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka.

Ciidamada howlgalan qaaday oo markii hore ka baxay Xarardheer ayaa dib usoo laabtay, kadib markii ay soo dileen sarkaalkaas iyo ilaaladiisa.

“Geesiyaasha fuliyay hawlgalkan qorshaysan ayaa si nabad ah dib ugu soo laabtay fariisinkooda oo ahaa degmada Xarardheere ee koonfurta gobolka Mudug” ayaa lagu soo gabagabeeyay.

Howlgalkan ayaa kusoo aadayo, xilli ay haatan Al-Shabaab ay dib u qabsadeen magaalooyin waa weyn oo horay looga saaray, kadib markii ay isaga soo baxay ciidamada, kuwaa soo ku yaalla gobollada dhexe ee dalka.

Muqdisho 16ka Maarso 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya dhacdo argagax leh oo xalay ka dhacday gudaha Suuqa Bakaaraha ee magaalada Muqdisho, kadib markii si arxan darro loogu dilay aabe daganaa gudaha suuqa.

Marxuumka oo lagu magacaabi jiray Maxamed Axmed Cumar ayaa isaga oo mayd ah laga dhex helay guri ay isaga qoyskiiska ka daganaayeen halkaasi.

Mid kamid ah ehellada marxuumka oo la hadlay warbaahinta ayaa sheegay in falkan uu dhacay suxuurtii kadib, isla markaana dilka loo adeegsaday xarig lagu ceejiyay aabahaasi.

“Suxuurtii wuu nabas qabay ka bacdi 20 daqiiqo marka ay kasoo wareegatay ayaa loo imaaday isaga oo xarig lagu dilay oo guriga xagga sare meel laga soo galay ay ka muuqayo” ayuu yiri mid kamid ah ehellada.

Sidoo kale waxa uu tilmaamay inuu jiray shaqsi uu muran kala dhexeeyay, kaas oo ka daganaa bakhaar ganacsi oo uu lahaa marxuumka, sida uu hadalka dhigay.

Waxaa jirta nin ay is haayeen oo dacwo ayaa u socotay bakhaar ayaa nin kaga jiray, wuuna diiday inuu ka baxo” ayuu mar kale yir.

Ninkan oo sii hadlaya ayaa sidoo kale sheegay in aysan aasi doonin marxuumka, ayna ka war sugayaan baaritaan uu sheegay inay wadaan laamaha amniga ee dowladda Soomaaliya.

“Baaritaanka ayaa hadda socdo, mana aaseyno maydka illaa amar dambe” ayuu hadalkiisa kusii daray.

Dhacdadan ayaa qayb ka noqoneyso falal argagax leh oo muddooyinkii u dambeeyay kusoo badanayay magaalada Muqdisho, kuwaas oo saameyn ku yeeshay bulshada.

Si kastaba, waxaa dilkan ka horreeyay mid kale oo isna ka dhacay degmada Wadajir, kaas oo loo gaystay marxuum Cabdinaasir Muuse Dahable oo ka tirsanaa mas’uuliyiinta hay’adda duuliska rayidka hawada, waxaana dilkiisa loo adeegsaday xarig lagu ceejiyay, sida ay sheegeen laamaha ammaanka Muqdisho.

Muqdisho 16ka Maarso 2024  Heshiiska Abiy Axmed iyo Muuse Biixi ee lagu gaaray magaalada Addis Ababa 1-dii Janaayo ee sanadkaan ayaa si weyn ugu hoos dhacay filashadii laga qabay.

Muuse Biixi oo u muuqday nin ay wax badan gacanta ugu jiraan markii uu heshiiska galaayay ayaa waa-cusub u baryay, waxaana Muqdisho xayirtay dhamaan tallaabooyinkii uu isku dayay inuu u qaado dhanka fulinta heshiiska.

Muuse Biixi iyo Abiy Axmed waxay ku heshiiyeen in 30 maalmood gudahood heshiiska looga dhigo mid rasmi ah, Itoobiyana ay ictiraafto Somaliland, laakiin maanta oo 2 bilood iyo dhowr iyo toban cisho laga joogo waqtigii heshiiska la saxiixay wax tallaabo ah oo dhaqan-gal ah lama qaadin.

Dhowr arrimood oo ay Muuse Biixi iyo Abiy Axmed isku dayeen ayaa midkoodna shaqeynin.

1. Fashilkii socdaalkii Hargeysa

Markii koowaad waxaa la isku dayay inuu magaalada Hargeysa tago wafdi sare oo Itoobiyaan ah oo la aaminsan yahay inuu ku jiray ra’iisul wasaare Abiy Axmed, laakiin Muqdisho ayaa qaaday duulaan hawada ah iyada oo celisay diyaarad siday wafdi hordhac u ahaa safarka Abiy Axmed ee magaalada.

Waxaa markaas abuurmatay cabsi ah in Muqdisho u bareeri doonto in diyaaradda Abiy ay hawada ka celisay, taasi oo si weyn u dhaawici kartay sumcada diyaaradda Ethiopian Airlines ee adduunka iyo midda ra’iisul wasaaraha Itoobiya.

Waxaa la sheegay inay Itoobiyaanka heleen xog ku saabsan inay Muqdisho sidaas u diyaar garowday. Safar dhulka ah ayaa laga fikiray si heshiiska dhameystirkiisa macno loogu yeelo, balse Itoobiyaanka ayaa la sheegay inay ka cago jiideen.

2. Soo hormarinta aqoonsiga Somaliland

Midda labaad waxaa la isku dayay in Itoobiya ay soo hormariso aqoonsiga Somaliland, iyadana waxaa ka dhacay culeys iyo dib u gurasho.

Waxaana dhawaan wargeyska Bloomberg ee Mareykanku sheegay inay Itoobiya isku diyaarineyso inay qodobkaasi meesha ka saarto, iyada oo fiirineysa diidmada caalamka iyo mowqifka adag ee dowladda federaalka ah ee Soomaaliya.

Hargeysa kuma farxin dib u gurashada dhanka Itoobiya, laakiin waxay taasi dhinaca kale sawirtay sida uu madaxweyne Xasan Sheekh u shaqeeyay tan iyo markii xiisadda bilaabatay.

3. Isku-deyga wada-hadallada dowladda federaalka

Afar jeer oo kala duwan ayuu ra’iisul wasaaraha Itoobiya damcay inuu la kulmo madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud inta ay xiisaddani taagneyd laakiin dhamaan ma suurta-galin, iyada oo madaxweyne Xasan uu dhamaan ku adkeystay in marka hore Abiy ka laabto is-afgaradkii Addis Ababa.

Abiy Axmed ayaa shirkii Midowga Afrika ee ugu dambeeyay waxa uu ka qirtay in madaxda Kenya, Jabuuti iyo Uganda ka dalbaday inay Xasan Sheekh la kulansiiyaan balse ay diidmada ka timid dhanka madaxweyne Xasan Sheekh.

4. Guul-daradda beesha caalamka ee heshiiska

Midda afaraad waa guul-darada lagala soo kulmay dhanka beesha caalamka. Itoobiya markii ay heshiiskan gashay kadib waxay qaaday olole diblumaasiyadeed oo ay rabtay inay caalamka kaga iibiso xaq ahaanshaha arrintaan.

Laakiin waxay waayeen hal dowlad oo aqbasha. Niyad-jab ayay Addis Ababa ka qaaday diidmada aan kala harka laheyn ee beesha caalamka, waxaana loo sheegay in Muqdisho ka saxan tahay.

5. Isku-deygii Nairobi

Midda 5-aad waa isku deygii asbuucan ee magaalada Nairobi, kaasi oo toddobaadkan dowladda Kenya u kala dab-qaaday laba wafdi oo ka kala socday Soomaaliya iyo Itoobiya.

Waxay isku dayeen Itoobiyaanka in nuxulka koowaad si dabacsan oo isku soo dhawaansho muujineysa loo qoro, iyada oo aan lasoo hadal qaadeyn ereyga “ka noqosho” balse si guud ay qabaan in heshiiska laga laabto.

Laakiin Soomaaliya ayaa diiday inuu hab qoraalka uu sidaas noqdo, waxayna ku adkeysteen dhinacii ka socday Soomaaliya in lagu qoro warqadda inay Itoobiya aqbashay in guud is-afgaradkii laga noqday, taasi oo keentay inay Itoobiyaanka dalbadaan waqti dheeri ah.

Qodobbadan waxay ka dhigan yihiin in tallaabo walba oo Itoobiya iyo Somaliland ay qaadeen tan iyo heshiiskii Addis Ababa in aanay shaqeynin, taasi oo si weyn u dhaawacday dad badan oo laga yaabo inay markii hore heshiiskan fursad beenaad uga dhex jeedeen.

Muqdisho 16ka Maarso 2024  Ra’iisul wasaaraha Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre iyo xubno ka tirsan golihiisa wasiirada ayaa xalay tegay isbitaalka Digfeer oo la dhigay inta badan mas’uuliyiintii iyo dadkii kale ee ku dhaawacmay weerarkii hotel SYL ee magaalada Muqdisho.

Ujeedada Xamza ee booqashada Isbitaalka Erdogan, ex Digfeer ayaa ahayd si uu ugu kuurgalo xaaladda caafimaad ee mas’uuliyiin iyo muwaadiniin Soomaaliyeed ee ku dhaawacmay weerarkii ay kooxda Al-Shabaab ay habeen kahor ku qaaday hotelkaas oo u dhow xarunta madaxtooyada Soomaaliya.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa intii uu ku guda jiray booqashadiisa  ayaa mid mid u dul istaagay dhaawacyada,  isaga oo allw uga baryey inuu caafimaad degdeg ah siiyo.

Sidoo kale wuxuu ka waraystay maamulka isbitaalka xaaladaha ay ku sugan yihiin bukaannada iyo dhawaacayada lagu daawaynayo Isbitaalka, islamarkaa uga mahadceliyey dhakhaatiirta Isbitaalka Erdogan shaqada wanaagsan ee ay bulshada Soomaaliyeed u hayaan.

Dhanka kale, waxaa isna isbitaalka tegay ra’iisul wasaare ku xigeenka dalka, Saalax Axmed Jaamac oo soo kormeeray xaaladda dhaawacyada oo ay ku jiraan mas’uuliyiin kala duwan, sida xildhibaano, afhayeenka madaxtooyada iyo xubno ka tirsan maamulka gobolka Banaadir.

“Waxa aan booqday Isbitaalka Erdogan ee magaalada Muqdisho oo lagu dabiibayo qaar ka mid ah dhaawacyada, mas’uuliyiintii iyo muwaadiniintii Soomaaliyeed ee ku wax yeeloobay weerarkii argagixisada Khawaarijta ah ay ka gaysteen hotelka SYL” ayuu yiri Saalax.

Sidoo kalewaxa uu boggaadiyay ciidamada ammaanka soo afjaray weerarka, kadib howlgal saacado badan qaatay oo ka dhacay halkaasi.

“Waxa aan bogaadinayaa ciidanka geesiyaasha ah ee cadowga khawaarijta ah si geesinimada leh uga hor-tagay isla markaana fashiliyay dhagartii ay la maagganaayeen muwaadiniintii iyo masuuliyiintii goobta ku sugnaa” ayuu mar male yiri Mr. Saalax.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Waxa aan Allah uga baryayaa inta dhimatay in uu u naxariisto, inta dhaawaca ah caafimaad degdeg ah siiyo”

WARARKA MAANTA 14ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay tahay sababta uu Madaxweynihii hore Mudane Cabdilaaahi Farmaajo Iyo Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur u rabaan in la saxo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh iyo koox yar oo uu isku wareejiyey? Maxuuse Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre u joojiyey heshiiskii shidaalka ee sida qaldan loogu saxiixay shirkad Maraykanka ah oo u shaqaysa sidii burcad oo kale? Maxaase heshiiska shidaalka loo keeni waayey labada aqal si ay u ansixiyaan?

Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 14ka Maarso 2024 Soomaaliya ayaa xaqiijisay in 99% laga cafiyay deymihii ay ku lahaayeen kooxda Paris Club, taasoo ah tallaabo muhiim ah oo laga gaaray dadaallada uu dalku ku doonayo inuu dib ugu biiro nidaamka maaliyadeed ee caalamiga ah. Waddamo ay ka mid yihiin Maraykanka, Japan iyo Ruushka oo katirsan naadiga Paris Club, ayaa kansalay in ka badan 2 bilyan oo dollar oo kamid ah deymihii lagu lahaa Soomaaliya, sida lagu sheegay warbixin ay soo saartay Paris Club oo ah hay’ad ka tirsan wasaaradda maaliyadda ee Faransiiska oo xoghayn u ah dalal badan oo deyman bixiyayaal ah.

Soomaaliya oo lagu lahaa in ka badan $4.5 bilyan oo deyn ah ayaa laga cafiyey dhammaan deymahaas ka dib markii bishii December 2023 la gaarey hindisaha deyn cafinta oo ay kormeerayeen Hay’adda Lacagta Adduunka (IMF) iyo Bangiga Adduunka.

“Deyn bixiyayaasha Naadiga Paris waxa ay soo dhaweeyeen go’aanka Soomaaliya ee ah in ay sii waddo hirgelinta istaraatiijiyad dhameystiran oo lagu dhimayo farqiga deymaha iyo barnaamijka dib-u-habeynta dhaqaalaha si loo abuuro aasaaska kobac dhaqaale oo waara oo loo dhan yahay,” ayuu yiri Naadiga Paris.

Waddamada la isku yiraahdo Paris club, ayaa Soomaaliya ku lahaa in ka badan 3.1 billion oo doolar.

Muqdisho 14ka Maarso 2024 Weriye Cabdikariin Axmed Bulxan oo ahaa weriye caan ah oo muddo dheer ka howlgali jiray gobolka Galgaduud, ayaa lagu dilay degmada Caabudwaaq ee gobolka Galgaduud. Nin hubaysan oo ilaalo ka ahaa xarunta lagu quudiyo carruurta agoomaha, ayaa xabbad madaxa uga dhuftay weriyaha oo sidoo kale madax ka ahaa isla xarunta lagu dhex dilay.

Dhaawac halis ah oo kasoo gaaray dhinaca madaxa ayuu xalay u geeriyooday.  

Lama oga sababta loo dilay weriyaha, hase ahaatee warar aanu helnay waxay sheegayaan inuu jiray muran dhexmaray weriyaha iyo ninka ilaalada ka ahaa xarunta uu falku ka dhacay.

Cabdikariin Axmed Bulxan oo Cabudwaaq uga soo warami jiray warbaahinta dowladda Soomaaliya, ma ahayn wariye kaliya, sidoo kale wuxuu caan ku ahaa howlaha samafalka iyo nabada ee Caabudwaaq iyo guud ahaan degaanada Galmudug.

Ururka saxafiyiinta Soomaaliyeed ee NUSOJ ayaa ku baaqay in si degdeg ah caddaaladda loo horkeeno dambiilaha falkaas geystay.

Muqdisho 14ka Maarso 2024  Heshiiska millateri ee Soomaaliya iyo Imaaraadka Carabta ay qalinka ku duugeen bishii Febraayo ee sanadkii hore 2023-ka ayaa waxaa kasoo baxaya xogo xasaasi ah oo la xiriira qodobada heshiiska.

Sida ay baahisay Middle East Eye oo heshay nuqullada heshiiskan, ayaa waxa uu ogolaansho u siinayaan Imaaraadka in uu isticmaalo dekedaha dhulka, badda iyo garoomada diyaaradaha ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, iyada “oo uu xaq u leeyahay” inuu ka sameysto saldhigyo ciidan iyo tababaro si uu hawlihiisa u sii wato.

Sidoo kale waxaa u dhigayaa heshiiskan aan lala wadaagin Soomaalida, in gebi ahaanba xasaanad la siiyay ciidamada Imaaraadka ee ku sugan gudaha Soomaaliya.

“Dhamaan dadka ka shaqeeya heshiiskan waa in la siiyaa ilaalin iyo xasaanad ka dhan ah masuuliyad caalami ah, sharci ama maamul gudaha Soomaaliya,” ayuu si cad u qeexaya heshiiskan.

Tan ayaa ka dhigan in saraakiisha Imaaraadka aan lagu soo oogi karin habraac heer qaran ama caalami ah ama xataa dacwad iyo codsi xukun oo iyaga ka dhan ah.

Qodobkan ayaa ah midka ugu yaabka badan, islamarkaana aysan halistiisa ku baraarugsaneyn sida muuqata dowladda federaalka Soomaaliya ee uu hoggaamiyo madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Xukuumadda Abu Dhabi ayaa xoriyad dhaq-dhaqaaq ku leh gudaha Soomaaliya tan iyo markii la ansixiyay heshiiskan, ayada oo Imaaraadka uu bilaabay in gudaha dalka ay ka dhistaan saldhigyo cusub, taasi oo sare u qaadeysa shakiga iyo halista amni ee laga qabo heshiiskan.

Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa horay u burburisay heshiis noocaan oo kale ah oo Imaaraadka kala dhaxeeyey, xiligii uu talada dalka hayey Farmaajo, balse hadda waxaa dib usoo celisay dowladda Xasan Sheekh.

Muqdisho 14ka Maarso 2024 Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa si adag uga horyimid heshiis dhawaan lala galay shirkad Mareykan ah oo lagu magacaabo Liberty Petroleum.

Heshiiskan uu diiday ra’iisul wasaare Xamza ayaa waxaa shirkaddan Mareykanka ah la saxiixday Wasiirka Wasaaradda Batroolka iyo Macdanta Soomaaliya Cabdirisaaq Cumar Maxamed.

“Waa in aad deg deg u hubiso dhamaan heshiisyada (PSA) dhawaan lala galay Shirkadda Liberty Petroleum aad dib ugu soo celiso hanaanka sharci, adigoo u hudbinaaya guddiga isku-dhafka wasaaradeed ee bixinta qandaraasyada (IMCC), si ay uga gutaan waajibaadkooda sharci ee ku qeexan qeybta lixaad ee sharciga iibka iyo qandaraasyada qaranka 2016,” ayaa lagu yiri waraaq ay aragtay Caasimada Online oo xafiiska ra’iisul wasaaraha toos ugu socod siiyay wasiirka batroolka.

Sidoo kale waxa uu wasiirka uga digay dhaqan-gelinta heshiisyadaasi (PSA) illaa guddiga isku-dhafka wasaaradeed ee bixinta qandaraasyada ay ka gutaan waajibaadkooda sharci.

“In heshiis (PSA) kasta oo aan soo marin hanaanka sharci uu yahay mid waxba ka jirin,” ayaa lagu yiri waraaqdan kasoo baxday xafiiska ra’iisul wasaaraha oo sidoo kale Og laga siiyay Hanti-dhowtka Guud ee Qaranka, Xubnaha Guddiga Isku-dhafka ah, Wasiirka Maaliyadda iyo Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

Shirkadda Liberty Petroleum ayaa wasiirka batroolka u saxiixay saddex baloog oo ku yaalla gudaha Badda Soomaaliya, iyada oo loo marayo qeybteeda Petro Quest Africa, Liberty Petroleum waxay sahamin doontaa Blocks 131, 190 iyo 206, sida lagu yiri heshiiska uu ka horyimid ra’iisul wasaare Xamza.

Si kastaba, Soomaaliya ayaa horey heshiisyo shidaal baaris iyo soo saaris ula gashay shirkado iyo dowlado ay ugu dambeysay Turkiga, iyada oo weli aan la bilaabin qodista ceelasha goobaha la cayimay.

Muqdisho 14ka Maarso 2024  Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullahi Farmaajo ayaa khudbad muuqaal ah oo la sii duubay oo warbaahinta lala wadaagay maanta kaga hadlay dastuurka Soomaaliya, oo wax ka beddelkiisa iyo dhameystirkiisa uu hadda horyaallo baarlamaanka Soomaaliya.

Farmaajo ayaa sharaxaad dheer ka bixiyey qodobada wax laga bedelayo ee dastuurka, isagoo sheegay in hanaanka ay dowladda Xasan Sheekh wax u rabto aysan wax dan ah ugu jirin umadda Soomaaliyeed.

Sidoo kale Farmaajo ayaa sheegay in hadii sidaan wax lagu sii wado ay taladu ka bixi doonto gacanta Soomaalida oo caalamku uu soo farogeli doono arrimaha dastuurka.

“Hadii ay dowladdu ka joogi weyso sida ay wax ku wado, caalamkuna soo farogelin waayo arrintaan, waxay noqoneysaa in qof kasta uu u laabto tuuladiisii,” ayuu yiri Madaxweynihii hore Farmaajo.

Sidoo kale wuxuu ku dooday in ajendaha dhanba uu qaldan yahay oo waxa socda aysan aheyn dhameystir ee dastuur bedel ay yihiin, isagoo tusaale u soo qaatay cutubka 4-aad oo maalmahaan doodiisa ay ka socoto kulamada baarlamaanka.

Cutubka 4-aad ayaa dhigaya in dalka laga bedelo nidaamka hadda lagu maamulo ee baarlamaaniga ah, iyadoo loo guurayo hanaan madaxweyne iyo madaxweyne ku xigeen ah.

Muuqaalka Farmaajo oo soconaya in ka badan 10 daqiiqo ayaa wuxuu ku dalbaday in dowladda Xasan Sheekh ay ka joogto halka ay u jaheyneyso dalkaan, wuxuu ka digay dhibaatooyin ka dhalan kara, hadii qorshahaani hir-galo.

Qaar ka mid ah siyaasiyiinta Soomaaliya, oo uu ku jiro madaxweynihii hore Shariif Sheekh Axmed iyo Ra’isul Wasaarihii hore Xasan Cali Kheyre, ayaa sidan oo kale horey uga soo horjeestay hannaanka socda ee wax ka bedelka iyo dhameystirka Dastuurka.

Muqdisho 14ka Maarso 2024  Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed S/Gaas Ibraahim Sheekh Muxudiin ayaa maanta Midowga Yurub kala wareegay Gaadiid dagaal oo loogu tala galay Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed.

S/gaas Ibraahim Sheekh Muxudiin ayaa mid mid u kormeeray gadiidkaan Gaashaman oo loogu tala galay Guutada 14 October ee ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed.

Munaasabadii lagu wareejiyey gaadiidkaan waxaa goobjoog ahaa Taliyaha Guutada 14-ka October ee G/Dhaxe Nuur Maxamed Gaabow (Nuur Farey).

Gaadiidkaan ayaa loogu tala galay halkaas guuto oo ka howlgasha gobolka Shabeellada Hoose, fadhigeeda ugu weyna uu yahay magaalada Marka.

Guutada 14-ka October ayaa ka mid ah geesiyaasha xoogga dalka ee Howlgalka adag ee ka dhanka ah Argagixisada ka wada gobalkaas Sh/Hoose, waxayna hadda heleen gaadiid u daboolaya baahiyo badan oo ay qabeen.

Waxaa xusid mudan in guutooyin badan oo ka tirsan ciidanka xoogga dalka ay gaadiid la’aan yihiin, haba ugu daraadeen ciidanka lagu soo tababaray Eritrea oo weli aan helin gaadiid ku filan, si ay u gaaraan gobollada fog fog ee Shabaab ka dagaalamayaan.

Sidoo kale gadiid badan ayey Shabaab ka gubeen ciidanka xoogga, gaar ahaan GorGor, dagaaladii ugu daraa ee gaadiidka lagu gubay waxay ka kala dhaxeen Caad, Cowsweyne, Ruun-nirgood iyo Galcad.

Muddo sanad gudihiis ah gaadiidkii ugu badnaa ayay dowladdu ku weysay dagaalka, iyadoo markii horaba ay jirtay gaadiid yari oo dalka ay saareed cunaqabateyn dhanka hubka ah oo dhawaan laga qaaday Soomaaliya.

Muqdisho 14ka Maarso 2024 Dagaalka ka dhanka ah argagixisada joogta Soomaaliya ayaa hakad ku jiray dhowrkii bilood ee lasoo dhaafay, wallow ay dhowr jeer ay duqeymo fuliyeen ciidanka dowladda iyo saaxiibada caalamiga ah, haddana ma jirin dagaal qorsheyn oo ciidanka xoogga dalka qaadeen dhowrkii bilood ee lasoo dhaafay.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa kasoo laabtay furimaha dagaalka waxaana uu si weyn ugu mashquulay dastuurka iyo xiisadda Itoobiya ee la xiriirta badda.

Inkasta oo madaxweynaha loogu garaabi karo arrinta Itoobiya oo shaqo bogaadin leh ka qabtay haddana wararka maalmihii tegay ka yimid deegaanada Caad, Camaara iyo Bacaadweyn ma ahan kuwa farxad galinaya shacabka Soomaaliyeed, gaar ahaan dadkii ehelkoodii iyo saaxiibadoodii ku waayay qabashada deegaanadaas.

Saddexdaan magaalo oo Galmudug ka tirsan ayaa dib looga soo laabtay, iyada oo goobaha qaar laga soo baxay dagaal la’aan. Kasoo bixidaan ma ahan kamana dhigna inay argagixisada soo xoogeysatay ee waa jiritaanka tabashooyin ciidanka dhexdooda ah oo la xiriira dhaqaale, hoggaan xumo iyo siyaasad.

Galmudug oo bishaan November ee sanadkaan doorasho loo balansan yahay ayuu la dagaalanka argagixisada ku damay.

Saraakiil ciidan ayaa laga soo xiganaya in ciidankii Macawiisleyda deegaanka ay waayeen gunadii ay heli jireen, waxaa kale oo la duray wada-shaqeynta dhinacyada, waxaana batay gacmaha arrinta ciidanka iyo dagaalka ku lugta leh.

Maamulka Galmudug, ganacsato, madax ciidan, xubno xilal ka haya dowlad dhexe ee Soomaaliya iyo siyaasiyiin daneynaysa doorashada soo socota ee Galmudug waxay siyaabo kala duwan ugu lug yeesheen howl-galladii ka socday deegaanada Galmudug, waxaana isku dhex yaacas keenay inuu dagaalka dhaqaaqi waayo, ugu dambeyna magaalooyin lasoo banneeyo.

Weli argagixisada ma itaal badna, madaxweyne Xasan Sheekh waxaa laga rabaa inuu badbaadiyo dhiiggii, dhaqaalihii iyo go’aankii umadda Soomaaliyeed ee dagaalka argagixisada lagu bixiyay, si gaar ah reer Galmudug oo dagaalka wax badan u huray.

Mid kamid ah waxyaabaha fashilka keenaya balse uu xalkooda fudud yahay waa gacmaha badan. In howl-galkan uu yeesho hal talis, hal maaliyad iyo qorshe ayaa daawo u ah dayaca maanta muuqda, sida ay sheegeen saraakiil ciidan oo reer Galmudug ah.

Dadka deegaanka waxay baddi weli u muuqdaan inay daacad ka yihiin dagaalka, laakiin dagaal waa qorshe, dhaqaale iyo aragti, waana in dowladda dhexe laga arkaa ahmiyad gaar ah.

Dadka waxay aaminsan yihiin in Madaxtooyadda Soomaaliya uu dastuurka kala muhiimsanaaday la-dagaalka argagixisada. Horey wuxuu madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud u sheegay in aanay Soomaaliya waxba u qabsoomi karin, horumar iyo dawladnimana aan laga shaqeyn karin illaa laga adkaado argagixisada.

Laakiin sida hadda loo shaqeynayo waxay kasoo horjeeda hadalkii hore ee madaxweynaha. Waxaa hortaalla madaxweyne Xasan Sheekh inuu dhab u qaato ficiladii dhacay 72-dii saac ee lasoo dhaafay ee looga soo baxay magaalooyinkan, oo uu ka hortago in aanay tallaabada noocaas ah faafin, qorshe cusubna uu la yimaado dibna u jiheeyo dagaalka, umaddana uu si ficil ah ugu caddeeyo inuu dagaalka wax walba uga muhiimsan yahay.

Haddii aan taas la aadin oo madaxweynaha uusan dib u curin dareenka dagaal ee ciidanka iyo shacabka waxaa jirta cabsi ah inuu si guud uu howlgalka u fashilmo.

Galmudug 14ka Maarso 2024  Taliyihii hore ee qeybta 21-aad ee ciidanka xoogga dalka Xasan Jaamici ayaa faahfaahin ka bixiyey qaabkii ciidamada looga soo saaray furimihii dagaalka ee Camaara iyo Bacaadweyne.

Taliye Xasan ayaa sheegay in isagoo wata 100 askari iyo gaadiid dagaal uu muddo sanad ku dhow ku sugnaa deegaanada laga soo baxay, intaasna uusan wax tixgelin ah ka helin masuuliyiintii dowladda u qaabilsanaa aaggaas.

Xasan Jaamici ayaa sheegay in howlgalka uu uga qeyb qaadanayey is xilqaan, maadaama deegaanada la xoreynayey ay cidiisu degto, balse wuxuu sheegay in joogitaankiisa ay dhibsadeen ssraakiisha ciidanka xoogga dalka iyo dad kale oo magacyadooda uusan shaacin.

Jaamici ayaa sheegay in maalmo ka hor uu go’aansaday inuu soo booqdo reerihiisii, maadaama muddo sanad ku dhow uu joogay furimaha dagaalka, balse wuxuu sheegay in ciidamadii dowladda oo cod dagaal ku soo qaaday aysan jirin ay isaga soo baxeen deegaanadaas, isla markaana loo baahan yahay in la baaro sababta.

Sidoo kale Taliye Xasan Jaamici ayaa tirsanaya hadalo ui dhibsaday oo dhowr jeer ka soo gaaray saraakiil sare oo Taliyaha xoogga uu ka xusay iyo madax kale, “Xitaa mar waxay dhaheen Xasan Jaamici waa Shabaab, heer ay Shabaab igu tilmaamaan ayey gaareen, iyagoo dano gaar ah ka leh,” ayuu yiri.

Taliye Xasan ayaa sheegay in mar Taliyaha xoogga la weydiiyey saraakiisha hoggaamineysa ciidamada qaranka iyo kuwa deegaanka uu ka reebay oo si cad uu u yiri “Jaamici aniga iima joogo halkaas.”

Xasan Jaamici ayaa ku dooday in raggii dowladdu u xil-saartay shaqada ay dayaceen oo Muqdisho ay isaga soo laabteen mar hore, balse isagoo aan xil heyn uu dhabar adeygay oo in ka badan 7 bilood uu joogay furinta.

“Ciidanka waxaa furimaha kasoo saarey ragga lacagtii Ciidanka ku cunaya mukeyfka Xamar ee hadana noogu daray inay dacaayadaha naga fidiyaan,” ayuu yiri Taliye Xasan Jaamici.

Muqdisho 14ka Maarso 2024  Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa “dacaayad” ku tilmaamtay warar sheegaya in uu hakad ku yimid mushaarka qaar ka mid ah ciidamada dawladda, sababo la xariira in mid ka mid ah dalalka shisheeye ee ciidamada Soomaaliya ka caawin jiray mushaarka uu joojiyay lacagihii kaalmada ahaa ee uu bixin jiray.

Warbaahinta qaar ayaa qortay in xidhiidhka Imaaraadka iyo Soomaaliya uu hoos u dhacay, kadib markii dowladda Soomaaliya ay heshiish difaac la gashay waddanka Turkiga oo ciidamo u tababaraayay Soomaaliya muddo sannado ah.

Hase yeeshee, wasiir ku-xigeenka warfaafinta Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala, ayaa beeniyey wararkaas. Inkasta oo uu wasiirku ka gaabsaday in uu si gooni ah uga hadlo warka la xiriira in dawladda Imaaraadku jartay deeqdii ay bixin jirtay, hadana waxa uu sheegay “in ciidamadu xuquuqdoodii ay helaan”.

Heshiiskaan Turkiga uu la galay Soomaaliya ayaa dhigaya in 10 sanno uu Turkigu ilaalin doono xeebaha Soomaaliya, ciidamo badeedna u dhisi doono Soomaaliya. Heshiiskaas oo ka koobnaa mid dhaqaale iyo difaaca ayaa sidoo kale waxa ay Soomaaliya ay heshiiska dhanka ka faa’iideysiga kheyraadka badda la saxiixatay dawladda Turkiga.

Soomaaliya waxay heshiishyo difaac la gashay, Turkiga, Imaaraadka Carabta, Sucuudiga iyo Uganda. Balse waxaa wadamada badani loolan ugu jiraan shidaalka Soomaaliya oo ay dawladdu sheegtay in la soo saari doono dabayaaqada sanadkaan 2024 ta, markii ugu horeysay.

Dhanka kale dawladda ayaa beenisay in dhaqaale xumo ku dhacday darteed ay ciidamada ku sugan furimaha dagaalka ee Galmudug isaga soo baxeen saldhigyadoodii.

Qaar ka mid ah ciidamada oo warbaahinta la hadlay ayaa sheegay in lacagihii ay heli jireen qayb laga jaray, balse inteeda badan ay helaan oo u soo dhacdo.

Wasiirka ku xigeenka Wasaaradda Warfaafinta Soomaaliya Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala ayaa sheegay in aysan jirin ciidan laga jaray mushaar.

“Hal askari oo ka tirsan ciidanka Soomaaliyeed oo aan mushaarkii loogu talo galay qaadanin ma jiro, dhammaan ciidamadu mushaarkoodeey qaateen – wax iska beddelayna ma jiro” ayuu yiri Cabdiraxmaan Yuusuf.

Ciidamada kasoo baxay furimaha oo ay ku jiraan kuwa Macawiisleyda oo ka garab dagaalama ciidamada Soomaaliya ayaa sidoo kale sheegay in ay dayac ku muteen furimaha dagaalka, ayna jirin cid dhiirigelisa, sidaas darteedna ay qasab noqotay in ay banneeyaan dhulkii ay ku sugnaayeen.

Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa 18 bil ka hor ku dhawaaqay inay dawladiisu bilaabeyso dagaal ka dhan ah al Shabaab, kaas oo ka dhaca bartamaha iyo koonfurta Soomaaliya.

Kadib guulo hordhac ah oo ay gaareen ciidamadu kuwaas oo ay kula wareegeen deegno badan, ayaa waxaa dadka u dhuun daloola arrimaha ciidamada ay muddo sheegayeen in ciidamada dawladda ay xajin la’yihiin gacan ku haynta meelaha ay qabsadeen.

Camaara iyo Bacaadweyn oo ay ciidamada dowladda Soomaaliya kuwa Galmudug iyo Macawiisleyda isaga baxeen ayaa dib waxaa u qabsaday ururka Alshabaab, sida ay baahiyeen kooxdu.

Ururka al Shabaab ayaa mid ka mid ah weeraradii ugu adkaa ee ay ka gaystaan furimaha, waxa ay ku qaadeen ilaa todobo saldhig oo ciidamada dawladda iyo kuwa macwisleyda ay ku lahaayeen deegaanka Caad.

Beledweyne 14ka Maarso 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay dagaal culus oo u dhexeeyay ciidamada maamulka HirShabelle iyo kuwa kale oo taabacsan maamulka la magac baxay Hiiraan State ee ku sugan gudaha magaaladaasi.

Dagaalka ayaa billowday saqdii dhexe, waxaana illaa iyo hadda uu ka socdaa agagaarka xerad Lamagalaay ee magaaladaasi, halkaas oo ay isku fara saareen labada ciidan.

Goobjoogayaal ayaa innoo sheegay in xalay dagaalkan uu saameyn ku yeeshay dadka deegaanka, isla markaana rasaasta gaartay xaafadaha qaar ee Beledweyne.

Inta la xaqoojiyay waxaa dagaalkan ku dhintay ugu yaraan 2 qof, halka ay ku dhaawacmeen ku dhowaad 5 kale oo isugu jiro dhinacyadii ku dagaalamay halkaasi.

Xaaladda ayaa weli ah mid aad u kacsan, waxaana lasoo warinayaa in ciidamada HirShabelle la’isugu geeyay aagga saldhigga booliska ee magaaladaas, halka kuwa kalena ay joogaan qaybo kamid ah Beledweyne.

Sidoo kale dagaalkan ayaa saameyn ku yeeshay dhaq-dhaqaaqa goobaha ganacsiga iyo isku socodka gaadiidka oo saaka hakad ku jira, sida ay innoo sheegeen dadka deegaanka.

Dhanka kale waxaa haatan billowday dadaallo ay bilaabeen waxgaradka deegaanka oo lagu doonayo in lagu qaboojinayo dagaalka culus ee ka qarxay halkaasi.

Beledweyne ayaa waxaa muddo ka jiray khilaaf dhinaca maamulka ah, kaas oo saameyn ku yeeshay horumarkii gobolka Hiiraan ee bartamaha dalka Soomaaliya.

WARARKA MAANTA 13ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diidan inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho maanta Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa diidan in la sameeyo Maxkamadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa diidan in #Soomaaliya loo sameeyo lacag Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa xilal u dhiibay qoysaskiisa iyo caruurtiisa si ay u maamushaan dhaqaalaha dadweynaha iyo dowladda? Yaa raba in dalka la hirgeliyo laba xisbi siyaasaddeed asagoon tagi karin deegaanno dalka kamud ah Madxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa beddeli doonaa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Ma Famaajo mise Xamsa? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 13ka Maarso 2024  Hay’adda tayodhowrka Soomaaliyeed ayaa maanta dekeda Muqdisho kusoo bandhigtay todobo konteenar oo bur ah oo dhacay, kaasoo la doonayay in la geeyo suuqyada si dadka looga iibiyo. Hay’addu waxay sheegtay burkaan in ganacsato Soomaaliyeed ay kasoo iibsadeen dalka Turkiga, waxayna sheegtay in bishaan march ay ku xusan tahay waqtiga uu burkaan dhici lahaa.

Agaasimaha kormeerka badeecadaha ee hay’adda tayadhowrka, Maxamuud Cilmi Fiidshe ayaa sheegay in ay joojiyeen in burkaasi uu suuqyada galo, isagoo sheegay in ay ka gudan doonaan masuuliyaddooda.

Maxamuud Cilmi Fiidshe wuxuu uga digay ganacsatada Soomaaliyeed inay ka digtoonaadaan inay badeecado dhacay dalka usoo iib geeyaan.

Wuxuu sheegay dhibaatooyinka caafimaad ee dalka ka jira oo uu Kansarka kamid yahay, inay ka dhasheen cuntooyinka, dawooyinka iyo alaabaha dhacay ee dad ganacsato ahi ay dalka soo galiyaan.

Wuxuu sheegay hay’addu inay ogsoon tahay in  daawooyinku dumarku isku qurxiyaan ee dalka lasoo galiyo in ay keeneen kansarka maqaarka ku dhaca.

Wuxuu sheegay dalalka deriska sida Kenya iyo Tanzania in laga mamnuucay daawooyinkaas oo idil.

Muqdisho 13ka Maarso 2024  Dowladda Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa la soo warinaya inay ku jirto maalmo adag oo xaga dhaqaalaha ah. Si guud magaalada caasimadda ah ee ay dowladda fadhiso waxaa laga soo warinaya nooc dhaqaale xumo oo aan waayahan la arag shacab iyo siyaasiba.

Marwalba oo ay dowladda dhaqaale xumo cagaha la gasho waxaa xoogeysta dhibaatada askarta u geysaneyso shacabka. Toddobaadkii tegay laba dhacdo oo dowladda ku lug yeelatay, labadaba waxaa la isku deyay in jeebka shacabka gacanta lala galo.

Mid waa dhacdadii garoonka Aadan Cadde, halkaas oo la diiday inay shacabka dhoofaan illaa tigidhadooda la saaro min $9 dollar. Dhacdada labaadna waa askar lacag raadinaysa oo xoog ku galaaya gudaha Jaamacadaha waaweyn ee ku yaalla magaalada Muqdisho.

Taliska madaxweyne Xasan ee la ciir-ciiraya dhaqaale xumada waxaa loogu baaqay in lagu laabto dhamaan qandaraasyada shaqsiyaadka haystaan ee sida qaldan loo bixiyay, kadibna laga eego dan qaran oo si sax ah looga doodo waxay dowladda ka faa’iideyso iyo waxa lagu celin karo shacabka.

2. Hal abuur xumada xukuumadda

Mid kamid ah sababaha dhaqaale xumada ugu wacan nidaamka madaxweyne Xasan waxaa lagu sheegay hal abuur xumo ka imaaneysa tayada liidata ee xukuumadda.

Xubno kamid ah howl-wadeennada World Bank iyo UN oo diiday in magacooda la xigto ayaa waxay sheegeen in malaayiin dollar oo Soomaaliya loogu tala-galay inay qasnadaha UN-ka iyo kuwa Bankiga Adduunka ku jiraan, laakiin xukuumadda aanay laheyn tayo ay lacagtaasi kula baxdo oo dalka ku geliso, iyada oo loo marayo shaqooyin wax ku ool ah oo dalka iyo dadka wax u tari kara.

Taasi beddelkeeda dowladda waxay ku sumcad beelaysa iibinta dhul dowladeed oo 5 ama 10 Milyan oo dollar laga helayo. In iyada oo mid kamid ah wasaaradahaada ay u taallo 200 Milyan oo dollar oo kaaga baahan fikir iyo shaqo si loo soo dhiciyo in beddelkeeda aad waqti ku lumineysid iibinta dhul dowladeed oo dhowr milyan laga helayo waa hal abuur la’aan iyo tayo xumo kooxdaada ah.

Madaxweyne Xasan Sheekh waxaa la gudboon inuu dib u qiimeeyo guud ahaan xukuumadda, gaar ahaan wasiiradda.

3. Maareynta dhaqaalaha

Dad xogoggaal ah oo dhinaca kalena ka walaacsan dhaqaale xumada haysata dowladda Soomaaliya waxay sheegeen in mid kamid ah dhibaatooyinka ay tahay in si qaldan loo maareeyo intii yareyd ee la haystay, taasi oo haddaan wax laga qaban uga sii dari karta dhibaatada dhaqaalaha.

Madaxweyne Xasan Sheekh iyo nidaamkiisa waxaa la gudboon in xukuumadda la tayeeyo, hal abuur dhaqaale la raadiyo, lacagaha mashaariicda ah ee dowladda ka xayiran xooga la saaro, maareynta dhaqaalaha la hagaajiyo, qandaraasyada lagu bixiyo hab dan qaran ah oo laga dhaafo danaha shaqsiga ah kuwii horena lagu laabto, si ay dowladda uga baaqsato habka sharci darrada ah ee ay u baaraneyso shacabka Soomaaliyeed sida dhacdadii garoonka Aadan Cadde.

UK 13ka Maarso 2024Booliska gobolka Yorkshire ee dalka UK ayaa xaqiijiyey dilka wiil Soomaali ah oo lagu dilay magaalada Sheffield ee gobolkaas.

Booliska ayaa magaca wiilka la dilay ku sheegay Sacad Cali, wuxuuna ahaa 24-sano jir sida qoyska wiilka laga soo xigtay.

Booliska ayaa sheegay in wiilka la dilay korkiisa ay ka muuqdeen dhaawacyo toorey ah oo aad loola dhacay.

Ilaa hadda lama ogaan cidda dishay wiilkaas Soomaaliga ahaa, waxaana socda baaritaan cusub oo boolisku ay wadaan.

Sarkaal sare oo ka tirsan booliska Ingiriiska ayaa la wareegay feylka baaritaanka kiiska dilka ah ee wiilkaas loo geystay.

Sarkaalka oo faahfaahin ka bixiyey kiiskaan ayaa sheegay inay kaliya ogaadeen in Sacad lagu dilay Toorey, balse aan la ogaan cidda dishay, isla markaana ay socdaan baaritaano ay ku dabagelayaan dambiilayaasha.

Sidoo kale booliska ayaa dadka degan magaalada uu dilkaas ka dhacay waxay ka dalbadeen inay booliska la soo wadaagaan wixii macluumaad ah oo ay ka hayaan ama ka helaan dilka Sacad.

Qoyska uu ka dhashay wiilka Soomaaliga ah ee la dilay ayaa booliska ku cadaadinaya in lasoo dembiilayaasha, waxaana bilowday iskaashi lagu baadi goobayo dadkii dilay Sacad Cali.

Puntland 13ka Maarso 2024 Madaxweynaha Puntland Siciid Cabdullaahi Deni ayaa mar kale ka hadlay dagaalladii dhex-maray maamulka Somaliland iyo ciidamada SSC-Khaatumo ee dadka badan ay ku dhinteen.

Deni ayaa sheegay in ummadda Soomaaliyeed ka soo daashey dagaal sidaas darteed loo baahan yahay wada noolaansho iyo deris-wanaag waxaana uu Somaliland ugu baaqey in ay joojiyaan colaada ay u soo abaabuleyso gobolka Sool.

“Waxaa xaqiiqo ah dagaalkii gobolka Soola ka dhacay oo dadka reer Puntland iyo dhamaan SSC is-difaac iyo in ay karaamadooda ilaaliyaan ku dhacay, waxaan ku baaqeynaa in dagaalkaasi aanu mar danbe soo noqon, waxaan ka rajeyneynaa maamulka Somaliland in uu nabadda iyo wanaaga ka shaqeeyo, waxaan diyaar u nahay in cidkasta oo nabad iyo wanaag dooneysa aan la fariisano,” ayuu yiri Madaxweynaha Puntland.

Madaxweynaha Puntland Siciid Cabdullaahi Deni oo ka hadlaayey siyaasadda SSC-Khaatumo ay Puntland ku wajahayso ayaa yiri “Waxa muhim ah in dadka doonitaankiisa la ilaaliyo, SSC-Khaatumo waa xaqiiqo jirta, horey ayaan u sheegnay, waxaan ixtiraameynaa ra’yigooda. Waxaan rajeyneynaa xukuumadda Puntland oo ku dhisan dastuurkeeda iyo qawaaniinteeda oo dhulkii iyo dadkii asaasey ay saldhig u yihiin, haddana deegaankii doona in ay aragti cusub la yimaadaan, dowladda Puntland si degan oo maslaxadda dalku ku jirto ayey u abaareysaa….”

Madaxweynaha Puntand ayaa ku baaqey in colaad laga soo daaley, dhankooda ay is xakameynayaan oo doonayaan wada noolaansho iyo nabad, cidkasta oo nabad dooneysa ay la fariisanayaan.

Muqdisho 13ka Maarso 2024 Ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre ayaa xalay xafiiskiisa ku qaabilay wasiirada arrimaha gudaha ee qaar kamid ah dowlad goboleedyada, isaga oo kala hadlay arrimo xasaasi ah.

Kulanka oo ka dhacay Villa Soomaaliya ayaa waxaa ka qayb-galay wasiirada 4 maamul goboleed oo kala ah mudane Maxamed Ibraahim Oogle Wasiirka Arrimaha Gudaha ee Jubbaland, Mudane Cabdi Maxamad Jaamac Waayeel Wasiirka Arrimaha Gudaha ee Galmudug, Mudane Maxamuud Axmed Gacal Wasiiru dowlaha Arrimaha Gudaha ee Hirshabelle iyo Cabdisahal Jaamac Maxamed oo ah Wasiirka Arrimaha Gudaha ee maamulka Kumeelgaarka ah ee SSC Khaatumo.

Sidoo kale waxaa wasiiradan horkacayay wasiirka arrimaha gudaha, Federaalka iyo dib u heshiisiinta XFS mudane Axmed Macalin Fiqi oo isna qayb ka ahaa kulanka ka dhacay xafiiska ra’iisul wasaaraha.

Ujeedka kulankan ayaa ahaa mid is xog wareysi ah oo ku aadan wada shaqeynta xukuumadda federaalka Soomaaliya iyo maamul goboleedyada dalka, sida lagu sheegay qoraal kasoo baxay xafiiska ra’iisul wasaaraha.

Mudane Xamza Cabdi Barre oo madasha ka hadlay ayaa sheegay in xukuumaddiisa ay ka go’an tahay horumarinta dalka, si guul looga gaaro yoolalka waa weyn ee la hiigsanayo.

Kulankan waxaa ka horreeyay shir.kale oo u dhexeeyay wasiirada arrimaha gudaha dowlad goboleedyada iyo Axmed Macallin Fiqi, kaas oo loogu nagac daray “Madasha Wadatashiga Wasiirrada ee Hannaanka Qaran ee Dowladaha Hoose Wadajir” waxaana goobjoog ka ahaa Wasiirrada Arrimaha Gudaha ee dowlad goboleedyada Galmudug, Hirshabelle, Koonfur Galbeed iyo Jubbaland iyo Wasiirka Arrimaha Gudaha ee Maamulka Kumeelgaarka ah ee SSC Khaatumo, iyo weliba Agaasimeyaasha Guud ee Wasaaradahaasi.

Dhinacyada ka qayb-galay shirka ayaa ugu dambeyn isafgarad ka yeeshay howlo badan oo hortabin u leh, laguna hormarinayo dowladaha hoose ee dalka.

Soomaaliya ayaa xilligan ku jirta marxalad xasaasi ah oo siyaasadeed iyo mid dhaqaale, waxaana usii dheer dagaalka kooxda Al-Shabaab oo dib u qabsatay deegaano horay looga xoreeyay oo dhaca gobollada dhexe.

Maraykanka 13ka Maarso 2024Taliska ciidamada Mareykanka ee AFRICOM ayaa faahfaahin ka bixiyay howlgal dhanka cirka ah oo ay diyaaradahooda dagaalka 10-kii bishan ay ka fuliyaan gobolka Shabeelaha Hoose.

AFRICOM ayaa shaaca ka qaaday in weerarka ay qaaday kadib codsi uga yimid dowladda federaalka Soomaaliya, ayna ku beegsatay xubno ka tirsan kooxda Al-Shabaab.

Duqeynta ayaa si gaar ah uga dhacday deegaanka Ugunji oo 71 kiilo mitir dhinaca Koonfur Galbeed uga beegan magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya, sida lagu sheegay qoraalka.

Taliska soo soo saaray qiimo hordhac ah oo ku aadab weerarka ayaa sheegay inay ku dileen illaa saddex sarkaal oo ku sugnaa goobta la duqeeyay, baose ma shaacin magacyadooda.

Sidoo kale AFRICOM ayaa intaasi kusii dartay in warbixintooda ay ku xaqiijiyeen in wax khasaare ah uusan gaarin dadka rayidka ah ee ku dhaqan deegaanka la duqeeyay.

Xaaladda ayaa haatan ah mid deggan, inkastoo Ugunji iyo agagaarkeeda si wayn looga dareemay weerarka uu fuliyay Mareykanka.

Maalmihii u dambeeyay ayaa waxaa gobollada Shabeelaha Hoose iyo Jubbooyinka ka dhacayay weeraro is daba joog ah oo lagu beegsanayay maleeshiyaadka Al-Shabaab

WARARKA MAANTA 10ka Maarso 2024 Sir Culus!

#RAMADAAN #KARIIM SOOMALIDA IYO MUSLIMIINTAA ADDUUNKA OO DHAN!

Su’aalaha Maanta: Yaa noqon doona Madaxweyne ku-xigeenka soo socda? Goorma ayaa la dhammeystirayaa dastuurka? Maxay Dowlad Gobaleedyada #Somaliland Iyo #Puntland uga xanaaqsan yihiin heshiiskii ay Dowladda Federaalka la gashay dalka #Turkiga? Yaa diiday inay Soomaaliya loo sameeyo lacag Soomaali? Yaa diiday in dalka lagu dhaqmo dastuurka federaalka? Yaa ilmihiisa u dhiibay xilal kala duwan? Yaa diidan in Soomaaliya si xaq ah loo qeybsado awooda?  Yaa diiday inuu sameeyo maxkmadda dastuur ah? Yaa diiday #Maqaamka #Muqdisho?

Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 11ka Maarso 2024  Guddoomiyaha maamulka gobolka Banaadir ahna duqa magaalada Muqdisho Yuusuf Xuseen Jimcaale Madaale ayaa amaro adag kasoo saaray xurmeynta bisha barakeysan ee Ramadaan. Guddoomiye Madaale ayaa si gaar ah digniin ugu diray Maqaayadaha iyo Hoteelada ku yaala gudaha magaalada Muqdisho, isagoona faray ineysan furi karin goobaha laga cunteeyo inta lagu guda jiro bisha Ramadaan.

“Bisha Ramadaan waa bil ka duwan bilaha kale waa bil cibaado oo u baahan in la ilaaliyo xormeynteeda Hoteelada iyo Maqaayadaha ku yaala magaalada Caasimada ee Muqdisho waxan u sheegaya ineysan furi karin bishan Ramadaan, sido kale lama arki karo qof sigaar dhuuqaya ama jaad cunaya, Maqayad ama Hotel laga cunteyo oo furan hadii la arko shatiga ayaa lagala wareegaya” ayuu yiri guddoomiye Madaale.

Duqa Muqdisho ayaa sidoo kale uga digay askarta ciidanka dowladda iney ka mid noqdaan dadka ma Soomayaasha ah ee lagu arko wadooyinka Muqdisho, wuxuuna xusay askarigii la arko isagoo sigaar ku dhex cabaya Muqdisho in talaabo adag laga qaadi doono.

“Hada ka hor waxaa dhacday in askari Booliis ah oo ka mid ahaa ciidanka ka shaqeynayay ilaalinta xurmeynta bisha Ramadaan in isagii oo sigaar cabaya la arko, kadib waa la xiray ciidanka Booliiskana waa laga saaray, marka askarta ha feejignadaan oo yaysan noqon bilaa Soon” ayuu yiri guddoomiyaha gobolka Banaadir Yuusuf Xuseen Jimcaale Madaale.

Awaamiirtaan kasoo yeertay guddoomiyaha gobolka Banaadir Yuusuf Madaale ayaa imaaneysa, iyadoo maanta ay tahay maalinta koowaad bisha barakeysan ee Ramadaan oo ay Wasaaradda Awqaafta iyo arrimaha Diinta Xalay waqti dhexe ay shaacisay in bisha laga arkay meelo ka mid ah gudaha dalka.

Muqdisho 11ka Maarso 2024  Hay’adda MF ayaa soo saartay Warbixin ku saabsan natiijada horumarka Maaliyadda Soomaaliya kadib shir qaatay muddo labada toddobaad ah oo ay yeesheen Wasaaradda Maaliyadda iyo IMF Warbixinta IMF kasoo baxday ayaa lagu yiri,” Soomaaliya waxay sii waday horumarinta hannaanka dib-u-habaynta Maaliyadda, waxqabadka fulinta ajanduhuna waxa uu ahaa mid xooggan, dadaalkaas ay Dowladdu sameysay waxa uu sababay in dhaqaaluhu sare u koco iyada oo la filayo in uu gaari doono GDP-ga dalka koror dhan 3.7 Boqolkiiba marka la barbar dhigo  2023 %2.8 boqolkiiba.”

IMF waxay tilmaamtay in maalgelinta tooska ah ee ajnebiga la filayo in ay kor u kacdo, ka dib markii Soomaaliya laga cafiyay $4.5 oo deyn ah, si loo gaaro hindisaha dayn cafinta Waddamada saboolka ah.

Si kastaba ha ahaatee, hay’adda IMF waxay sheegtay inay weli jiraan caqabo maaliyadeed oo ah kuwo wali taagan, una baahan in la xaliya iyada oo ay muhiimad gaar ah leedahay taageerada Saaxiibada Caalamka ee Soomaaliya.

Natiijada Warbixinta Maaliyadeed ee IMF waxa ay ku saleysan tahay dib-u-eegistii lagu sameeyay hannaanka Maamulka Maaliyadda Dowladda ee Saddexdii bilood ee la soo dhafay.

Muqdisho 11ka Maarso 2024 Sii-hayaha wasiirka amniga Soomaaliya, ahna wasiiru dowlaha wasaaraddaas Maxamed Cali Xagaa ayaa qabtay shir jaraa’id, isagoo wakiil ka ah xildhibaanada iyo masuuliyiinta dowladda federaalka ee ka soo jeeda gobollada waqooyi, gaar ahaan gobolka Awdal.

Wasiir Xagaa ayaa si adag uga hadlay dhaqdhaqaaq siyaasadeed oo sida uu sheegay Muuse Biixi uu ka bilaabay gobolka Awdal, sidoo kale wasiirka ayaa farriin adag u diray taliyaha ciidamada Itoobiya, isagoo ka jawaabay hadal ka soo yeeray.

Wasiirka ayaa sheegay in maamulka Muuse Biixi uu bilaabay inuu caburiyo oo xirxiro odayaasha, saxafiyiinta iyo qof kasta oo reer Awdal ah oo lagu tuhmay inuu ka soo hor jeeda qorshaha halista ah ee Muuse Biixi uu badda ku siinayo Itoobiya.

“Xalay magaalada Ceelsheekh waxaa laga soo qabtay cuqaashii diiday inay halkaas tagaan guddi uu Muuse u xil-saartay inay fuliyaan heshiis ku sheegii uu badda ku siiyey Itoobiya,” ayuu yiri Wasiir Xagaa.

Sidoo kale wasiirka ayaa sheegay in dadkii ku noolaa deegaanada ay metelaan ay dareemayaan caburintii ugu weyneed, kadib markii ay diideen qorshaha ciidamada Itoobiya loogu wareejinayo badda, sidoo kale wuxuu sheegay in ciidamada Itoobiya ay aaggaas gaaf wareegayaan.

“Muusow wixii aad ka dagaalantay dadka haku sameynin, waad la socotaa wixii kaa raacay Goojacadde iyo Laascaanood, Muusow wax aad walaalnimo ku weysay xoog ku gaari meysid ee ka jog waxaad faleysid,” ayuu hadalkiisa ku sii daray wasiir Xagaa.

Wuxuu ugu baaqay shacabka Somaliland inay iska dulqaadaan gumeysiga Muuse Biixi, isagoo u balan qaaday in dowladda Soomaaliya ay garab taagnaa doonto oo si dhow ay ula socon doonto dhaqdhaqaaqooda, garabna ay siin doonto.

Sidoo kale wasiirka amniga Soomaaliya wuxuu sheegay in Taliyaha ciidamada Itoobiya uu ku andacooday in hadii ciidamada Itoobiya ay ka baxaan Soomaaliya ay dowladnimadu burbureyso, wuxuuna u diray farriin adag.

“Dowladda Soomaaliya waa isku filan tahay, ciidankeeda ayaa u dagaalamaya oo cadowga ka xoreynaya dalka, taliyahaas waxaan leeyahay taada maarey, ciidamada shisheeye dalka waa ka baxayaan sanadkaan dhamaadkiisa, ciidanka Soomaaliyeedna waa u diyaarsan yahay inuu la wareego amniga qaranka,” ayuu yiri wasiiru dowlaha, ahna sii-hayaha xilka wasiirka amniga Soomaaliya.

Muqdisho 11ka Maarso 2024  War qoraal ah oo kasoo baxay xafiiska Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ayaa waxaa looga hadlay bilashada bisha barakeysan ee Ramadaan oo maanta kow ah, maadaama laga sooman yahay waddamada Islaamka oo ay ka mid tahay Soomaaliya.

Ugu horreyn Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa hambalyo u diray guud ahaan dadka Soomaaliyeed, isaga oo la wadaagay hambalyada munaasabadda bisha Ramadaan.

“Dhammaan shacabka Soomaaliyeed iyo guud ahaan caalamka Islaamka waxaan idiin ku hambalyeynayaa munaasabadda barakaysan ee bilashada bisha Ramadaan” ayuu Xasan Sheekh Maxamuud.

Madaxweynaha ayaa sidoo kale shacabka Soomaaliyeed ka dalbaday laba arrin oo muhiim ah, wuxuuna ka dalbaday inay caawiyaan dadka danta yar iyo inay u duceeyaan dalka, si looga gudbo xaaladaha adag.

“Bisha naxariista iyo dambi dhaafka awgeed, waxaan dadka Soomaaliyeed ku baraarujinayaa in ay u istaagaan taakuleeynta dadkeenna danyarta ah, oo ay badiyaan Rabbi-bariga bishan barakaysan oo dalka iyo dadkaba ugu duceeyaan amni iyo barwaaqo” ayuu mar kale yiri madaxweynuhu.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Alle ha inaga aqbalo acmaasha wanaagsan, Ramadaan kariim”.

Dhankiisa ra’iisul wasaare Xamza ayaa hambalyo u diray shacabka “Waxaan hambalyo ku aadan curashada bisha barakeysan ee Ramadaan u dirayaa dhammaan Ummadda Muslimiinta ah, gaar ahaan shacabka Soomaaliyeed.

Sidoo kale wuxuu kusii daray “Waxaan Allaah (SWT) waydiisaneynaa inuu na waafajiyo cibaadada bisha Soon, sidoo kalena uu naga aqbalo”.

Muqdisho 11ka Maarso 2024  Kamaaludiin Daahir Guutaale oo dhowaan loo magacaabay Xoghayaha Joogtada ah ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya ayaa sameeyay ballan qaadkii ugu horreeyay, kadib markii uu Axaddii la wareegay xilkan cusub ee loo magacaabay.

Khudbad uu jeediyay Guutaale ayaa waxa uu ku ballan qaaday in uu la imaan doono hufnaan shaqo, isla markaana uu dardargelin doonno howlaha uu Qaranka Soomaaliyeed u hayo xafiiska.

Sidoo kale waxa uu codsaday in si dhow loogala shaqeeyo mas’uuliyadda culus ee loo igmaday, maadaama ay tahay howl ballaaran oo loo haayo Qaranka Soomaaliyeed.

Dhankiisa Xoghayihii hore ee xilka wareejiyey Maxamed Abuukar Zubeer ayaa isagana sheegay inuu la shaqeyn doono Kamaaludiin Daahir Guutaale, uuna ku garab istaagi doono shaqada, si ay halkeeda uga sii socoto.

Waxaa kale oo uu u rajeeyey in uu Alle u fududeeyo howsha baaxadda leh ee hortaalla Xoghayaha joogtada ah ee xafiiska ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya.

Munaasabadda waxaa sidoo.kale oo goobjoog ka ahaa Wasiiru dowlaha Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha Mudane Xirsi Gaani, Agaasimeyaasha, la-taliyeyaasha iyo howlwadeennada xafiiska ra’iisul wasaaraha.

Xamza Cabdi Barre ayaa shantii bishaan Kamaaludiin Daahir Guutaale u magacaabay inuu nuqdo xoghayaha xafiiskiisa, kaas oo sidoo kale horay uga mid ahaa la-taliyeyaashiisa gaarka ah.

Guutaale ayaa sidoo kale horay uga soo shaqeeyay madaxtooyada, isaga oo kasoo qabtay xilal kala duwan, marna waxa uu ka tirsanaa xisbiga Wadajir ee uu hoggaamiyo Cabdiraxmaan Cabdishakuur, walow uu mar dambe isaga baxay.

PUNTLAND 11ka Maarso 2024 Deegaanada Puntland ayaa maanta laga Soomin, kadib markii maamulka uu ku dhowaaqay in xalay deegaanadooda aan laga arkin bilashasa bisha Barakeysan ee Ramadaan, go’aankaas oo ka duwan midka dowladda dhexe, maadaama xalay Muqdisho looga dhawaaqay in maanta ay tahay maalinta 1-aad ee bisha Ramadaan.

Wasiirka Cadaalada Puntland, Maxamed Cabdiwahaab oo ay hareero taagan yihiin qaar kamid ah culimada Garoowe ayaa ku dhawaaqay in aan Puntland laga arag bishii Ramadaan isla markaana ay maanta tahay maalinta 30 aad ee bisha Shacbaan.

Wasaaradda cadaaladda iyo culimada ayaa isku raacay in maanta la dhameystiro bisha Shacbaan, berina la Soomo maalinta koowaad ee Ramadaan.

“Bishii ma sugnaan sidaas daraadeed waxaan isla qaadanay annaga oo ah culimada iyo wasaaradda cadaaladda inay beri tahay Shacbaan, sodonkeedana aan buuxineyno” ayuu yiri mid kamid culimada Puntland.

Go’aanka Puntland ayaa kusoo aaday, ayada oo xalay dowladda federaalka Soomaaliya ay xaqiijisay in maanta ay tahay maalinta koowaad ee bisha Ramadaan, kadib markii culimada wasaaradda awqaafta iyo arrimaha diinta XFS ay Studiyaha Telefishinta Qaranka Soomaaliyeed ku dhaariyeen Jamaal Axmed Mayow oo sheegay in bilashada bisha Ramadaan uu ka arkay degmada Awdheegle ee gobolka Shabeellada Hoose.

Wasiirka awqaafta iyo arrimaha diinta Mukhtaar Roobow Cali (Abuu Mansuur), ku xigeenkiisa iyo guddoomiyaha hey’adda culimada Soomaaliyeed oo kulanka dhaarinta goobjoog ahaa ayaa ku dhawaaqay in berri ay tahay maalinta koowaad ee Soon-qaad.

Sidoo kale waxa uu sheegay in shacabka Soomaaliyeed ay iyagu garowsan yihiin naf hurista ciidanka Ethiopian-ka ah, si ay Soomaaliya ugu naalooto nabad, sida uu hadalka u dhigay Taliyaha guud ee ciidamada Ethiopia.

Ninkan ayaa waxa kale oo uu sheegay in haddii ciidankooda howl-galka nabad ilaalinta ATMIS (ex-AMISOM) u jooga Soomaaliya ay baxaan aysan dowladda federaalka sii fadhiyi doonin Muqdisho.

“Berri hadday ciidamada Itoobiya ka baxaan Soomaaliya uma malaynayo in dowladda Soomaaliya ay fadhiyayso Muqdisho,” ayuu yiri taliyaha ciidamada Itoobiya Birhanu Jula oo ku faanaya in door weyn ku leeyihiin nabadeynta Soomaaliya.

Dhinaca kale, Sacuudiga ayaa isna goor sii horeysay oo xalay ah xaqiijiyay in maanta ay tahay maalinta koowaad ee bisha Ramadaan, ayada oo meelo kala duwan oo Sacuudiga ah laga arkay bisha.

Kadib warka kasoo baxay maamulka Xarameynka ayaa waxaa si rasmi ah taraawiixda looga bilaabay Xaramka, kadib salaaddii Cishaha.

Hadalka Taliye Birhanu ayaa imanaya xilli ay weli taagan tahay xiisadda Ethiopia iyo Soomaaliya ee salka ku haysa heshiiskii badda ee Addis Ababa, wuxuuna sidoo kale kusoo aadaya xilli ciidamada Soomaaliya ay horumar wanaagsan ka sameeyeen dagaalka Al-Shabaab, kaasi oo banaanka usoo saaray tayadooda.

Muqdisho 11ka Maarso 2024 Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa xaqiijisay in berri ay tahay maalinta koowaad ee bisha Ramadaan, kadib markii culimada wasaaradda awqaafta iyo arrimaha diinta XFS ay Studiyaha Telefishinta Qaranka Soomaaliyeed ku dhaariyeen Jamaal Axmed Mayow oo sheegay in bilashada bisha Ramadaan uu ka arkay degmada Awdheegle ee gobolka Shabeellada Hoose.

Wasiirka awqaafta iyo arrimaha diinta, ku xigeenkiisa iyo guddoomiyaha hey’adda culimada Soomaaliyeed oo kulanka dhaarinta goobjoog ahaa ayaa ku dhawaaqay in berri ay tahay maalinta koowaad ee Soon-qaad.

Wasiir Mukhtaar Roobow ayaa shacabka Soomaaliyeed u xaqiijiyey in Isniinta berri ee 11-ka Maarso ay tahay maalinta koowaad ee bisha Ramadaan, kadib markii meel kala duwan dad jooga ay sheegeen inay arkeen bilashada bisha, halka Jamaal Axmed Mayow oo jooga degmada Awdheegle uu ku dhaartay inuu arkay bishii oo galabta dhalatay.

Sacuudiga ayaa goor sii horeysay oo caawa ah xaqiijiyay in maalinta berri ah ay tahay maalinta koowaad ee bisha Ramadaan, ayada oo meelo kala duwan oo Sacuudiga ah laga arkay bisha.

Kadib warka kasoo baxay maamulka Xarameynka ayaa waxa caawa si rasmi ah taraawiixda looga bilaabaya Xaramka, bacda salaada Cishaha.

“Bisha Ramadaan 1445/2024 ayaa laga arkay dalka Sacuudiga!. Ramadaan 1445/2024 wuxuu bilaabmayaa berri, 11 March 2024. Salaada Taraawiixda ayaa ka bilaaban doonta Labada Masjid ee Barakeysan Salaada Cishaha kadib,” ayaa lagu qoraal kasoo baxay Xarameynka.

Labada masjid ee barakeysan ayey salaaddaha Taraawiixdu ka bilaabatay caawa salaaddii Cishaaha kadib.

Dalal uu kamid yahay Sacuudiga ayaa bilaabay galabta raadinta dhalashada bisha Ramadaan ee sanadkan 1445 Hijriyadda, iyada oo xiligaas ay dalbadeen in la baadi goobo bisha, taasi oo ugu dambeyntii si rasmi ah loo xaqiijiyay inay dhalatay.

WARARKA MAANTA 10ka Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa ah Madaxweyne Madaxweyne kale ku yiri xaaskaaga xaaraan ayaad ku fuushaa kadub markii aad siidaysay base yaase xaasaska lae rag ka dishay? Yaa caruurtiisa u dhiibay xilal kale duwan? Yaa dilay Marxuumad Kornayl Ikraan Taxaliil? Yaa dilay xildhibaan Aamino? Yaa dilay Xildhibaan Saado Cali Warsame? Yaa dilay ciidamada kale duwan ee la laayey? Yaa  ugu musuqmaasuq badan Soomaaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Iyo qoysaskiisa? Yaa heshiisyo kale duwan soo saxiixay oo u sheegin labada aqal? Yaa diidan inay Soomaaliya nabad noqoto? Yaa Dowladda Soomaaliya ka  dhigay #NGO? Ha Wiqleyso! 

Hirsahbelle 10ka Maarso 2024 Faah-faahino kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay shil diyaaradeed oo goordhoweyd ka dhacay garoonka diyaaradaha magaalada Jowhar ee caasimada maamulka HirShabelle

Wararka ayaa sheegaya in garoonka ay ku dhacday diyaarad nuuca xamuulka qaada, una rarnayd ciidanka ATMIS ee ka howlgalka magaaladaasi.

Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa Caasimada Online u sheegay in shilka diyaaradda uu yimid kadib markii ay ka baxday dhabaha ay ku ordaan diyaaradaha.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in dadkii saarnaa diyaaradda la badbaadiyay, isla markaana uusan jirin khasaare soo gaaray, marka laga tego burburka diyaaradda.

Sidoo kale waxaa lasoo wariyay in dyaaradda uu dab qabsaday, inkasta oo markii dambe lagu guulaystay in la damiyo dabka.

HirShabelle oo faahfaahin ka bixisay shilkan ayaa sheegtay inay diyaaradda ku timid cilad, kadibna ay ku dhacday garoonka, sidoo kaleena diyaaradda ay wadday saanad ciidan, taas oo kasoo duushay dalka Uganda, sida uu Shabelle TV u sheegay mareeyaha garoonka.

“Diyaaraddaas waxa ay kasoo duushay magaalada Kampala ee caasimada dalka Uganda waxay saanad iyo macallimiin tababar u waday ciidamo dagan garoonka Maxamed Dheere ee magaalada Jowhar” ayuu yiri maareeyaha guud garoonka magaalada Jowhar.

Xaaladda ayaa hadda dagan, waxaana diyaaradda soo dhacday gurmad u sameeyay madaxda gobolka iyo ciidamada ATMIS ee ku sugan halkaasi.

Turkiga 10ka Maarso 2024 Madaxweynaha Turkiga Reccep Tayyib Erdogan ayaa sheegay in doorashada dowladaha hoose ee la qorsheeyay in ay la qabto 31-ka Maarso ay noqon doonto codkiisii ugu dambeeyay, sida ay warisay wakaaladda wararka ee Anadolu.

Erdogan, oo ah siyaasiga casrigan ugu guulaha badan Turkiga, ayaa dalkaasi hogaaminayay in ka badan labaatan sano. Waxa uu ku guuleystay in ka badan 12 doorasho tan iyo 2002-dii, iyadoo Erdogan mar kale madaxweyne loogu doortay shan sano oo cusub doorasho la qabtay bishii May ee 2023-kii.

“Tani waxa ay ii tahay tii u danbeysay sida uu dhigayo waajibaadka sharcigu i siiyay, tani waa doorashadii iigu dambeysay,” ayuu yiri Erdogan.

“Natiijada soo bixi doonta waxa ay noqon doontaa ku wareejinta dhaxalka ee walaalahay hoggaanka igala wareegi doona” ayay ka soo xigatay Anadolu in uu yiri Erdogan.

Dhinaca kale, Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan ayaa ku baaqay in la qabto shir madaxeedka nabadeed oo u dhaxeeya Ruushka iyo Ukraine. Erdogan ayaa dalabkan jeediyay Jimcihii mar uu madaxweynaha Ukraine Volodymyr Zelenskyy kula kulmay Istanbul.

Turkiga oo ah xubin ka tirsan isbahaysiga NATO ayaa isku dayaya in uu isku dheelitiro xiriirka dhow ee kala dhaxeeya Kyiv iyo Moscow. Erdogan ayaa shir jaraa’id oo uu qabtay ka dib kulankii uu la yeeshay Zelenskyy ku sheegay in uu rajaynayo in Ruushka uu aqbalo dalabka Turkiga.

Zelenskyy ayaa bayaan uu soo saaray ku sheegay in uu ka mahadcelinayo taageerada Turkiga. Waxa uu sheegay in uu danaynayo xoojinta iskaashiga labada dhinac, ilaalinta maraakiibta ganacsiga ee marta badda madow, iyo in Ukraine ay wada shaqeyn la yeelato shirkadaha difaaca ee Turkiga.

Muqdiswho 10ka Maarso 2024  Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame oo qoraal kooban soo saaray ayaa si adag uga hadlay dhacdadii garoonka Aadan Cadde ee ka dhalatay dhibaatada loogu gaystay shacab todobaadkii hore ka dhoofayay gudaha garoonka wuxuuna sheegay in haatan laga laabtay u yeertis wasiirka gaadiidka Fardowso Cismaan Cigaal.

Fardowso ayaa saaka looga yeeray baarlamaanka, si wax looga weydiiyo dhibaatadaas, gaar ahaan lacago 9 dollar ah oo lagu soo rogay dadka ka dhoofaya garoonka.

“U yeerid iyo hor imaasho Golaha guud ee Wasiirka Wasaaradda Gaadiidka iyo Duulista Hawada Xukuumadda JFS iyo jawaabidda su’aallo ordaaheedyo sida uu qabo qodobka 69/2 ee dastuurka KMG iyo qodobada Xeer hoosaadka 53/1, 63.” ayaa lagu yiri qoraalka.

Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa shaaca ka qaaday in haatan la baajiyay u yeerista wasiiradda, taas oo uu ku tilmaamay in dhaawac iyo sumcad xumo ku tahay Golaha.

“In Golaha Shacabka uu si rasmi ah kulan ugu yeero wasiir Xukuumadda ka tirsan si su’aalo looga waydiiyo dhibkii shacabka ay maalmo ka hor kala kulmeen garoonka diyaaradaha iyo lacagihii dulsaarka ahaa, haddana la baajiyo sabab la’aan waxay dhaawac ku tahay sumcadda guddoonka iyo Golaha” ayuu qoraalkiisa ku yiri xildhibaanka.

Sidoo kale waxa uu tilmaamay in si cad loo jebiyay dastuurka iyo xeer hoosaadka u yaalla baraalamaanka ee ku aadan la xisaabtanka Golaha Wasiirada.

“Waxaa si cad loo jebiyey Qodobka 69aad ee Dastuurka iyo 59aad ee xeerhoosaadka Golaha shacabka ee la xisaabtanka Xukuumadda” ayuu mar kale yiri.

Warsame ayaa intaasi kusii daray “Qof dastuurka magansaday,Sharcigana dabiib biday, Oon xeer difaacayn, Awoodaha dulsaarka ah ,Maxaa uga damiin noqon, Mar- hadii rag doobshaa,Guddun daabka haystaan, Jarta meehsay doonaan!”

Arrintaan ayaa kusoo aadeysa, ayada  saameyn xoogan ay duulimaadyada gudaha (Local) ee garoonkaAadan Cadde ku yeesheen lacagaha cusub ee lasoo rogay, iyada oo shacab fara badan ku xanibmeen garoonka qeybta Local-ka.

Muranka ugu weyn ayaa u dhaxeeyay wasaaradda gaadiidka iyo shirkaddaha diyaaradaha oo ku saabsan in lacagaha xogta rakaabka lagu kordhiyo qiimaha Ticket-ka iyo in aan lagu kordhin, ayada oo xogta dadka dhoofaya loo dhiibayo shirkad gaar ah, taasi oo iyaduna aad uga soo horjeeda nidaamka amniga iyo kalsoonida dadka dhoofaya.

Somaliland  10ka Maarso 2024 Wasiirka arrimaha gudaha Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi ayaa ka jawaabay hadal kaftan u muuqda oo guddoomiyaha xisbiga UCID ee Somaliland Feysal Cali Waraabe uu ka qoray masuuliyiin uu ku jiro Fiqi.

Guddoomiye Feysal ayaa bartiisa Twitterka ku qoray in Axmed Macalin Fiqi, Cabdiraxmaan Cabdishakuur iyo Cabdiraxmaan Odawaa ay soo xirteen dhar  ay ‘bililiqeysteen sanadkii 1991-kii markii ay burburtay dowladnimada Soomaaliya.

Feysal ayaa soo qaatay sawir ay maasuuliyiintaan galeen sagaashameeyadii, isagoo yiri “Dharakii Daroodku ka Carareen  markii Siyaad Barre ka baxay Mogadishu 1991 Yaye gaashadeen. Kuwaa maanta leh waanu talininan. Waa yeeydi oo Siyaad Barre shiigay. Tuulo ma maamuli karaan.”

Wasiir Axmed Macalin Fiqi oo ka jawaabay hadalka guddoomiye Feysal Cali Waraabe ayaa sheegay in masuuliyiinta Somaliland ay ku mashquulsan yihiin dharka masuuliyiinta dowladda federaalka Soomaaliya.

Balse Fiqi wuxuu sheegay in ayaguna ay ku mashquulsan yihiin sidii ay ugu cadeyn lahaayeen masuuliyiinta Somaliland “beenta ay bulshada u sheegayeen muddo 30 sano ah.”

“Dheriga waxaa kulaylka ka keena waa karka. Faysal Waraabe adna waxaad ku mashquulsan tahay dharkayaga annaguna sidii beentaad sheegaysay 33 sano meesha looga saari lahaa.  Weli la isma gaadhin huuno!” Ayuu yiri Fiqi.

Fiqi ayaa ka mid ah masuuliyiinta ay madaxda Somaliland aad u hadal hayaan markii ay ka hadlayaan arrimaha Soomaaliya, maadaama uu xubin firfircoon ka ahaa masuuliyiintii dowladda federaalka u qaabilsaneed wadahadalada Somaliland.

Wadahadaladii Somaliland iyo dowladda federaalka Soomaaliya ayaa fashilmay markii uu Muuse Biixi badda u saxiixay Itoobiya.

Puntland 10ka Maarso 2024 Madaxweynaha Puntland Siciid Cabdullaahi Deni ayaa xalay shaaciyey liiska wasiir ku-xigeenada iyo wasiiru-dowlayaasha ee ka mid noqonaya xukuumaddiisa cusub, maalmo kadib markii uu magacaabay wasiirada. Hoos ka akhriso:

Magacyada wasiir ku-xigeenada cusub

1. Maryan Cismaan Axmed Fangase ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Caddaaladda iyo Arrimaha Diinta.

2. Axmed Maxamed Axmed (Qixiye) ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Amniga iyo DDR-ta.

3. Cabdiraxmaan Khaliif Faarax ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Arrimaha Gudaha Federaalka iyo Dimuqoraaddiyadda.

4. Cabdullaahi Ismaaciil Maxamed ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Maamulka ee Wasaaradda Maaliyadda.

5. Axmed Maxamed Bulxan ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Dakhliga ee Wasaaradda Maaliyadda. 6. Maxamed Xasan Ibraahim ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Qorshaynta iyo Iskaashiga Caalamiga ah. 7. Maxamed Diiriye Gama’-diid ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Waxbarashada iyo Tacliinta Sare.

8. Cabdirashiid Xaaji Jaamac ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Caafimaadka.

9. Cabdulqaadir Maxamed Geyllan ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Hawlaha Guud Gaadiidka iyo Guriyaynta.

10. Faarax Cali Cabdi ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Dekedaha iyo Gaadiidka Badda.

11. Cabdirashiid Shiikh Cali Dhega-Sayn ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Duulista Hawada iyo Garoomada.

12. Siciido Xuseen Cali ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Haweenka iyo Horumarinta Qoyska.

13. Yacquub Maxamed Cabdalle ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Warfaafinta, Isgaarsiinta iyo Dalxiiska.

14. Cabdikariin Maxamed Xasan ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Ganacsiga, Warshadaha iyo Maalgeshiga.

15. Axmed Cartan Maxamed ayaa loo magacaabay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Xannaanada Xoolaha.

Muqdiswho 10ka Maarso 2024Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay dab xoogan oo saaka aroortii hore ka kacay gudaha Suuqa Bakaaraha ee magaalada Muqdisho, kaas oo illaa iyo hadda lagu howlan yahay damintiisa.

Dabka ayaa waxaa lagu soo warramayaa inuu si gaar ah uga kacay qaybta Cabdalla Shideeye ee suuqa, wuxuuna kusii fiday goobo kale oo horleh.

Qaar kamid ah ganacsatada suuqa oo la hadlay warbaahinta gudaha ayaa sheegay in dabka uu yahay mid xoogan, isla markaana uu gaystay khasaare baaxad leh. Sidoo kale waxaa haatan soconaya gurmad ay wadaan gaadiidka dab damiska dowladda hoose ee Xamar iyo kuwa shirkadda Hormuud oo ku sugan suuqa weyn ee Bakaaraha.

Ma cadda waxaa dhaliyay dabkan, oo saameyn aad u ballaaran ku yeeshay dhaq-dhaqaaqa suuqan oo ah kan ugu weyn guud ahaan Soomaaliya.

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, waxaana suuqa gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka oo sugaya amniga, si looga hortago boob loo gaysto ganacsiga suuqa.

Gubashada suuqa Bakaaraha ayaa marar badan soo laa laabatay, dowladduna ma baarto sababta keenta dabka sanad kasta ugu yaraan hal mar ka kaca suuqa Bakaaraha.

WARARKA MAANTA 8da Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa maanta ugu musuqmaasuqa badan Dowladda Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa diiday #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan? Yaa diiday Soomaaliya in loo sameeyo Maxkamadda Dastuuri ah Madaxweyne Mudane Xassan? Yaa xaaskiisa saami ka siiyey Hay’addaha Dowladda? Yaa raba inuu dastuurka beddelo Madaxweyne Mudane Xassan? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh u shaqaalaha wasaaradaha iyo hay’addaha dowliga uga wada dhigay jifo qabiilkiisa? Yaa shidaa; qodi kara ayadoon ay ogolaan shacabka Soomaaliyeed iyo shirkaddihii hore u haystay qaddaaryo sharci ah oo ay galeen dowladdihii hore ee Soomaaliya? Ha Wiqleyso! 

Galmudug  8da Maarso 2024 Sarkaal ka tirsanaa ciidankii lagu soo tababaray dalka Eritrea ayaa caawa lagu duleedka magalaada Camaara ee koonfurta gobolka Mudug, waxaana dilay askar ka tirsan dowladda.

Sarkaalkaas oo lagu magacaabi jiray Mustaf Dhoobshaac ayaa dhawaan loo wareejiyey guutada Abuu-dujaana oo fadhi weyn ku leh magalaada Camaara, wuxuuna ahaa taliye urur.

Qaar ka mid ah aakartii uu xukumayey ayaa caawa difaaca ka baxday, waxayna isku dayeen inay baxsadaan, Taliye Mustaf ayaa isku dayey inuu xaliyo askarta gadooday oo difaacooda uu ku celiyo, balse waxay ku fureen rasaas uu u geeriyooday.

Taliye Mustaf ayaa ahaa L/Xidigle ka mid ah saraakiisha ugu firfircooneed ciidankii lagu soo tababaray Eritrea, waxaana loo wareejiyey guutada Abuu-dujaana oo ah ciidan 3 bilood kaliya lagu soo tababaray dalka Uganda.

Meydka sarkaalkaas ayaa hadda lageeyey magaalada Wisil ee gobolka Mudug, waxaana lagu guul-dareystay in la qabto askartii ka soo baxsatay difaaca ee dishay Taliyahooda.

Taliye Mustaf Nuur Suudi, oo ku magac dheeraa Mustaf Dhoobshaac, wuxuu ka mid ahaa saraakiishii lagu soo tababaray dalka Eritrea ee deegaanada badan ka xoreysay argagixisada, waxaana laga jeclaa gudaha ciidanka, balse caawa ayuu ku baxay gacanta ciidankii uu taliyaha u ahaa.

Ciidanka Abuu-Dujaana, waa hal guuto oo dhawaan lagu soo tababaray dalka Uganda, waxay qaateen koorso yar oo 3 bilood ah, waxaana lagu tilmaamaa ciidan aad u fowdo badan.

Dhowr jeer ayey dileen saraakiishooda, kana soo baxeen furimaha dagaalka, iyagoo gadood muujinaya, sarkaal kale oo taliyaha ay caawa dileen ku heyb ahaa ayay hadda ka hor ku dileen deegaanka Masaajid Cali-gaduud ee gobolka Sh/Dhexe.

Muqdisho 8da Maarso 2024 Madaxweyne Joe Biden ayaa ku dhawaaqay in Maraykanku uu xeebta Gaza ka dhisi doono marin ku meel gaar ah si sahayda gargaarka bini’aadanimo loogu oggolaato in ay si nabad ah u gaaraan dadka rayidka ah ee reer Gaza.

Biden ayaa sheegay in Israa’iil ay qasab ku tahay inay u ogolaato Gaza in la gaarsiiyo gargaar dheeraad ah ,isagoo intaa raaciyay in la hubiyo badqabka shaqaalaha hey’adaha oo aan lagu qaban ama lagu sameyn faragalin ama dagaal.

Madaxweyne Biden ayaa sidoo kale Tel Aviv u sheegay in mudnaanta la siiyo ilaalinta iyo badbaadinta nolosha dadka rayidka ah ee aan wax galabsan .

Dhinaca kale, wafdi ka socda Xamaas ayaa ka dhoofay magaalada Qaahira ee Dalka Masar ,iyadoo sarkaal ka tirsan kooxda uu sheegay in Israa’iil ay fashilisay dhammaan isku daygii dhexdhexaadiyeyaasha ee lagu doonaayay in heshiis la gaaro.

Ugu yaraan 30,800 falastiiniyiin ah ayaa la dilay, 72,198 kalena waxaa lagu dhaawacay weerarrada Israa’iil ee Gaza tan iyo Oktoobar 7, halka tirada dhimashada Israa’iil ee weerarradii Xamaas ay gaareyso 1,139.

Muqdisho 8da Maarso 2024 Hay’adda La Socodka Xasaradaha Adduunka ee ICG ayaa warbixin ay ku qortay ku sheegtay in ma’uuliyiinta federaalka Soomaaliya ay si hoose uga cabanayaan Imaaraatka Carabta, iyaga oo ku eedeynaya in ay lug ku leeyihiin heshiiskii Itoobiya iyo Somaliland.

Warbixinta ayaa sidoo kale lagu sheegay in aragti taas la mid ah ay qabaan diblomaasiyiinta adduunka ee ku foogan arrimaha Soomaaliya.

ICG ayaa dhanka kale dowladda federaalka ku ammaantay in ay aad isu xakamaysay, welina ay xeerinayso wax badan, aysana qaadin wax tallaabo ah kadib go’aankii lagu celiyay diyaaraddii Itoobiya ee weftiga u wadday Hargeysa.

Ra’iisul Wasaare Xamza Cabdi Barre ayaa dhowaan meel fagaaro ah ka sheegay in sababta ay u eryi la’yihiin safiirka, ciidanka iyo diyaaradda Itoobiya ay tahay in ay dhawrayaan xiriirka darisnimo, iyo in aanan dib loo soo faagfaagin cadaawaddii taariikhiga ahayd.

Hay’addan ayaa qireysa in Soomaaliya ay leedahay gacan sareynta diblomaasiyadeed, adduunkana ku qancisay in Itoobiya gardaran tahay.

Warbixinta ayaa lagu sheegay in markii uu Abiy Ahmed xilka yimid uu si weyn ugu ololeeyay in shacabka Itoobiya ee 120-ka milyan ah uu u heli doono bad, isaga oo jeediyay khudbad arrinkaas la xiriirta bishii Oktoobar 2023, hadalkaas oo loo fasirtay in uu Eritrea duulaan ku yahay, balse uu caddeeyay in uusan saas ula jeedin hadalkiisa.  

Dowladda madaxweyne Xasan Sheekh ayaa xiriir dhow la laheyd Imaaraadka Carabta tan iyo markii uu xilka yimid, ayada oo dalkaas uu ahaa kii ugu horreeyey ee uu booqday, hase yeeshee tuhunka la xiriira Itoobiya ayaa taas wax weyn ka beddeli kara.

Turkiga Iyo Soomaaliya 8da Maarso 2024 Turkey iyo Soomaaliya ayaa Khamiistii kala saxiixday heshiis shidaal sahmin iyo qodis, ayaga oo sii xoojiyey xiriirkooda kadib heshiiskii difaac ee ay dhowaan galeen.

Heshiiska ayaa beegsanaya keyda shidaalka ee aagga dhaqaalaha badda Soomaaliya, oo aan wax horumarin ah lagu sameyn tan iyo markii ay buburtay dowladdii kali-taliska aheyd ee Soomaaliya 1991-kii. Heshiiska ayaa waxaa sidoo kale qeyb ka ah sahmin dhanka dhulka ah.

Heshiiska ayaa waxaa magaalada Istanbul ku saxiixay Wasiirka Tamarta Soomaaliya Alparslan Bayraktar iyo Wasiirka Batroolka Soomaaliya Cabdirisaaq Cumar Maxamed.

Tallaabadan ayaa imaneysa kadib heshiiskii dhowaan ay saxiixdeen Itoobiya iyo maamulka Somaliland ee waqooyiga Soomaaliya, kaasi oo Addis-Ababa siinaya marin badeed iyo saldhig ciidan badeed. Heshiiskaas ayaa waxaa ku gacan sayray Muqdisho.

Ayada oo laga jawaabayo, ayaa Ankara waxay heshiis difaac badeed oo 10 sano ah la gashay Soomaaliya bishii tagtay, kaasi oo Muqdisho ay sheegtay inuu Turkiga ku waajib yeelayo inay ka difaacdo badda Soomaaliya, argagixisada, burcad badeedda iyo halista dibadeed ee ku xadgudbi karta madax-banaanida Soomaaliya.

Heshiiskan taariikhiga ah ayaa sidoo kale waxay Turkey ku hormarin doontaa kheyraadka badda Soomaaliya ee aagga dhaqaalaha gaarka ah.

Ciidamada badda Turkey ayaa horey uga howl-galayey xeebaha Soomaaliya iyo Gacanka Cadmeed, ayaga oo qeyb ka ah xoogagga la-dagaalanka burcad badeedda ee QM ay aas-aastay 2009.

Turkey ayaa khibrad fog u leh sahminta tamarta ku jirta badda, waxayna sanadkii 2020 ay heshay gaas ku jira Badd Madow.

Warbixin ay soo saartay Dowladda Mareykanka ayaa tilmaameysa in Soomaaliya ay leedahay key saliid iyo gaas oo dhan 30 bilyan oo barmiil, balse ay u baahan tahay maal-gelin qaadan karta saddex illaa shan sano.

Sanaddii 2022, dowladda Soomaaliya ayaa heshiis shidaal sahmin la gashay shirkadda Mareykanka ee Coastline Exploration, kaasi oo loogu saxiixay 7 ka mid ah xirmooyinka shidaalka ee badda. Shidaal qodista ayaa la qorsheeyey inay billaabato 2025.

Dhinaca kale, Somaliland oo aan haysan aqoonsi caalami ah, ayaa heshiis shidaal sahmin la gashay shirkadda fadhigeedu yahay London ee Genel Energy 2022-kii, heshiiskaas oo ay sharci-darro ku tilmaamtay dowladda federaalka.

Muqdisho 8da Maarso 2024  Qaban-qaabada aaska marxuumad Luul Cabdicasiis ayaa ka socota magaalada Muqdisho, ayada oo lagu aasi doona deegaanka Jazeera ee duleedka Koonfureed ee Muqdisho.

Luul Cabdicasiis ayaa daba-yaaqadii bishii Jannaayo ee sanadkan ku geeriyootey magaalada Muqdisho, kadib markii ninkeedi uu gubay, sida ay dhawaan sheegtay maxkamadda gobolka Banaadir.

Maydka Luul Cabdicasiis ayaa goordhoweyd laga soo saaray qaboojiyaha Isbitaalka Racep Tayyib Erdogan (Digfeer) ee magaalada Muqdisho.

Luul ayaa halkaas taallay tan iyo markii ay u geeriyootay dhaawac halis ah oo ka soo gaaray dab uu qabadsiiyey ninkeedii xilli ay ku sugneyd gurigeeda oo ku yaal caasimada

Allaha u naxariistee marxuumadda ayaa saacadaha soo socda lagu aasayaa xabaalo ku yaalla deegaanka Jazeera ee duleedka Koonfureed ee magaalada Muqdisho, halkaas oo xabaasheedii laga qoday.

Dadweyne badan oo isugu jira ehellada marxuumadda iyo qaar la-dareen ah ayaa maanta ka qayb-galaya aaskan, oo soo afmeeraya maalmo dheer oo murugo iyo tiiraanyo ku reebay qoyskii ay ka baxday oo ay ku jiraan lix carruur ah oo agoon iyo rajo noqday.

Si kastaba, aaska marxuumadda ayaa ku soo beegmaya maalmo kadib markii maxkamadda gobolka Banaadir ay dil toogasho ah ku xukuntay Sayid Cali, ayada oo qoyskeeda ku adkeysteen in aan gabadhooda la duugeyn inta ay caddaalad ka heleyso.

Muqdisho 8da Maarso 2024 Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa soo saartay war-saxaafadeed ka kooban 30 qoddob, kaasi oo lagu faah-faahiyay dagaalka Al-Shabaab iyo howl-galladii u dambeeyay.

Sidoo kale waxaa bayaankan lagu soo qaatay kulamadii u dambeeyay ee madaxweyne Xasan Sheekh iyo ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre iyo dagaalka diblumaasiyadda ee ka dhanka ah Ethiopia.

Waxaa kale oo lagu xusay markale mowqifka dowladda federaalka ee xad-gudubka Ethiopia iyo diidmada odayaasha dhaqanka gobolka Awdal kala horyimaadeen heshiiskii Addis Ababa ee Muuse Biixi uu Ethiopia ugu saxiixay qeybo kamid ah badda Soomaaliya.

“Odayaasha dhaqanka Gobolka Awdal ee gobollada waqooyi ayaa isku raacay in meel looga soo wada-jeesto damaca Ethiopia ee ah in ay dekad ka sameysato xeebaha Soomaaliya,” ayaa lagu xusay bayaanka kasoo baxay dowladda.

Sidoo kale waxaa lagu yiri “In ka badan 50 maleeshiyaad ka tirsan Khawaarijta Al-Shabab ayaa lagu dilay hawl-gal milateri oo ay iska kaashadeen Ciidanka Xoogga Dalka iyo kuwa Jubbaland, kaasi oo ka dhacay Gobolka Jubbada Hoose.”

1- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo tababar u soo xiray cutubyo ka mid noqonaya ciidamada sida gaarka ah u tababaran ee Gorgor ee ka tirsan Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliya.

2- Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa magaalada Muqdisho kula kulmey Wasiir Ku-Xigeenka Arrimaha Dibedda ee Norway Mudane Andreas Kravik.

3- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Muqdisho kulan kula yeeshay Sii-Hayaha Danjiraha Mareykanka u fadhiya Soomaaliya A. I. Dixon.

4- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa magaalada Antalya kula kulmay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Turkiga Recep Tayyip Erdoğan.

5- Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa Madasha Diblumaasiyadda Antalya ka sheegay in xadgudubka Ethiopia ee ka dhanka ah madaxbanaanida iyo qaranimada Soomaaliya ay uu wiiqaso dadaallada caalamiga ah ee xasilinta marinnada muhiimka ah ee ay ka mid tahay Badda Cas.

6- Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa khudbad ka jeediyay Meertada 6aad ee Shirka Qaramada Midoobey ee Isbeddelka Cimilada Adduunka ee magaalada Nairobi.

7- Golaha Wasiirrada Soomaaliya oo ansixiyay magacaabista Guddoomiyaha cusub ee Bankiga Horumarinta Soomaaliya Marwo Hodan Osman.

8- Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Soomaaliya Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) ayaa guddoomiyay shirka wadatashiga guddoomiyeyaasha Golaha Wakiilada Dowlad Goboleedyada, kaas oo looga hadley arrimaha dastuurka.

9- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre oo daahfuray hawlgelinta Maxkamadda iyo Xabsiga cusub ee Muqdisho.

10- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre, ayaa qaabilay wafdi ka socda Wasaaradda Arrimaha Dibedda Dowladda Britain oo uu hoggaaminayey Sir Philip Barton.

11- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre, ayaa qaabilay Danjiraha Qatar ee Soomaaliya, Mudane Abdullah Salem Al Nuaimi, iyagoo ka wada hadlay xoojinta xiriirka iyo iskaashiga ka dhaxeeya labada dal ee walaalaha ah.

12- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa daahfuray Ardaaga Casriyeynta Dowladnimada Soomaaliya.

13- Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka Soomaaliya Mudane Saalax Axmed Jaamac ayaa kulan casho ah la qaatay jaaliyadda Soomaaliya ee magaalada Washington DC ee dalka Mareykanka.

14- Wasiirka Warfaafinta ee Soomaaliya Mudane Daa’uud Aweys Jaamac oo wakiil ka ah Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ka qeybgaley aaska iyo kulan duco oo Jasiiradda Zanzibar loogu sameeyay Allah ha u naxariistee Al Xaaji Sheikh Ali Hassan Mwinyi oo ahaa Madaxweynihii 2aad ee Jamhuuriyadda Tanzania oo dhowaan geeriyooday.

WARARKA MAANTA 7da Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa adkaan doona #Damu-Jadiid Iyo “Nabad Iyo Nolol? Yaa noqon doona Madaxweynaha soo socda? Yaa diidan #Maqaamka #Muqdisho Madxweyne Mudane Xassan? Yaa diiday in la magaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya Madaxweeyne Xassan? Yaa dilay Ikraam Taxaliil Ma Madaxweyne Xassan mise Madxweyne Farmaajo? Yaa fuliyey dilkii Marxuumad Ikraam Taxaliil ma Fahad Yaasiin Mise Mahad Salaad?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 7da Maarso 2024 Madaxweynaha dowladda Federaalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Aqalka Madaxtooyada Soomaaliya kulan kula qaatay Wasiir ku xigeenka arrimaha Dibadda ee dalka Norway Andreas Kravik.Kulanka dhexmaray Madaxweyne Xasan Sheekh iyo Wasiir ku xigeenka arrimaha Dibadda dalka Norway ayaa looga hadlay adkeynta xiriirka labada dal, iskaashiga dhinacyada horumarinta, amniga, la dagaalanka Al-shabaab iyo xasilinta deegaanadii laga xureeyay kooxda.

Madaxweynaha dowladda Fedaraalka Soomaaliya ayaa ka dalbaday dowladda Norway iney kordhiso doorka ay ka qaadato horumarinta, wax ka qabashada saamaynta isbaddalka Cimilada, xasiloonida Soomaaliya iyo tan Gobolka, isagoona uga mahadceliyay dowladda Norway taageerada ay la garab taagan tahay Soomaaliya.

Wasiirka ku xigeenka arrimaha dibadda ee dalka Norway ayaa dhankiisa bogaadiyay horumarka dowlada Soomaaliya ay ku tallaabsatay, gaar ahaan dhinaca amniga iyo dowlad dhiska, isagoona balan qaaday in dowladiisa ay sii wadi doonto taageerada iyo garab istaagga dowladda Fedaraalka.

Tan iyo markii dib loo doortay bishii May ee sanadkii lasoo dhaafay 2023 madaxweyne Xasan Sheekh waxay dowladda Fedaraalka Soomaaliya horumaro la taaban karo ka sameysay soo nooleynta xiriirkii Soomaaliya kala dhaxeeyay dalalka Caalamka.

Muqdisho 7da Maarso 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo dalka dib ugu soo laabtay ayaa kulan la qaatay Wasiir Ku-xigeenka Arrimaha Dibadda dalka Norway, Mudane Andreas Kravik oo booqasho ku yimid caasimadda Muqdisho.

Kulanka ayaa looga hadlay xiriirka labada dal, iskaashiga dhinacyada horumarinta, amniga, la-dagaalanka argagixisada iyo xasilinta deegaanada laga xoreeyay Khawaarijta.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa uga mahadceliyey dowladda Norway taageerada ay la garab taagan tahay Soomaaliya, dadaallada lagu xoojinayo amniga iyo dowlad dhiska.

Sidoo kale, Madaxweynaha wuxuu ku boorriyay Norway in ay sii kordhiso doorka ay ka qaadato horumarinta, wax ka qabashada saamaynta isbaddalka cimmilada, xasiloonida Soomaaliya iyo gobolka.

Dhankiisa, Wasiirka Ku-xigeenka Arrimaha Dibadda Norway ayaa bogaadiyay horumarka dowlada ay ku tallaabsatay, gaar ahaan amniga iyo dowlad dhiska, isagoo xusay in Norway ay sii wadi doonto taageerada iyo garab istaagga dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed.

Dhinaca kale, Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa maanta qaabilay ku-simaha safiirka Mareykanka ee Soomaaliya Shane Dixon, waxayna ka wadahadleen arrimo badan oo ku saabsan xiriirka Soomaaliya iyo Mareykanka.

Madaxweynaha iyo danjiraha ayaa diiradda saaray iskaashiga istiraatijiyadeed ee labada dal. Waxay dib u eegis ku sameeyeen siyaabaha kor loogu qaadi karo dadaalka wadajirka ah ee looga hortagayo khatarta argagixisada caalamiga ah.

Yeman 7da Maarso 2024 Millatariga Mareykanka ayaa sheegay, in gantaal nuuca baalistiga ah oo laga soo tuuray dhulka ay Xuutiyiinta maamulaan ee dalka Yemen lagu batilmaameedsaday Markab ganacsi oo marayay Gacanka Cadmeed, Arbacadi shalay.

Bayaan kasoo baxay Taliska Dhexe ee Mareykanka ayaa lagu sheegay in gantaalkaasi uu ku dul habsaday markba, isla markaana uu sababay dhimashada saddex ka mid ah shaqaalihi la socday markabka.

Markabka la weeraray ayaa watay calanka jasiiradda Barbados, waxana laga leeyahay Liberia. Wuxuu waday biro laga keenay Shiianaha, waxana uu kusii jeeday Sacuudiga.

Sida uu sheegay millatariga Mareykanka, waa weerarki ugu horreeyay ee ay dad ku dhintaan oo ay xuutiyiinta u geystaan maraakiibta caalamiga ah ee adeegsata marinka Baabul Mandab ee Gacanka Cadmeed, tan iyo inti ay Xuutiyiinta billaabeen weerarada noocaani oo kale ah bartamihi November.

Xuutiyiinta ayaa sheegay in sii wadi doonaan weerara nuucani oo kale ah inta ay Isra’il ka joojineyso dagaalka ay ka waddo Gaza. Mareykanka iyo Ingiriiska ayaa fuliyay weeraro cirka ah oo ka dhan ah Xuutiyiinta, kuwaas oo ay marar kala duwan ay ku garaaceen bartilmaameedyo ku yaalla Yemen. 

Muqdisho 7da Maarso 2024 Maxkamadda Gobolka Banaadir ayaa shalay dil ku xukuntay Sayid-Cali Macallin Daa’uud oo lagu eedeeyay gubashada xaaskiisii oo lagu magacaabo Luul Cabdulcasiis oo u geeriyootey dhawaac ka soo gaarey dabka.

Kiiska Luul Sheekh Cabdulcasiis oo ahayd hooyo uur leh ayay dad badan ka dhursugayeen xukunka maanta ee Maxkamadda Gobolka Banaadir.

Luul – oo sida la sheegay xaamilo ahayd – ayaa labadii February u geeriyootay dhaawaca gubasho dabayaaqadii January kasoo gaartay gurigii ay degganaayeen ee magaalada Muqdisho. Meydkeeda ayaa ilaa iyo haatan ku jira qaboojiyaha.

Muxuu ka yiri Luul aabaheed?

Sheek Cabdicasiis Maxamed oo ah aabbaha dhalay Luul ayaa si wayn u soo dhaweeyay go’aanka maxkamadda ee maaanta, wuxuuna sheegay in uu ku faraxsan yahay in ay heleen “caddaaladdii ay muddada dheer raadinayeen.”

“Wallaahi lama soo koobi karo farxadda, maxaa yeelay caddaalad ayaa meesha la raadinayay caddaaladdiina alxamdulillahi waa la helay, inkastoo ay fulintii dhiman tahay, haddee shucuurteyda iska dhaafee dadka kale ayaad ka dareemi kartay,” ayuu yiri Sheekh Cabdicasiis.

Waxaa uu intaa ku daray in xukunkan uu ahaa mid ay filayeen, islamarkaana uu eedeysanaha qudhiisa qirtay wax walbana ay caddaayeen.Sadar muuqda su’aal ka dhan ayaa la yiri, marka meeshaan wixii wuu qirtay wuuna sheegay in saa loo daahiyo ayaaba khalad ahayd,” ayuu intaa ku daray . Cabdicasiis oo dhanka kale aan wax ka waydiinnay goorta la aasayo meydka gabadhiisa ayaa sheegay in ballantii uu qaaday ay ahayd in hal mar la aaso gabadhiisa iyo Sayid-Cali.

Balse waxaa uu farta ku fiiqay in maaddaama imika xukunka racfaan laga qaadanayo islamarkana bilooyin inay qaadato laga yaabo ay qoyska ka tashanayaan sida laga yeelayo meydka Luul.

“Ballantii ugu horreysay iyo hadalkii aan ku hadlaynay wuxuu ahaa in la isla duugo marka wax lala duugayo ma laha, sababtoo ah hadda iyo racfaan iyo afar bilood waaye marka waa laga tashanayaa wax weeyn ma aha,” ayuu yiri.

Soomaaliya 7da Maarso 2024 – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya duqeymo xoogan oo xalay ka dhacay deegaano dhaca xadka u dhexeeya gobollada Shabeelaha Hoose iyo Jubbada Dhexe, kuwaas oo lala eegtay kooxda Al-Shabaab.

Duqeymahan oo ay fuliyeen diyaarado dagaal ayaa waxaa lala beegsaday 6 saldhig oo ay Al-Shabaab ku lahaayeen halkaasi, sida ay innoo sheegeen ilo wareedyo lagu kalsoon yahay.

Wararka ayaa sheegaya in saldhigyad la duqeeyay ay ku sugnaayeen saraakiil sar sare iyo maleeshiyaad ka tirsana kooxda, kuwaas oo ay waxyeelo kasoo gaartay weerarkaasi.

Sidoo kale waxaa xarumaha la duqeeyay ku sugnaa saraakiil ajaaniib ah oo ka barbar dagaalanta kooxda, sida ay sheegayaan wararka horudhaca ah eel aga helayo duqeyntaas.

Xubnaha lagu dilay weerarkan ayaa waxaa kamid ah saraakiil magacyadooda lagu soo koobay Abuu Xasan, Abuu Cali, Abuu Basma iyo maleeshiyaad kale oo joogay saldhigyada la duqeeyay.

Waxaa sidoo kale jira burbur xoogan oo ka dhashay xarumo ay kooxda ku lahayd xadka gobollada Shabeelaha Hoose iyo Jubbada Dhexe ee koonfurrta Soomaaliya.

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, mana jiro wax hadal ah oo kasoo baxay dhinaca kooxda Al-Shabaab oo ku aadan weerarkaasi khasaaraha badan lagu gaarsiiyay.

Muddooyinkii u dambe ayaa waxaa sii xoogeysanayay howlgallada ka dhanka ah Shabaab ee ka socda koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya, kuwaas oo lagu xoreeyay dhul ballaaran.

Nairobi 7da Maarso 2024  Sidoo kale waxaa dhoolatuskan ka qayb-galay ciidamo ka socday dalalka gobolka sida Kenya ,Tanzania iyo Uganda.

Bandhiga ay sameeyeen ciidamada Xoogga dalka ayaa muujinaya isbeddellada malatari ee ay haatan ku tallaabsaneyso Soomaaliya oo hadda kasoo kabaneyso burbur xoogan, waxaana hoggaanka u haya dhalinyaro sanadihii dambe loo soo tababaray Soomaaliya.

Waa markii markii ugu horreysay burburka kadib oo Soomaaliya dalka dibaddiisa uga qayb-gashay dhoolatus ciidan oo weyn, sida uu horay u shaaciyay Taliyaha Ciidamada Xoogga dalka Sarreeya Gaas Ibraahim Sheekh Muxyidiin oo la dardaaramaya ciidamada Danab.

Waa markii ugu horreysay ee aan ka qayb-galeyno carbis milatari oo ka dhacaya dalka dibbaddiisa, waxaad ogtihiin mar haddii aysan horay u jirin waqtiyadan ay dhisneyd dowladdu ama ciidamadanka ay ku jireen dib u dhiska waxa nalagala filan karo inaan isku sheegno ayana rabnaa” ayuu horay y yiri taliyaha Xoogga dalka Soomaaliyeed.

Soomaaliya ayaa haatan sameyneyso dib usoo kabasho weyn oo dhanka ciidamada ah, waxaana sanadihii u dambeeyay xoogga la saaray dib u dhiska Ciidamada Xoogga dalka.

Waa markii ugu horreysay ee aan ka qayb-galeyno carbis milatari oo ka dhacaya dalka dibbaddiisa, waxaad ogtihiin mar haddii aysan horay u jirin waqtiyadan ay dhisneyd dowladdu ama ciidamadanka ay ku jireen dib u dhiska waxa nalagala filan karo inaan isku sheegno ayana rabnaa” ayuu horay y yiri taliyaha Xoogga dalka Soomaaliyeed.

Soomaaliya ayaa haatan sameyneyso dib usoo kabasho weyn oo dhanka ciidamada ah, waxaana sanadihii u dambeeyay xoogga la saaray dib u dhiska Ciidamada Xoogga dalka.

WARARKA MAANTA 5da Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diidan #Maqaamka #Muqdisho Madxweyne Mudane Xassan? Yaa diiday in la magaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya Madaxweeyne Xassan? 

Muqdisho 5da Maarso 2024  Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa maanta u magacaabay Kamaaludiin Daahir Xasan Guutaale inuu noqdo Xoghayaha Joogtada ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha.

Mudane Xamza ayaa sidoo kale wuxuu u magacaabay Cabdirisaaq Cali Ibraahim inuu noqdo Ku xigeenka Xoghayaha Joogtada ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha, sida lagu shaaciyay wareegto kasoo baxday xafiiska ra’iisul wasaaraha.

Mahad Maxamed Cumar ayuu sidoo kale waxa uu ra’iisul wasaaraha u magacaabay inuu noqdo Agaasimaha Waaxda Habmaamuuska ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha.

Magacaabistan ayaa imaneysa maalmo kadib markii uu xoghayihii joogtada ahaa ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Maxamad Abuukar Zubeyr uu banneeyay jagadaasi oo uu iska casilay, isaga oo qoraal dheer oo shaqo ka tegis ah u diray ra’iisal wasaare Xamza.

Maxamed Zubeyr ayaa xitaa is-casilaaddiisa kahor la rumeysnaa in aanu awood buuxda ku lahayn xafiiska, ayada oo ra’iisul wasaaraha ay ku hareereysan yihiin la-taliyeyaal badan oo awood leh, taasi oo jahwareer ku haysa xafiiska.

Sida aan horey u baahinayna wax iska cad ayey aheyd in xilka Xoghayaha Joogtada uu Xafiiska Ra’iisal Wasaaraha u waday Kamaal Xasan Guutaale, oo ka mid ahaa la-taliyayaasha tirada badan ee ra’iisal wasaaraha.

Hirshabelle 5da Maarso 2024 Madaxweynaha dowlad goboleedka HirShabelle, Mudane Cali Cabdullaahi Xuseen (Guudlaawe) oo maanta soo saaray wareegto ayaa xilka qaadis ku sameeyay guddoomiyihii gobolka Shabeelaha Dhexe, Axmed Meyre Makaraan oo ahaa ninkii ugu muddada dheer xilka deegaanada HirShabelle, kaas oo waqti fog hayay xilkan.

Axmed Meyre Makaraan ayaa xilka Guddoomiyaha Gobolka Shabellaha Dhexe hayay tan iyo sanadkii 2016 oo xilligaas uu Cali Guudlaawe ahaa Madaxweyne ku xigeenka Hirshabelle.

Wareegta haatan kasoo baxday xafiiska madaxweynaha ayaa lagu shaaciyay xilka qaadista guddoomiyaha, ayada oo mas’uul cusub loo magacaabay gobolka Shabeelaha Dhexe.

“Waxaa Mudane Axmed Meyre Makaraan laga qaaday xilka “guddoomiyaha Gobolka Shabeelaha Dhexe ahna duqa magaalada” ayaa lagu yiri wareegtada.

Sababta xilka looga qaaday ninkan ayaa waxaa lagu sheegay dardartgelinta howlaha maamulka gobolka iyo talo soo jeedin ka timid wasiirka arrimaha gudaha HirShabelle

Sidoo kale waxaa xilkan loo magacaabay aqoonyahan Maxamuud Maxamed Nuur, sida lagu caddeeyay isla wareegtada uu soo saaray madaxweynaha maamulka HirShabelle.

“Waxaa Mudane Maxamuud Maxamed Nuur loo magacaabay xilka “guddoomiyaha gobolka Shabeelaha Dhexe” ayaa mar kale lagu yiri wareegtada kasoo baxay xafiiska Guudlaawe.

Waxaa kale oo lasii raaciyay “Xeerkan wuxuu dhaqan-gelayaa marka uu saxiixo madaxweynaha dowladda HirShabelle, Mahadsanidiin”.

Muqdisho 5da Maarso 2024 Ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre oo maanta furay Shirka Madasha Isku-duwidda Horumarinta ayaa si adag uga hadlay arrimo musuq-maasuqa ee ka jira gudaha Soomaaliya.

Kulankan oo ay goobjoog ahaayeen xubnaha beesha caalamka iyo wasiirada dowladda federaalka ayaa waxaa diiradda lagu saaray arrimaha maaliyadda ee dalka.

Xamza oo khudbad ka jeediyay madasha ayaa su’aallo ka keenay warbixinnada soo laa laabta ee ay oomaaliya ka gasho kaalinta u hooseysa dalalka ugu badan musuqa.

Ra’iisul wasaaraha ayaa is weydiiyay cidda sameysay musuqa, isaga oo tusaale usoo qaatay golihiisa wasiirada.

“Waxaa la sheegaa inuu jiro musuq-maasuq badan, Soomaaliya International Transparency waxay nagu soo qortaa meel aad u fool xun yaa wada xaggee ka timid, yaa mas’uul ka ah, ma anigaa musuq-maasuq sameeya? xagggee musuq-maasuqa ka yimid ma heerka wasiirada mise Xalane ayay fadhidaa” ayuu is weydiiyay ra’iisul wasaare Xamza Cabdi.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Waxaa laga yabaa in aysan wanaagsaneyn wada shaqeynteenna, waxaa laga yaabaa inuu shaki nagu dhex jiro”.

Xamza oo hadalkiisa sii wata ayaa ku baaqay in marka hore laga hagaajiyo wada shaqeynta, kadibna la’is aamino, si looga shaqeeyo horumarka guud ee dalka.

“Waxayu u baahanahay in la’si fahmo, bal horta aan wada shaqeynta ku heshiino, Soomaalida gudaheeda iyo saaxibadeenna caalamka” ayuu mar kale yiri Xamza.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo dowladda Soomaaliya ay dhowaan qaaday tallaabooyin ka dhan ah musuqa oo loo soo xiray mas’uuliyiin haatan la maxkamadeynayo.

Muqdisho 5da Maarso 2024  Maxkamadda Gobolka Banaadir ayaa Arbacada berri go’aan ka soo saari doonta mid kamid ah kiisaskii ugu adkaa ee garsoorka Soomaaliya soo mara, waana xukunka Sayid-cali Macalin Daa’uud oo gubay xaaskiisii.

Maxkamadda ayaa horay u mudeysay inay Arbacada soo saari doonto go’aanka xukunka kiiskaas, xilli meydkii gabadha uu qaboojiye ku jiro muddo bil ka badan.

Labo ayuu mid noqon doonaa xukunka berri ka soo bixi kara maxkamadda, ‘in dil toogasho ah lagu xukumo Sayid-cali’ oo ka dhigan qisaasta gabadhii uu gubay iyo in xabsi lagu xukumo, laguna amro inuu bixiyo diyadii gabadha.

Waxaa xusid mudan, in labada dhinacba uu xukunka berri soo bixi doona kadib u furan yahay racfaan, taas oo ka dhigan hadii labada qoys uu midkood racfaan qaato in kiiska loo gudbi doono maxkamadda racfaanka ee gobolka Banaadir.

Arrinta ugu daran waa qaneecada reerka ay ka dhalatay Allaha u naxariistee Luul Cabdicasiis, maadaama ay cidaas weli qaboojiyaha ugu jirto gabadhii oo meydka in ka badan bil.

Reerka gabadha ayaa ku adkeysanaya in meydka aan la duugi doonin ilaa ay cadaalad ka helaan, taas oo ka dhigan in hadii xukunka berri soo baxaya ay ku qanci waayaan uu meydku ku sii jiri doono qaboojiyaha.

Dhawaan, waxaa cabasho soo saaray odayaasha dhaqanka beesha uu ka dhashay eedeysane Sayid-cali Macalin Daa’uud, iyagoo sheegay in qoyska gabadha ay kula heshiiyeen in meydka la aaso, kadib markii ay bixiyeen xaal, xumeyn iyo duugtii gabadha, balse looga baxay balantaas oo meydkii aan weli la aasin.

Kiiskaan waa kii ugu adkaa oo inta la xusuusto soo maray garsoorka Soomaaliya, waa nin xaaskiisa gubay, geeri meesha ka dhacday iyo marqaati la’aan jirta, dadka Soomaaliyeed ayaa isha ku wadahaya kiiskaan, qof kastana wuxuu sugayaa go’aanka berri ka soo bixi doona maxkamadda gobolka Banaadir.

Nairobi 5da Maarso 2024 Shil diyaaradeed ayaa ka dhacay magaalada Nairobi ee dalka Kenya, waxaana ku dhintay labo qof oo kala ahaa arday duuliye ah iyo tababarihiisa.

Diyaarad yar oo ay la socdeen labada qof ee geeriyootay ayaa ku dhacday diyaarad rakaab ah oo dul mareysay magaalada Nairobi.

Diyaaradda badbaaday waxaa la socday rakaab dhan 44 qof oo 5 ka mid ah ay yihiin shaqaalihii diyaaradda, waxaana iyagoo bad-qaba dib loogu celiyey garoonka diyaaradaha ee magaalada Nairobi.

Diyaaradda burburtay waxaa lahaa Iskuul lagu barto duullimaadka, waxayna ku dhex burburtay Beerta Qaranka ee Nairobi, halkaas oo laga helay meydka labada qof iyo burburkii diyaaradda.

Diyaaradda rakaabka ee Safarilink ayaa dib ugu laabatay garoonka Wilson ee magaalada Nairobi, waxaana la sheegay inay u socotay magaalada xeebta ku taalla ee Diani oo isla dalka Kenya ka tirsan.

Duuliyaha nool ee waday labada diyaaradood ee isku dhacday midii rakaabka siday ee badbaaday ayaa ka sheekeeyey sida uu shilkaasi u dhacay, wuxuuna sheegay in diyaaradda uu waday ay mar qura la kulantay “jug weyn” wax yar kadib markii ay ka kacday garoonka.

Diyaarada Cessna oo uu maamulo iskuulka duulimaadyada ee Ninety Nine ayaa ku burburtay beerta xaywaanada oo qiyaastii 10 KM u jirta garoonka ay ka kacday diyaaradda rakaabka siday.

Hay’adda duulista rayidka ee Kenya ayaa qoraal ay soo saartay ku sheegtay in shilku uu dhacay abaare 10:05 xilliga maxalliga ah Talaadadii maanta, isla markaana ay socdaan baaritaano ku saabsan shilkaas.

Muqdisho 5da Maarso 2024  Tan iyo markii uu xumaaday xiriirka Soomaaliya iyo Itoobiya waxaa adkaatay in dadka Soomaaliyeed ay helaan Fiisaha ama dal ku galka Hindiya, maadaama qofka Soomaaliga ah uu tegi jiray Addis Ababa, si halkaas uu uga dalbado dal ku halka Hindiya.

Kumanaan qof oo Soomaali ah ayaa bil kasta arrimo caafimaad u aada wadanka Hindiya, dowladda Hindiya safaarad kuma laha Muqdisho, taas ayaa sababtay culeyska dadka Soomaaliyeed ay ku qabaan inay helaan fiisaha Hindiya.

Dowlada Soomaaliya ayaa sheegtay inay ku foogan tahay sidii dadka Soomaaliyeed loogu fududeyn lahaa inay si sahlan ku helaan dal ku galka Hindiya, kadib kulan Muqdisho ku dhexmaray masuuliyiin ka tirsan dowladda iyo saraakiil ka socota dalka Hindiya.

Xoghayaha Joogtada ah ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Soomaaliya Xamse Aadan Xaadow ayaa idaacadda BBC u sheegay in dowladda Hindiya ay kala hadleen sidii muwaadiniinta Soomaaliyeed loogu fududayn lahaa dal ku galka Hindiya iyo inay yeeshaan iskaashi dhinacyo badan ah.

“Caafimaadka waa howl horey u socotay, qaabkii loo casriyey lahaa iyo qaabkii ay safaaradooda uga furan lahaayeen Muqdisho, dadkuna ay fisaha Soomaaliya uga qaadan lahaayeen, arrimahaas ayaa ku jirtay wadahadalka,” ayuu yiri xoghayaha wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya.

Soomaalidu waxay ku jirta dadka ugu badan dunida ee arrimaha caafimaadka u taga dalka Hindiya, balse Safaarad iyo Qunsliyad toona kuma lahan Soomaaliya, taasi waxay qofka Soomaaliga ah ku kaliftay in wadan kale uu dal ku galka Hindiya ka sii qaato.

Muqdisho 5da Maarso 2024  War-saxafadeed kasoo baxay dowladda Fedderaalka Soomaaliya oo aanay hay’ad gaar ahna ku saxiixneyn ayaa lagu sheegay inay dowladda ku guuleysatay xayiraadda lacag gaaraysa 7 million dollar, 670 taleefan lambaro iyo 110 akoon oo ay lahaayeen Al-Shabaab.

Qoraalka ayaa lagu sheegay in iyadoo la dhaqan gelinayo Sharciga ka-hortagga Lacag-dhaqidda iyo La-dagaalanka Maalgelinta Argagixisada, ay tallaabadan qaaday dowladda federaalka, iyadoo 110-ka akoon ee la xiray ay yihiin kuwa Ganacsi (Merchant Accounts) oo Al-Shabaab u adeegsan jirtay handadaadda, uruurinta iyo keydinta lacagaha baadda ah ee ay ka qaadaan ganacsatada Soomaaliyeed.

“Dowladda Soomaaliya waxaa ka go’an in ay sii wado dagaalka curyaaminta Maaliyadeed ee ka dhanka ah Khawaarijta, waxayna uga mahadcelinaysaaa ganacsatada iyo guud ahaan bulshada Soomaaliyeed sida joogtada ay ula shaqeeyaan dowladda,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka oo lagu baahiyey warbaahinta dowladda.

Qoraalka waxaa loogu digay ganacsatada iyo bulshada inaysan ogolaanin in ay bixiyaan lacagaha baadda ah oo Khawaarijtu ay u adeegsadaan in ay ku dhibaateeyaan umadda Soomaaliyeed.

Qoraalka laguma shaacin hay’adaha maaliyadeed, oo ay akoonadan uga furnaayeen kooxda Al-Shabaab iyo haddii ay jirto wax tallaabo ah oo ay dowladda ka qaadeyso hay’adahaas.

Inkasta oo tallaabadan ay muhiim u tahay dagaalka maaliyadeed ee ka dhanka ah Al-Shabaab, haddana lacagtan ayaa ah wax aad u yar marka la eego dakhliga kooxda soo gala sanadkii oo sirdoonka Mareykanka ay ku qiyaasaan illaa 180 milyan oo dollar.  

WARARKA MAANTA 5da Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diidan #Maqaamka #Muqdisho Madxweyne Mudane Xassan? Yaa diiday in la magaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya Madaxweeyne Xassan? 

Muqdisho 5da Maarso 2024  Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa maanta u magacaabay Kamaaludiin Daahir Xasan Guutaale inuu noqdo Xoghayaha Joogtada ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha.

Mudane Xamza ayaa sidoo kale wuxuu u magacaabay Cabdirisaaq Cali Ibraahim inuu noqdo Ku xigeenka Xoghayaha Joogtada ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha, sida lagu shaaciyay wareegto kasoo baxday xafiiska ra’iisul wasaaraha.

Mahad Maxamed Cumar ayuu sidoo kale waxa uu ra’iisul wasaaraha u magacaabay inuu noqdo Agaasimaha Waaxda Habmaamuuska ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha.

Magacaabistan ayaa imaneysa maalmo kadib markii uu xoghayihii joogtada ahaa ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Maxamad Abuukar Zubeyr uu banneeyay jagadaasi oo uu iska casilay, isaga oo qoraal dheer oo shaqo ka tegis ah u diray ra’iisal wasaare Xamza.

Maxamed Zubeyr ayaa xitaa is-casilaaddiisa kahor la rumeysnaa in aanu awood buuxda ku lahayn xafiiska, ayada oo ra’iisul wasaaraha ay ku hareereysan yihiin la-taliyeyaal badan oo awood leh, taasi oo jahwareer ku haysa xafiiska.

Sida aan horey u baahinayna wax iska cad ayey aheyd in xilka Xoghayaha Joogtada uu Xafiiska Ra’iisal Wasaaraha u waday Kamaal Xasan Guutaale, oo ka mid ahaa la-taliyayaasha tirada badan ee ra’iisal wasaaraha.

Hirshabelle 5da Maarso 2024 Madaxweynaha dowlad goboleedka HirShabelle, Mudane Cali Cabdullaahi Xuseen (Guudlaawe) oo maanta soo saaray wareegto ayaa xilka qaadis ku sameeyay guddoomiyihii gobolka Shabeelaha Dhexe, Axmed Meyre Makaraan oo ahaa ninkii ugu muddada dheer xilka deegaanada HirShabelle, kaas oo waqti fog hayay xilkan.

Axmed Meyre Makaraan ayaa xilka Guddoomiyaha Gobolka Shabellaha Dhexe hayay tan iyo sanadkii 2016 oo xilligaas uu Cali Guudlaawe ahaa Madaxweyne ku xigeenka Hirshabelle.

Wareegta haatan kasoo baxday xafiiska madaxweynaha ayaa lagu shaaciyay xilka qaadista guddoomiyaha, ayada oo mas’uul cusub loo magacaabay gobolka Shabeelaha Dhexe.

“Waxaa Mudane Axmed Meyre Makaraan laga qaaday xilka “guddoomiyaha Gobolka Shabeelaha Dhexe ahna duqa magaalada” ayaa lagu yiri wareegtada.

Sababta xilka looga qaaday ninkan ayaa waxaa lagu sheegay dardartgelinta howlaha maamulka gobolka iyo talo soo jeedin ka timid wasiirka arrimaha gudaha HirShabelle

Sidoo kale waxaa xilkan loo magacaabay aqoonyahan Maxamuud Maxamed Nuur, sida lagu caddeeyay isla wareegtada uu soo saaray madaxweynaha maamulka HirShabelle.

“Waxaa Mudane Maxamuud Maxamed Nuur loo magacaabay xilka “guddoomiyaha gobolka Shabeelaha Dhexe” ayaa mar kale lagu yiri wareegtada kasoo baxay xafiiska Guudlaawe.

Waxaa kale oo lasii raaciyay “Xeerkan wuxuu dhaqan-gelayaa marka uu saxiixo madaxweynaha dowladda HirShabelle, Mahadsanidiin”.

Muqdisho 5da Maarso 2024 Ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre oo maanta furay Shirka Madasha Isku-duwidda Horumarinta ayaa si adag uga hadlay arrimo musuq-maasuqa ee ka jira gudaha Soomaaliya.

Kulankan oo ay goobjoog ahaayeen xubnaha beesha caalamka iyo wasiirada dowladda federaalka ayaa waxaa diiradda lagu saaray arrimaha maaliyadda ee dalka.

Xamza oo khudbad ka jeediyay madasha ayaa su’aallo ka keenay warbixinnada soo laa laabta ee ay oomaaliya ka gasho kaalinta u hooseysa dalalka ugu badan musuqa.

Ra’iisul wasaaraha ayaa is weydiiyay cidda sameysay musuqa, isaga oo tusaale usoo qaatay golihiisa wasiirada.

“Waxaa la sheegaa inuu jiro musuq-maasuq badan, Soomaaliya International Transparency waxay nagu soo qortaa meel aad u fool xun yaa wada xaggee ka timid, yaa mas’uul ka ah, ma anigaa musuq-maasuq sameeya? xagggee musuq-maasuqa ka yimid ma heerka wasiirada mise Xalane ayay fadhidaa” ayuu is weydiiyay ra’iisul wasaare Xamza Cabdi.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Waxaa laga yabaa in aysan wanaagsaneyn wada shaqeynteenna, waxaa laga yaabaa inuu shaki nagu dhex jiro”.

Xamza oo hadalkiisa sii wata ayaa ku baaqay in marka hore laga hagaajiyo wada shaqeynta, kadibna la’is aamino, si looga shaqeeyo horumarka guud ee dalka.

“Waxayu u baahanahay in la’si fahmo, bal horta aan wada shaqeynta ku heshiino, Soomaalida gudaheeda iyo saaxibadeenna caalamka” ayuu mar kale yiri Xamza.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo dowladda Soomaaliya ay dhowaan qaaday tallaabooyin ka dhan ah musuqa oo loo soo xiray mas’uuliyiin haatan la maxkamadeynayo.

Muqdisho 5da Maarso 2024  Maxkamadda Gobolka Banaadir ayaa Arbacada berri go’aan ka soo saari doonta mid kamid ah kiisaskii ugu adkaa ee garsoorka Soomaaliya soo mara, waana xukunka Sayid-cali Macalin Daa’uud oo gubay xaaskiisii.

Maxkamadda ayaa horay u mudeysay inay Arbacada soo saari doonto go’aanka xukunka kiiskaas, xilli meydkii gabadha uu qaboojiye ku jiro muddo bil ka badan.

Labo ayuu mid noqon doonaa xukunka berri ka soo bixi kara maxkamadda, ‘in dil toogasho ah lagu xukumo Sayid-cali’ oo ka dhigan qisaasta gabadhii uu gubay iyo in xabsi lagu xukumo, laguna amro inuu bixiyo diyadii gabadha.

Waxaa xusid mudan, in labada dhinacba uu xukunka berri soo bixi doona kadib u furan yahay racfaan, taas oo ka dhigan hadii labada qoys uu midkood racfaan qaato in kiiska loo gudbi doono maxkamadda racfaanka ee gobolka Banaadir.

Arrinta ugu daran waa qaneecada reerka ay ka dhalatay Allaha u naxariistee Luul Cabdicasiis, maadaama ay cidaas weli qaboojiyaha ugu jirto gabadhii oo meydka in ka badan bil.

Reerka gabadha ayaa ku adkeysanaya in meydka aan la duugi doonin ilaa ay cadaalad ka helaan, taas oo ka dhigan in hadii xukunka berri soo baxaya ay ku qanci waayaan uu meydku ku sii jiri doono qaboojiyaha.

Dhawaan, waxaa cabasho soo saaray odayaasha dhaqanka beesha uu ka dhashay eedeysane Sayid-cali Macalin Daa’uud, iyagoo sheegay in qoyska gabadha ay kula heshiiyeen in meydka la aaso, kadib markii ay bixiyeen xaal, xumeyn iyo duugtii gabadha, balse looga baxay balantaas oo meydkii aan weli la aasin.

Kiiskaan waa kii ugu adkaa oo inta la xusuusto soo maray garsoorka Soomaaliya, waa nin xaaskiisa gubay, geeri meesha ka dhacday iyo marqaati la’aan jirta, dadka Soomaaliyeed ayaa isha ku wadahaya kiiskaan, qof kastana wuxuu sugayaa go’aanka berri ka soo bixi doona maxkamadda gobolka Banaadir.

Nairobi 5da Maarso 2024 Shil diyaaradeed ayaa ka dhacay magaalada Nairobi ee dalka Kenya, waxaana ku dhintay labo qof oo kala ahaa arday duuliye ah iyo tababarihiisa.

Diyaarad yar oo ay la socdeen labada qof ee geeriyootay ayaa ku dhacday diyaarad rakaab ah oo dul mareysay magaalada Nairobi.

Diyaaradda badbaaday waxaa la socday rakaab dhan 44 qof oo 5 ka mid ah ay yihiin shaqaalihii diyaaradda, waxaana iyagoo bad-qaba dib loogu celiyey garoonka diyaaradaha ee magaalada Nairobi.

Diyaaradda burburtay waxaa lahaa Iskuul lagu barto duullimaadka, waxayna ku dhex burburtay Beerta Qaranka ee Nairobi, halkaas oo laga helay meydka labada qof iyo burburkii diyaaradda.

Diyaaradda rakaabka ee Safarilink ayaa dib ugu laabatay garoonka Wilson ee magaalada Nairobi, waxaana la sheegay inay u socotay magaalada xeebta ku taalla ee Diani oo isla dalka Kenya ka tirsan.

Duuliyaha nool ee waday labada diyaaradood ee isku dhacday midii rakaabka siday ee badbaaday ayaa ka sheekeeyey sida uu shilkaasi u dhacay, wuxuuna sheegay in diyaaradda uu waday ay mar qura la kulantay “jug weyn” wax yar kadib markii ay ka kacday garoonka.

Diyaarada Cessna oo uu maamulo iskuulka duulimaadyada ee Ninety Nine ayaa ku burburtay beerta xaywaanada oo qiyaastii 10 KM u jirta garoonka ay ka kacday diyaaradda rakaabka siday.

Hay’adda duulista rayidka ee Kenya ayaa qoraal ay soo saartay ku sheegtay in shilku uu dhacay abaare 10:05 xilliga maxalliga ah Talaadadii maanta, isla markaana ay socdaan baaritaano ku saabsan shilkaas.

Muqdisho 5da Maarso 2024  Tan iyo markii uu xumaaday xiriirka Soomaaliya iyo Itoobiya waxaa adkaatay in dadka Soomaaliyeed ay helaan Fiisaha ama dal ku galka Hindiya, maadaama qofka Soomaaliga ah uu tegi jiray Addis Ababa, si halkaas uu uga dalbado dal ku halka Hindiya.

Kumanaan qof oo Soomaali ah ayaa bil kasta arrimo caafimaad u aada wadanka Hindiya, dowladda Hindiya safaarad kuma laha Muqdisho, taas ayaa sababtay culeyska dadka Soomaaliyeed ay ku qabaan inay helaan fiisaha Hindiya.

Dowlada Soomaaliya ayaa sheegtay inay ku foogan tahay sidii dadka Soomaaliyeed loogu fududeyn lahaa inay si sahlan ku helaan dal ku galka Hindiya, kadib kulan Muqdisho ku dhexmaray masuuliyiin ka tirsan dowladda iyo saraakiil ka socota dalka Hindiya.

Xoghayaha Joogtada ah ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Soomaaliya Xamse Aadan Xaadow ayaa idaacadda BBC u sheegay in dowladda Hindiya ay kala hadleen sidii muwaadiniinta Soomaaliyeed loogu fududayn lahaa dal ku galka Hindiya iyo inay yeeshaan iskaashi dhinacyo badan ah.

“Caafimaadka waa howl horey u socotay, qaabkii loo casriyey lahaa iyo qaabkii ay safaaradooda uga furan lahaayeen Muqdisho, dadkuna ay fisaha Soomaaliya uga qaadan lahaayeen, arrimahaas ayaa ku jirtay wadahadalka,” ayuu yiri xoghayaha wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya.

Soomaalidu waxay ku jirta dadka ugu badan dunida ee arrimaha caafimaadka u taga dalka Hindiya, balse Safaarad iyo Qunsliyad toona kuma lahan Soomaaliya, taasi waxay qofka Soomaaliga ah ku kaliftay in wadan kale uu dal ku galka Hindiya ka sii qaato.

Muqdisho 5da Maarso 2024  War-saxafadeed kasoo baxay dowladda Fedderaalka Soomaaliya oo aanay hay’ad gaar ahna ku saxiixneyn ayaa lagu sheegay inay dowladda ku guuleysatay xayiraadda lacag gaaraysa 7 million dollar, 670 taleefan lambaro iyo 110 akoon oo ay lahaayeen Al-Shabaab.

Qoraalka ayaa lagu sheegay in iyadoo la dhaqan gelinayo Sharciga ka-hortagga Lacag-dhaqidda iyo La-dagaalanka Maalgelinta Argagixisada, ay tallaabadan qaaday dowladda federaalka, iyadoo 110-ka akoon ee la xiray ay yihiin kuwa Ganacsi (Merchant Accounts) oo Al-Shabaab u adeegsan jirtay handadaadda, uruurinta iyo keydinta lacagaha baadda ah ee ay ka qaadaan ganacsatada Soomaaliyeed.

“Dowladda Soomaaliya waxaa ka go’an in ay sii wado dagaalka curyaaminta Maaliyadeed ee ka dhanka ah Khawaarijta, waxayna uga mahadcelinaysaaa ganacsatada iyo guud ahaan bulshada Soomaaliyeed sida joogtada ay ula shaqeeyaan dowladda,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka oo lagu baahiyey warbaahinta dowladda.

Qoraalka waxaa loogu digay ganacsatada iyo bulshada inaysan ogolaanin in ay bixiyaan lacagaha baadda ah oo Khawaarijtu ay u adeegsadaan in ay ku dhibaateeyaan umadda Soomaaliyeed.

Qoraalka laguma shaacin hay’adaha maaliyadeed, oo ay akoonadan uga furnaayeen kooxda Al-Shabaab iyo haddii ay jirto wax tallaabo ah oo ay dowladda ka qaadeyso hay’adahaas.

Inkasta oo tallaabadan ay muhiim u tahay dagaalka maaliyadeed ee ka dhanka ah Al-Shabaab, haddana lacagtan ayaa ah wax aad u yar marka la eego dakhliga kooxda soo gala sanadkii oo sirdoonka Mareykanka ay ku qiyaasaan illaa 180 milyan oo dollar.  

When #Somalia’s extremely #corrupt #President H.E. Hassan Sheikh comes to the 2 #Somalia’s houses then he masters to tell more lies that the @WorldBank, @IMF @UN #UNSC will fund #Somalia #corruption through shady deals. Visit #Somaliland first  & rest of the Republic of #Somalia before @WorldBank, @IMF and other international community releases financial support to #Somalia. then talk @CSIS @USIP @ChathamHouse

  1. Somali-Português ISBN: 9781304510006 on April 9, 1995, Nairobi, Kenya.Badal W. Kariye.
  2. Af-carabi Af-soomaali “Arabic-Soomaali” ISBN: 978-1-304-03066-5 published on 5th of May, 1996 in Nairobi, Kenya by Badal W. Kariye.
  3. English-Soomaali “A Teach yourself bilingual Course book,” ISBN: 978-1-304-33282-0 published on on 5th of September, in 1997 in Nairobi, Kenya Badal W. Kariye.
  4. Baro Tignoolajiga Casriga, May 4, 1997 in Nairobi, Kenya Qore/Writer Badal Kariye
  5. Deutsh Soomaali ISBN: ISBN: 978-1-304-33928-7 published on June 25, 1999 in Nairobi, Kenya
  6. Helping African Refugees with Small Scale Urban Programs for Survival on January 17, 1998 in Nairobi, Kenya Badal W. Kariye
  7. Ilayska Afafka Af-Soomaali-Français ISBN: 978-1-304-51538-4 “A Teach yourself Bilingual Course book,” First Edition published on June 5, 1998 in Nairobi, Kenya Badal W. Kariye, and Second Edition published on October 6, 2013 in Minneapolis, USA.
  8. Français Af-Soomaali ISBN: 978-1-300-97884-8 Un livre de cours bilingues», publié le 5 June 1998, Nairobi, Kenya Badal W. Kariye (Hunbul)
  9. BARO AF-SOOMAALI-ENGLISH ISBN: 978-1-300-97795-7 Published on 20th of February, 1999, Nairobi, Kenya Badal W. Kariye (Hunbul)
  10. Norska-Soomaali Bilingual Course Book ISBN: 978-1-300-98939-4 published on June 25, in 1999, Nairobi, Kenya Badal W. Kariye.
  11. KISWAHILI-SOOMAALI Hii kozi Kiswahili kwa lugha mbili-Somali ISBN: 978-1-300-97814-5 kuchapishwa kwenye Juni 25, 1999 Mjini Nairobi, Kenya Badal W. Kariye (Hunbul) 12. SVENSKA-SOOMAALI ISBN: 9781300978572 Lär Svensk-Somaliska Tvåspråkig kursbok Publicerades Den 15 Mars, 2000 Nairobi, Kenya Badal W. Kariye (Hunbul)
  12. Español-Soomaali ISBN: 978-1-300-98174-9 published on September 15, in 2001, Nairobi Kenya Badal W. Kariye.
  13. OROMIFFA-AF-SOOMAALI ISBN: 978-1-300-97800-8 published on May 15, in 2002, Nairobi Kenya by Badal W. Kariye.
  14. Português-Somali ISBN: 9781304504272 published on September 9, 2002 in Nairobi, Kenya
  15. Italiano-Soomaali ISBN: 978-1-304-34947-7 published on June 12, in 2003, Nairobi Kenya by Badal W. Kariye.
  16. Ilayska Af-Soomaliga La daabacay 21ka Oktoobar 2006 Nairobi, Kenya Badal Kariye
  17. Swahili-Somali Kamusi ISBN: 978-1-4276-4479-4 “First Bilingual and Plurilingual Dictionary.” published on 23th of December, 2009 by Aardvark Global Publishing Inc. Registered in UNESCO ID NO. 186772 – Swahili/Soomaali Kamusi. Af-Sawaaxili/Af-Soomaali Qamuus. Kariye, Badal Salt Lake City, UT, Aardvark Global Publishing, 2009. 545 p. (Plurilingual; Somali, Swahili). Main descriptors: Swahili, Somali, dictionaries Secondary descriptors: African languages CALL NO: D 496.354.493.5 SWA. http://unesdoc.unesco.org/Ulis/cgi-bin/ulis.pl?catno=186772&set=4B69FBEE_3_124&gp=1&lin=1&ll=1 ISBN: 978-1-4276-4479-4
  18. The Chopped Love in My Heart ISBN: 978-14276-4448-0 published in 2009 P201 by Salt Lake City, UT, Aardvark Global Publishing, USA.
  19. The Genius Lover “We need Family,” ISBN: 978-1-4490-8209-3 (sc) ISBN: 978-1-4490-8210-9 (e) published on February 24, 2010 by Author House, USA.
  20. The Kaleidoscopic Lover “The Civil War in the Horn of Africa and My Itinerary for a Peace Lover” SBN: 9781452004631 (sc) on July 20, 2010 published by Author House, USA
  21. The Political Sociology of Security, Politics, Economics & Diplomacy “Quicker Academic Path for Good Governance ISBN: 9781452085463 (sc) ISBN: 9781452085470 (e) on December 16, 2010 published by Author House, USA.
  22. The Queen of Lovers “We need you,” ISBN: 9781463415570 published on 1st of January, 2011 by Author House, USA.
  23. The Nice Lover “My Interests for Better Future,” ISBN: 9781468554199 (sc) published on 17th of February, 2012 by Author House, USA.22. The Lost Lover: I Fed up With the Urbanized Lifestyle Then I Returned to the Countryside for A Wise Bride ISBN-10: 9781477278796/ISBN-13: 978-1477278796 published on 31st October, 2012 Author House, USA
  24. The Nobel Prize “I am the Knowledge Contributor for Literature & Peace in the 21st Century.” Author House, USA
  25. My Official Race To The Office of the Next Secretary-General of the United Nations ISBN: 978-1-304-35835-6 published on August 24, 2013 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  26. Soomaali-Itaaliano ISBN: 978-1-304-52321-1 published on August 29, 2013 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  27. Soomaali-Español ISBN: 978-1-304-51765-4 published on October 7, 2013 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  28. Somali-Deutsch ISBN: 9781304520319 published on October 7, 2013 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  29. Soomaali Svenska ISBN: 9781304527189 published on October 9, 2013 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  30. SVENSKA ENGLISH “Pocket” ISBN: 978-1-304-54701-9 published on October 17, 2013 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  31. DEUTSCH ENGLISH SOOMAALI ISBN: 978-1-304-54987-7 “Pocket” published on October 19, 2013 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  32. ItALIANO ENGLISH SOOMAALI ISBN: ISBN: 978-1-304-55788-9 “pocket” published on October 22, 2012 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  33. My Official Race To The Post of the Next Secretary-General of the United Nations ISBN:9781312123236 published on April 21, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  34. A Book of African Writers “Know and Read the Names of the Best African Authors, ISBN: published on June 10, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  35. A Book of South & North American Writers ISBN: 978-1-312-26849-4 published on June 10, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  36. A Book of European Writers, ISBN: 978-1-312-27415-0 published on June 12, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  37. A Book of Oceanian Writers ISBN: 978-1-312-27773-1 published on June 14, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  38. Svenska-English Svenska-Soomaali Soomaali-Svenska ISBN: 9781312325968 published on July 3, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  39. Deutsch-Soomaali Soomaali-Deutsch ISBN: 9781312327825 published on July 2, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  40. NORSK AF-SOOMAALI/SVENSKA AF-SOOMAALI ISBN: 978-1-312-33002-3 published on July 3, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  41. A Book of Asian Writers ISBN: 9781312516588 published on September 13, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  42. A Book of World Authors Or Writers ISBN: 978-1-312-51920-6 published on September 13, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  43. My Official Race To The Office of the Next Secretary-General of the United Nations ISBN: 978-1-312-71541-7 published on November 29, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  44. The Stolen Newborn In the Maternal & Child Health Clinic ISBN: 9781312768505 published on January 1, 2014 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  45. If You Love Me Then Don’t Get Jealousy ISBN: 9781329124486 published on May 8, 2015 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  46. My Official Race To The Office of the Next Secretary-General of the Hiniusang Kanasoran ISBN: 9781329516991 published on 29th of August, 2015 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  47. Поощрение Любовник в мире «Любовь, ненависть, преступления и беженцы» ISBN: 978-1-329-60887-0 опубликовано 10 октября 2015 года в США.
  48. Somali Barış Teşvik, ISBN: 978-1-329-61087-3 Aşk, nefret, suç ve mülteciler: ABD’de 10 Ekim 2015 yayınlandı
  49.  El Fomento Del Amante De La Paz “Amor, Odio, crímenes y Refugiados” ISBN: 978-1-329-61178-8 publicada el 10 de Octubre de 2015, En los Estados Unidos de América.
  50. The Best Lover For Peace in the World, published ISBN: 978-1-329-62069-8 on October 14, 2015 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  51. Лучший любовник для мира во всем мире, опубликовано 14 октября 2015 года в США.
  52. Mpenzi Kwa Amani Duniani, Kwa nini Umoja wa Mataifa inakiuka Sheria yake ISBN: 978-1-329-62313-2 kuchapishwa Oktoba 15, 2015 katika Marekani. Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA
  53. El Mejor Amante Por La Paz En El Mundo ¿Por qué las Naciones Unidas viola sus Charters? ISNB: 978-1-329-62306-4, Publicado el 15 de Octubre de 2015, en Los Estados Unidos de América
  54. दुनिया में शांति के लिए सबसे अच्छा प्रेमी क्यों संयुक्त राष्ट्र अपने कानून का उल्लंघन करती है? ISBN: 978-1-329-62687-4 अक्टूबर १६, २०१5, उसे यूनाइटेड स्टेट्स ऑफ़ अमेरिका
  55. Bästa Kärlek för Fred i Världen, Varför FN bryter mot dess lagar? ISBN: 978-1-329-62713-0, 16 Oktober 2015 i Förenta Staterna.
  56. Mapagmahal sa kapayapaan sa Mundo ISBN: 978-1-329-62854-0 Nai-publish sa Oktubre 17, 2015 sa Estados Unidos ng Amerika
  57. Cinta Terbaik untuk Keamanan di Dunia, Mengapa Bangsa-Bangsa Bersatu melanggar Charters itu? ISBN: 978-1-329-62866-3 diterbitkan pada 17 Oktober 2015, Amerika Syarikat
  58. Le Meilleur Amant Pour La Paix Dans Le Monde ISBN: 978-1-329-62896-0, publié le 18 Octobre,
  59. 最好的情人為世界和平 為什麼聯合國違反其章程?ISBN: 978-1-329-63121-2, 發表於二〇一五年十月十九日在美國
  60. Promover A Paz No Mundo “Amor, Ódio, Delito & Refugiados” ISBN: 978-1-329-63368-1 publicado em 20 de Outubro de 2015 nos Estados Unidos da América
  61. Der Beste Liebhaber für den Frieden in der Welt, warum die Vereinten Nationen gegen das Gesetz verstößt? ISBN: 978-1-329-63542-5 am 21. Oktober 2015 in den Vereinigten Staaten von Amerika veröffentlicht
  62. أفضل محب للسلام في العالم ISBN: 978-1-329-63807-5

نشرت يوم ٢٢ أكتوبر ٢٠١٥ في الولايات المتحدة الأمريكية

63. وتعزيز العشاق في السلام ISBN: 978-1-329-64070-2

نشرت يوم٢٣ أكتوبر ٢٠١٥ في الولايات المتحدة الأمريكية

64. KJÆRLIG FRED Kjærlighet, Hat, Forbrytelser og Flyktninger ISBN: 978-1-329-64279-9 publisert 24. Oktober 2 015 i USA

65. دنیا میں امن کے لئے سب سے بہتر کے پریمی ISBN: 978-1-329-64554-7

ریاستہائے متحدہ امریکہ میں ٢٥ اکتوبر، ٢٠١٥ پر شائع

66. 世界における平和のため最高の恋人 ISBN: 978-1-329-64726-8, 米国で二千十五年十月 二十 六 日に公開されました

67. Parasta Rauha Maailmalla ISBN: 978-1-329-64967-5, julkaistu 27. lokakuuta 2015 Yhdysvallat

68. PHÁT HUY HÒA BÌNH ISBN: 978-1-329-65156-2, công bố trên ngày 27 Tháng Mười năm 2015 tại Hoa Kỳ

69. Il Miglior Amante per la Pace nel Mondo ISBN: 978-1-329-65197-5, pubblicato il 28 ottobre 2015 negli Stati Uniti d’America

70. Inganta Zaman Lafiya A Duniya ISBN: 978-1-329-65810-3, da aka buga a kan Oktoba 31, 2015 a Amurka na Amurka

71. বিশ্ব শান্তির জন্য শ্রেষ্ঠ লাভার ISBN: 978-1-329-66524-8, মার্কিন যুক্তরাষ্ট্রের ৩ নভেম্বর, ১০১৫ তারিখে প্রকাশিত

72. Die Beste Minnaar vir Vrede in die Wêreld ISBN: 978-1-329-67163-8, gepubliseer op November 6, 2015 in die Verenigde State van Amerika

73. The Fostering Lover in Peace “Love, Hate, Crimes & Experience.” ISBN: 9781329523319 published on November 6, in 2015 Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA

74. Liefdevolle Vrede IBN: 978-1-329-67210-9, gepubliseer op November 6, 2015 in die Verenigde State van Amerika

75. Elskandi Friði í Heiminum ISBN: 978-1-329-67436-3, birt þann 7. Nóvember 2015 í Bandaríkjunum

76. Ο καλύτερος εραστής για την Ειρήνη στον Κόσμο ISBN: 978-1-329-67588-9 που δημοσιεύθηκε στις 8 Νοεμβρίου του 2015, στις Ηνωμένες Πολιτείες of America

77. Milujúci za Mier vo Svete ISBN: 978-1-329-67743-2, zverejnená 8. Novembra 2015 v Spojených štátoch amerických

78. Grámhara um Shíocháin sa Domhan ISNB: 978-1-329-67790-6, a foilsíodh ar 8 SAMHAIN, 2015 sna Stáit Aontaithe Mheiriceá

79. Sülh Sevgi Dolu ISBN: 978-1-329-67880-4, Amerika Birləşmiş Ştatları 9 Noyabr 2015-ci il nəşr

80. Szerető Béke a Világban ISBN: 978-1-329-68042-5, Megjelent November 10-én 2015 az Egyesült Államok

81. Лепшы палюбоўнік для міру ва ўсім свеце ISNB: 978-1-329-68073-9 апублікавана 10 лістапад 2015 года ў Злучаных Штатах Амерыкі

82. Najbolji Ljubavnik za Mir u Svijetu ISBN: 978-1-329-68296-2, objavljeno 11 Nov 2015 u Sjedinjenim Američkim Državama

83. Labākais Mīļāko par Mieru Pasaulē ISBN: 978-1-329-68344-0, publicēja 11. Novembrī, 2015. gada Amerikas Savienotajās Valstīs

84. Geriausias Meilužis už Taiką Pasaulyje ISBN: 978-1-329-68578-9, paskelbtas Lapkričio 12, 2015 Jungtinių Amerikos Valstijų

85. Najlepszy Kochanek dla Pokoju na Świecie ISNB: 978-1-329-68729-5 opublikowany w dniu 13 Listopada 2015 roku w Stanach Zjednoczonych Ameryki

89. Ang Labing Maayo Mahigugmaon sa Kalinaw sa Kalibotan ISBN: 978-1-329-68841-4, nga gipatik sa Nobyembre 13, 2015 didto sa Tinipong Bansa sa Amerika

90. Damai Asih Pisan di Dunya ISBN: 978-1-329-68890-2 diterbitkeun dina 13 Nopember 2015 di Amérika Sarikat Amérika

91. Ahụ Kasị Mma Edinen maka Udo ISBN: 978-1-329-68978-7, bipụtara na November 14, 2015 dị na United States of America

92. Forcimi Paqe ISNB: 978-1-329-69098-1, publikuar më 15 Nëntor, 2015 në Shtetet e Bashkuara të Amerikës

93. המאהב הטובה ביותר למען שקט בעולם ISBN: 978-1-329-69176-6, 

פורסם ב -15 בנובמבר 2015 בארצות הברית של אמריקה

94. Hraniteljski Ljubavnik u Miru ISBN: 978-1-329-69717-1, objavljen je 17. Novembra 2015. godine u Sjedinjenim Američkim Državama

95. El Foment de l’Amant per a la Pau ISBN: 978-1-329-69767-6, publicada el 17 de Novembre de 2015, dels Estats Units d’Amèrica

96. Posílení Milence pro Mír ISBN: 978-1-329-69806-2, zveřejněna dne 18. Listopadu 2015 ve Spojených státech amerických

97. O Amant do Fortalecemento da Paz ISBN: 978-1-329-69947-2, publicado o 18 de Novembro de 2015 nos Estados Unidos de América

98. Насърчаване на мира ISBN: 9781329702646, публикувано на 20 ноември 2015 г. в Съединените щати на американския

99. Mieram Veicinot ISBN: 978-1-329-70326-1, Publicēts 20. Novembrī, 2015. gada Amerikas Savienotajās Valstīs

100. Skatinimui Meilužis Ramybėje ISBN: 978-1-329-70495-4, paskelbtas Lapkričio 20, 2015 Jungtinių Amerikos Valstijų

101. Kekasih Memupuk bagi Keamanan ISBN: 978-1-329-70653-8, yang diterbitkan pada 21 November 2015 di Amerika Syarikat

102. Penguatan Kekasih untuk Perdamaian ISBN: 978-1-329-70711-5, diterbitkan pada tanggal 22 November 2015 di Amerika Serikat

103. Hlub Sib haum xeeb ISBN: 978-1-329-70875-4, luam tawm nyob rau Lub kaum ib hlis 22, 2015 nyob rau hauv lub tebchaws United States of America

104. Främjande Vännen i Fred ISBN:978-1-329-71085-6, Publicerad den 23 November 2015 i Förenta Staterna

105. Styrking Fred ISBN: 978-1-329-71154-9, publisert 24. November 2015 Forente Staters

106. Ahvistaminen Rakastajan Rauhassa ISNB: 978-1-329-71375-8, julkaistu 25. Marraskuuta 2015 Yhdysvallat Lulu Press, Inc. Morrisville North Carolina USA

  1. The Rise and the Fall of the Somali President His Excellency Mohamed Abdillahi Farmajo ISBN: 9781387986576 published on July 30, 2018 in USA

108.  The Needy Lover ISBN: 9780359954605 published on OCtober 2, 2019 in USA

1

Which world president is running for a country without its own currency? #Somalia’s Most Extremely #corrupt President H.E. Hassan Sheikh Mohamed? 

2

Which world #president is running for a country without an approved #constitution?  #Somalia’s Most Extremely #corrupt President H.E. Hassan Sheikh Mohamed @AqalkaSare @AadanMadobe @UN @UNSomalia @CSIS @USIP @ChathamHouse 

Which world # President is running for a country without regulatory committees with a government? 

#Somalia’s Most Extremely #corrupt President H.E. Hassan Sheikh Mohamed 

@AqalkaSare @AadanMadobe @UN @UNSomalia @CSIS @USIP @ChathamHouse 

4.

Which world  #President is running for a country with fake promises to implement then flip-flopping them?

 #Somalia’s Most Extremely #corrupt President H.E. Hassan Sheikh Mohamed

@AqalkaSare @AadanMadobe @UN @UNSomalia @CSIS @USIP @ChathamHouse 

5.

Which world #President is running for a country to arrest innocent people like journalists, business people and government officials in order to hide his family corruption in the country

 #Somalia’s Most Extremely #corrupt President H.E. Hassan Sheikh Mohamed

@AqalkaSare @AadanMadobe @UN @UNSomalia @CSIS @USIP @ChathamHouse 

DEG DEG : Gacantii uu ku saxiixay Xilka Qaadista Xamza , ayaa illaah Cuqubo ugu riday Garguurte.

\https://www.youtube.com/watch?v=HPj4IHADgWs

Wararka

NEWS

Somali wired 

Fabebook

Twitter

Somali bulletin

Facebook

Twitter 

Cong ratulations to all Laureates of the 2023 Nobel Prize in Chemistry.

@NobelWriters @NobelAuthors @Nobelbooks @NobelBookClub

@Somaliauthors sends warm #Congrulations to Kariko & Weissman for winning The 2023 #NobelPrize in Physiology or Medicine. @UNESCO

@NobelAuthors @NobelWriters @Nobelbooks @NobelBookClub

www.wargeyskadalka.com/wararka

www.wargeyskajamhuuriyadda.com/wararka

www.wargeyskamaanta.com/wararka

www.caasimaddamuqdisho.com/wararka

www.somaliwirednews.comwararka

www.somalimobilenews.com/wararka

www.somalidigitalnews.com/wararka

www.somalibulletin.com/wararka

www.somalicablenews.com/wararka

www.horncablenews.com/wararka

www.somalimagazine.net/wararka

www.somaligazette.com/wararka

www.somalifederaltv.com/wararka

www.somalifederalnews.com/wararka

www.somalifederalradio.com/wararka

www.somalifederalradio.com/wararka

www.mogadishtalk.com/wararka

www.mogadishuonlinews.com/wararka

www.mogadishutimes.net/wararka

www.mogadishucitynews.com/wararka

www.mogadishucityjournal.com/wararka

www.mgadishudailynews.com/wararka

Welcome to the #Top #List of #Presidential #Candidates on February 09, 2021

Home

@UN @AP @BBCworld @nytimes @timesofindia @rt_

Welcome to the #Top #List of #Somali #Presidential #Candidates on February 09, 2021

http://www.somalipresident.org/

@UN @UNSomalia  @AP @BBCworld @nytimes @timesofindia @RT_com @XHNews @AJEnglish @FinancialTimes @Reuters @NBCNews @abcnews @_AfricanUnion @igadsecretariat @WorldBank @IMFNews

@UN @UNSomalia @antonioguterres @TC_Mogadishu @ItalyinSomalia @SwedeninSomalia @FinlandinSom @FranceinSomalia @UKinSomalia @SwedeninSomalia @_AfricanUnion @igadsecretariat

Welcome to the #Top #List of #Somali #Presidential #Candidates on February 09, 2021

http://www.somalipresident.net/

@UN @UNSomalia  @AP @BBCworld @nytimes @timesofindia @RT_com @XHNews @AJEnglish @FinancialTimes @Reuters @NBCNews @abcnews @_AfricanUnion @igadsecretariat @WorldBank @IMFNews

@UN @UNSomalia @antonioguterres @TC_Mogadishu @ItalyinSomalia @SwedeninSomalia @FinlandinSom @FranceinSomalia @UKinSomalia @SwedeninSomalia @_AfricanUnion @igadsecretariat

WARARKA MAANTA 5ta Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diidan #Maqaamka #Muqdisho Madxweyne Mudane Xassan? Yaa diiday in la magaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya Madaxweeyne Xassan? Yaa dilay Kornayl Ikraam Taxaliil Madaxweyne Xassan mise Farmaajo? Maxuu Taliyihii hore Hay’adda Nabad-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka Fahad Yaasiin “Daba-Naasle” u qarinyaa sidii ay u dileen Kornayl Ikraam Taxaliil Iyo Xildhibaan Aamino? Maxuuse Fahad Yaasiin uga baqayaa inuu yiimaado #Muqdisho? Yaa Ikraam Taxaliil dilay? Yaase maanta diidan in maxkamad la soo taago dadkii dilay Ikraam Taxaliil? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 6ta Maarso 2024 Madaxweynaha maamulka Hirshabeelle Cali Cabdullaahi Xuseen Guudlaawe ayaa magacaabis iyo isku shaandhweyn ku sameeyay qaar ka mid ah Golahiisa Wasiiradda Hirshabeelle.Wareegto kasoo baxday Xafiiska madaxweyne Guudlaawe ayaa xilka looga qaaday Wasiiro ka tirsanaa Golaha Wasiiradda Hirshabeelle, islamarkaana sido kale la isku badalay qaar ka mid ah Wasiiradda.

Magacaabista iyo isku shaandheynta qaar ka mid ah Golaha Wasiiradda Hirshabeelle ayaa timid, kadib markii dhawanahaan ay soo baxayeen cabasho ka imaaneysay qaar ka mid ah beelaha dega Hirshabeelle oo ka cabanayay habka qeybsiga Golaha Wasiiradda.

Tabashada laga qabo habka awood qeybsiga Hirshabeelle ayaa ah mid taagan tan iyo markii la yagleeyay maamulka Hirshabeelle sanadkii 2016-kii.

Muqdisho 6ta Maarso 2024  Kadib markii shalay Soomaaliya ay xaqiijisay inay si buuxda ugu biirtay daladda dhaqaalaha ee bulshada bariga Afrika, waxaa soo bilowday fursadaha ay heleyso Soomaaliya.

Dalalka ku bahoobay bulshada Bariga Afrika waxay dirsadeen baarlamaan ku metela daladda, waxaana Soomaaliya hadda laga doonayaa inay xubnaheeda ku biiriso baarlamaankaas.

Sagaal (9) xildhibaan ayey daladda dhaqaalaha ee bulshada Bariga Afrika u ogoshahay Soomaaliya inay ku metelaan baarlamaanka daladda, sidoo kale hal wasiir ayaa Soomaaliya ku meteli doona shirarka daladda.

Muddo xileedka xildhibaanada Soomaaliya ku meteli doona daladaas waa shan sano, waxaana hadda Soomaaliya laga doonayaa inay gudbiso liiska xildhibaanadaas.

Soomaaliya, awood-qeybsigu waa xasaasi, wax kastana dadka Soomaaliyeed waxay ku qeybsadaan nidaamka beelaha ee 4.5, waxaana la filayaa in xubnahaan lagu soo xulo nidaamka awood-qeysiga beelaha ee Soomaalida.

Dowladda Soomaaliya ayaa soo dhameystirtay dhammaan shuruudihii laga rabay, si daladda dhaqaalaha ee bulshada bariga Afrika ay ugu biirto, waxaana arrintaan dadaal badan geliyey madaxweyne Xasan Sheekh iyo ergada uu u xil-saaray oo Cabdisalaan Hadliye uu ugu horeeyo.

Wasiirka Ganacsiga iyo Warshadaha Soomaaliya Jibriil Cabdirashiid ayaa shalay gaaray magaalada Caruusha ee dalka Tanzania, halkaas wuxuu geeyey, saxiixa madaxweynaha, calanka Soomaaliya iyo shiruucdii kale ee Soomaaliya looga baahnaa, si ay ugu biirto daladda EAC.

Soomaaliya ayaa hadda toos ugu biirtay daladaas, waxayna dirsa kartaa 9 xildhibaan iyo hal wasiir, Soomaaliya waxay noqotay dalkii 8-aad ee ku biiray daladaas, waxaana u dhiman shuruuc aad u badan oo buuxin uga baahan, bulshada daladaan ay dadka Soomaaliyeed ula jaan qaadaan.

Qatar and Soomaaliya  6ta Maarso 2024Soomaaliya iyo Qatar ayaa wada-hadallo xasaasi ah ku yeeshay magaalada Dooxa ee caasimada dalka Qatar.

Wasiir ku-xigenka wasaaradda gaashaandhigga Soomaaliya Cabdifataax Qaasim Maxamuud ayaa magaalada Dooxa ee caasimada dalkaasi kula kulmay ra’iisul wasaare ku-xigeenka ahna wasiiru-dowlaha wasaaradda gaashaandhigga ee dowladda Qatar Dr. Khalid bin Mohamed al-Attiyah.

Wasiir ku-xigenka wasaaradda gaashaandhigga ee Soomaaliya iyo ra’iisul wasaare ku,xigeenka ahna wasiiru-dowlaha wasaaradda gaashaandhigga ee dowladda Qadar ayaa ka wada-hadlay arrimo quseeya difaaca dalka iyo sidii loo horumarin lahaa xiriirka labada wasaaradood.

Kulankaan oo saacado ayaa qaatay ayaa waxay labada dhinac diiradda ku saareen arrimaha difaaca, xilli ay Soomaaliya ku jirto marxalad dagaal, uuna dalka ka socdo guluf culus oo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab.

Soomaaliya iyo Qatar ayaa leh xiriir saaxiibtinimo oo wanaagsan, ayada oo dhawaan labada dhinac ay heshiis is-afgarad ku kala saxiixdeen magaalada Dooxa ee caasimada dalkaasi.

Heshiiskaas oo salka ku haya dhinaca sharciga ah ayaa sidoo kale ka turjumaysa danaha labada waddan ee is-weydaarsiga macluumaadka iyo khibradaha qaabka diyaarinta, qorista iyo daraaseynta qabyo-qoraallada heshiisyada iyo heshiisyada is-afgaradka.

Si kastaba, Qatar ayaa kamid ah dalalka carbeed ee sida u dhow u taageera Soomaaliya, waxayna sidoo kale dalka ka fulisaa mashaariicyo kala duwan oo horumarineed.

Soomaaliya 6ta Maarso 2024  Waxaa isa soo taraya digniinaha laga bixinayo cawaaqibka uu deegaanka ku yeelan karo markabkii Ingiriiska laga lahaa ee habeenkii Jimcaha ku quusay Badda Cas, kadib weerarkii Xuuthiyiinta Yemen.

Taliska Dhexe ee Ciidamada Mareykanka ayaa xoojiyay digniinta Dowladda Yemen ee caalamka uu aqoonsan yahay, oo Sabtidii ka digtay masiibo deegaan amaba waxyeelo xagga deegaanka ah.

Markabka Rubymar ayaa la sheegay inuu siday shixnad gaareysa 41,000 oo tan oo isugu jirta bacrimin iyo saliid, taasoo la sheegayo in dhibaato weyn ku yeelan karto deegaanka.

Wararka ayaa sheegaya in markabka uu sahayda saliidda ee saaran ku sii deynayo koonfurta Badda Cas, isla-markaana ay waxyeelo ba’an u gaysan karto marin biyoodka muhiimka ah, kalluunka iyo dhirta ay quutaan iyo xitaa biyaha la cabo.

Warbaahinta caalamiga ah oo soo xiganeysa badmaaxiinta iyo dadka bartay cilmiga badda ayaa sheegeysa in tani ay sidoo kale saamayn doonto isu socodka maraakiibta iyo xeebaha ka durugsan goobta uu haatan markabka ku kiiday.

Khatarta kiimikada iyo walxaha sunta ah ee markabka saaran ayaa lagu sheegay mid aad u sarreyso, iyadoona Xuuthiyiinta lagu eedeeyay in ay hortaagan yihiin wax ka qabashada saliidda qubaneysa.

Khubarada ayaa ku waramaya in waxa ku daadanaya biyaha ay ku sii jiri doonaan Badda Cas, oo ku teedsan gobollo badan oo ka mid ah Soomaaliya, haddii aan la qaadin tallaabooyin lagu lagu yareynayo saamaynta, laguna nadiifinayo biyaha.

Khubarada ayaa sheegay in ay jiraan habab gaar oo caalami ah oo lagaga jawaabo, marka ay masiibada ceynkani oo kale ah ay dhacdo, taasoo ay ugu horreyso ka hortagga in saliidda ay gaarto xeebta.

Markabka dhex fadhiya gunta hoose ee badda ayaa la qiyaasaya inaanu sii deynin inta badan saliidda saaran, waana caalamad muujineysa in weli ay jirto rajo lagu xakameyn karo masiibada.

Caqabadda ayaase ka taagan, iyadoo Xuuthiyiinta ay ka horyimaadeen in shirkadda markabka iska leh ay kormeerto goobta uu markabku ku degay, si ay u cilad bixiso amaba ay u jiidato, balse Xuuthiyiinta ayaa shuruud kaga dhigay in marka hore gargaarka bani’aadantinimo loo ogolaado Marinka Gaza.

Toddobaadkii hore koox ka socota Dowladda Yemen ee caalamka uu aqoonsan yahay ayaa awood u yeelatay inay kormeerto markabkaasi, maadaama ay Xuuthiyiinta kula jiraan heshiis nabadeed. Xuuthiyiinta ayaana weerarin kooxdaasi, si aanu u fashilmin heshiiska xabad joojinta ee labada dhinac.

Kooxda kormeerka sameysay ayaa xilligaasi sheegtay in qayb ahaan uu qarqoomay markabka, isla-markaana uu degi karo dhowr maalmood gudahood.

Markabka nooca xamuulka ee Ingiriiska ayaa siday nooc acid oo suntu ay ku badan tahay, waxaana loo adeegsadaa soo saarista bacriminta.

“Marka laga soo tago shixnaddeeda halista ah, tani waxay xiriir la leedahay sifooyinka gaarka ah ee Badda Cas,” ayuu yiri Ian Ralby, aasaasaha Shirkadda Amniga Badda ee I.R. Consilium.

Ralby ayaa sheegay in uu ka walaacsan yahay in masiibo weyn ay dhacdo, haddii aan la qaadin tallaabooyinka lagama maarmaanka ah.

Walaaca sii kordhaya ayaa qayb ka ah qaababka biyaha wareegga ee Badda Cas, oo asal ahaan u shaqeeya sida haro weyn oo xilliga jiilaalka u socdaan Kanaalka Suweys iyo xagaaga oo ay u socdaan dhinaca Gacanka Cadmeed, tani oo ka dhigan in saamaynta aynaan ku koobnaan doonin Badda Cas oo qura.

Gaadiidka badda ayaa ah laf dhabarta marinada ganacsiga ee Shiinaha iyo Midowga Yurub, oo 90% ka ah ganacsigooda, iyadoo carqaladeynta marin biyoodka Badda Cas illaa Kanaalka Suweys ay sidoo kale kala dhantaaleyso ganacsiga Yurub.

Nairobi 6ta Maarso 2024  Madaxweynaha Kenya William Ruto oo todobaadkaan dalkiisa uu marti-geliyay shirka Golaha Deegaanka ee Qaramada Midoobay ayaa wada dadaallo la isugu soo dhoweynayo Soomaaliya iyo Itoobiya.

Madaxdii ka qeyb gashay shirka ka dhacay Nairobi ayaa waxa ka mid ahaa Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo Ra’iisul Wasaaraha Ethiopia Abiy Ahmed oo xiisad colaadeed ka dhaxeyso, taasi oo ka dhalatay heshiis beenaadka Somaliland ugu saxiixday Abiy marin badeed iyo saldhig ciidan.

Qoraal laga soo saaray madaxtooyada Kenya, kadib kulan dhex-maray William Ruto iyo Abiy Ahmed ayaa lagu sheegay in madaxda Kenya iyo Itoobiya ay caddeeyeen sida ay ugu go’an tahay aqoonsiga, ixtiraamka iyo ilaalinta madax-bannaanida iyo midnimada dhuleed.

Sidoo kale waxay diidaan isbeddellada aan dastuuriga ahayn ee dawladaha iyo sidoo kale faragelinta hababka siyaasadeed ee gudaha ee dalalka Afrika ee danaha dibadda, iyada oo lagu xusin magaca Soomaaliya.

Mr. Ruto oo adeegsanaya siyaasad u muuqatay dhex-dhexaadnimo si uu u qaboojiyo xiisadda Itoobiya iyo Soomaaliya ayaa si weyn isugu xil saaray sidii loo qaboojin lahaa xiisadda ka dhex aloosan Soomaaliya iyo Itoobiya, isagoona kala hadlay labada mas’uul ee Xasan Sheekh iyo Abiy Ahmed in laga billaabo usbuucan ay labadaba Addis Ababa iyo Muqdisho hoos u dhigaan hadalladooda fagaare ka hadalka ee midba midka kale ka soo horjeeda.

Ilo diblumaasiyadeed ayaa u sheegay wargeyska East Africa in qorshaha Kenya uu ahaa inay si taxadir leh u hubiso xaqiiqda muranka ka dhashay, wuxuuna madaxweyne Ruto labada mas’uul uu ka dalbaday inay xaddidaan hadalladooda ficillada dhalin kara inta xal iyo isu soo dhowaansha ay ka imanayso.

Ilaha diblomaasiyadeed ayaa sheegaya in madaxweyne Xasan Sheekh uu Ruto ka diiday in ay kulmaan Abiy Ahmed ilaa Itoobiya ay ka laabaneyso damaceeda dhul boob, taasi badalkeedna madaxweyne Ruto wuxuu ka codsaday Xasan Sheekh in uu xadido hadallada kala fogeynta dhalin kara ee uu warbaahinta ama uu madalaha caalamiga ka jeedinayo.

Madaxweyne Xasan ayaa markii uu soo dhamaaday shirkii lixaad ee Cimilada QM ee Nairobi u duulay magaalada Antalya ee dalka Turkiga, halka Abiy Ahmed uu u duulay magaalada Dar es Salaam ee dalka Tanzania, halkaasi oo uu heshiis is af-garad oo dhinaca tamarta iyo ganacsiga uu kula saxiixday madaxweynaha dalkaasi Samia Suluhu Hassan.

Muqdisho 6ta Maarso 2024 Saciid Cabdullaahi Deni hoggaamiyaha dib loo doortay ee maamulka Puntland oo dhinaca kalena aan qarsan damaciisa mustaqbalka ee Villa Soomaaliya ayaa dhawaan qaabili doona madaxweynayaashii hore ee dalka Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo Shariif Sheekh Axmed.

Labada nin ee Farmaajo iyo Shariif ayaa garba siyaasadeed u raadinaya inay ka hortagaan qorshooyinka madaxweyne Xasan Sheekh, gaar ahaan arrimaha dastuurka.

Saciid DENI waxay u arkaan mid kamid ah isbaarooyinka lagu hor jari karo Xasan Sheekh. Inkasta oo uusan madaxweyne Xasan Sheekh waxba lumin hal sano iyo lix bilood oo ay Saciid Deni is-khilaafsan yihiin, haddana qorshaha Farmaajo iyo Sheekh Shariif ee ah in la dhiso Gole Mucaarad oo looga hortago Xasan Sheekh ayaa la ogeyn sida uu Saciid Deni u aqbali karo waqtigan.

Deni doorashadii hore ee Soomaaliya wuxuu ahaa ninkii haystay sharciyadii ugu weynayd ee Farmaajo lagu joojiyay, wallow ay jireen xubno naftooda miiska saaray si Farmaajo loo joojiyo, sida Xasan Sheekh oo la xasuusto in Mirinaayo lagu weeraray, haddana Saciid Deni wuxuu quuray dhaqaale, sharciyada iyo inuu u adkeysto in Puntland aanay waxeeda ka helin federaalka si nidaamkii hore loo bixiyo.

Saciid Deni wuxuu aaminsanaa xilligaasi in uu isagu noqon doono qofka Farmaajo dhaxli doona, laakiin wuxuu iloobay inuu garabka mucaaradka kula jiro laba madaxweyne oo hore.

Marwalba oo aad isku koox tihiin madaxweynayaal hore oo kaa xasaanad weyn waa adag tahay in aad ka dhex qaado kursiga, waxaase jirta aragti taas agtaalla oo ah in qofkii gooni u baxa uu si gaar ah macno u goyn karo doorashada soo socota.

Deni markale laba madaxweyne ayaa rabta inay safkooda ku darsadaan. Maanta qof walba waa la socdaa sida uu Deni ugu qatan yahay dowladda Xasan Sheekh iyo in dagaalkii uu soo galay waxba ka faa’iidin, haddana inuu markale laba madaxweyne ku koonto noqdo waa adag tahay inay siiso madaxweynimo federaal ah.

Dadka faaqidaya siyaasadda federaalka ah ee Soomaaliya waxay qabaan in Saciid Deni iyo Xasan Cali Kheyre oo kaalmaha 3-aad iyo 4-aad kasoo galay doorashadii ugu dambeysay ee Soomaaliya inay ugu badin karto inay gooni-gooni u istaagan oo ay la yimaadan aragti mucaaradnimo oo cusub oo aanay ku milmin madaxweynayaal hore oo haddii ay ku saf noqdaan aanay waxba kasoo dhex qaadan karin.

Inkasta oo ay jiraan warar sheegaya in madaxweyne Xasan Sheekh iyo Saciid Cabdullaahi Deni uu wada-hadal u socdo, haddana xitaa haddii aanay heshiinin oo Deni uu mucaaradnimadiisa sii wato dhabihii doorashadii hore ee iskula daarashada wax badan uma dhali karto.

Laakiin marka la fiiriyo inuu haysto maamul goboleedka Puntland, dhaqaale fiicana lagu tuhmayo, saaxiibana sameysan karo dadka waxay leeyihiin Deni waxay ugu badin kartaa inuu gooni u daaq mucaarad ah noqdo oo aan markale xooggiisa iyo xoolihiisa lagu dhex tahriibin.

Muqdisho 6ta Maarso 2024 Dowladda Mareykanka ayaa qeylo dhaan ka muujisay sii socoshada xad-gudubyada ka dhanka ah xuquuquda aadanaha ee ka socda Itoobiya.

Falalkan ayaa laga yaabo in ay saamayn ku yeeshaan hannaanka ay Itoobiya ku dooneyso in ay maal-gelin uga hesho deyn bixiyayaasha caalamiga ah.

Maamulka ra’iisul wasaare Abiy Axmed ayaa dunida kala kulmaya waji gabax iyo dhalleeceyn isa soo tareysa oo ku aaddan xeeladaha ay ciidamadiisu ku wajahan kacdoonka dadweynaha, taasi oo keentay rabshado iyo fowdo dalka oo dhan ah.

Ciidamada dowladda federaalka ayaa lagu eedeeyay dilal sharci darro ah iyo duqaymo ay fuliyeen diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, kuwaasi oo sababay dhimashada dad rayid ah.

“Waxaan si joogto ah ula soconaa xaaladda xuquuqda aadanaha ee Itoobiya si aan u qiimeyno haddii ay jiraan xad-gudubyo waaweyn oo saameyn ku yeelan kara taageerada Mareykanka ee kaalmada hay’adaha maaliyadeed ee sida waafaqsan sharciga hay’adaha maaliyadeed ee dunida,” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay Waaxda Arrimaha Dibadda ee Mareykanka.

“Dowladda Mareykanku waxay walaac xoogan ka qabtaa warbixinnada ku saabsan xad-gudubyada xuquuqda bini’aadamka ee ka dhacaya Gobolladda Amxaarada iyo Oromia ee ay ku lug leeyihiin ciidamada Dowladda iyo kuwa kasoo horjeeda,” ayaa sidoo kale lagu yiri qoraalka kasoo baxay Waaxda Arrimaha Dibadda ee Mareykanka.

Si kastaba, maamulka Abiy ayaa wajahaya culeys caalami ah oo la xiriira tallaabooyinkii u dambeeyay ee uu qaaday maamulka, xilli laga deyrinayo xaaladda bini’aadannimo ee dalkaasi, oo gaartay meeshii u sareysay.

I proudly congratulated to the Lower & Upper Houses of the #Federal #Republic of #Somalia, & I cordially thank to the #President of the Federal Republic of #Somalia H.E. Hassan Sheikh Mohamud for nullifying the illegal violation of the Federal Republic of #Ethiopia in regard to Somali sovereignty 

WARARKA MAANTA 4ta Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxaa ka mid ah dembiyada uu horay u soo galay Madaxweyne hore Mudane shiikh Shariif? Yaa khiyaameeyey Midowgii Maxkamaddaha Shiikh Shariif? Yaa badda Soomaaliya in la qaato u sahlay Kneya Madaxweyne Shiikh Shariif? Yaa dadweynaha u sheegay inuusan waxba ka ogayn wxiii uu saxiisay Wasiir hore Cabdiraxmaan Cabdishakuur Madaxweyne Shiikh Shariif? Yaa 275 xildhibaan u soo daray 275 xildhibaanno kale oo horay u joogay Madaxweyne Shiikh Shariif? Yaa maanta raba inuu mar kale burburiyo Dowladda Soomaaliya ee taagta darran Madaxweyne Shiikh Shariif? 

Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 4ta Maarso 2024 Xoghayihii joogtada ahaa ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Maxamad Abuukar Zubeyr ayaa shalay xilkii iska casilay, isagoo qoraal dheer oo shaqo ka tegis ah u diray Ra’iisal Wasaare Xamza Cabdi Barre.

Qoraalka ayuu ku sheegay Maxamed Abuukar inuu si iskiis ah u go’aansaday inuu xilka iska casilo, isagoo uga mahadceliyay Raysal wasaaraha Soomaaliya Xamse Cabdi Barre shaqadan uu horay ugu igmaday. 

Warar hoose oo soo baxaya ayaa sheegaya in dhawaan lagu wado in isku shaandheyn iyo isbadalo lagu sameynayo hay’adaha dowladda, gaar ahaan xilalka Golaha Wasiirada iyo agaasimayaasha, waxaana sidoo kale laga yaaba iney is-casili doonaan saacadaha soo socda xubno kale.

Maxamed Zubeyr ayaa xitaa is-casilaaddiisa kahor la rumeysnaa inaanu awood buuxda ku lahayn xafiiska, ayada oo ra’iisul wasaaraha ay ku hareereysan yihiin la-taliyeyaal badan oo awood leh, taasi oo jahwareer ku haysa xafiiska.

Xogta la helay ayaa sheegeysa in xilkan Xoghayaha joogtada ah ee Xafiiska Ra’iisal Wasaaraha loo wado Kamaal Xasan Guutaale, oo hadda ka mid ah la-taliyayaasha tirada badan ee Ra’iisal Wasaaraha.

Jubbaland 4ta Maarso 2024 Laga bilaabo shantii December 2023 baarlamaanka Jubbaland waxuu yeeshay saddex kulan oo kala ahaa: 1. Mid lagu ansixinayay miisaaniyadda 2. Kulan looga hadlayay fatahaadda 3. Mid wax looga badalayey  (Qodobka 35-aad ee Dastuurka Jubbaland oo Ahmed Madoobe uusan raali ka ahayn. (Qodobkan ayaa awood u siinayo baarlamaanka in si kali kali ah ay ula xisaabtami karaan Wasiirada xilkana oga qaadi karaan.

(Qodobo kale ayaa hadda la isku heystaa oo ay ka mid yihiin:

1. Qodobka 31 : Awoodaha iyo Masuuliyaadka Baarlamaanka Dawlad Goboleedka Jubbaland

3. In ay u yeeraan madaxweynaha Dawlad Goboleedka Jubbaland si uu uga jawaabo su’aalaha ay qabaan barlamaanku hal mar kalfadhigiiba.

Ahmed Madoobe ayaa iskadaa in loo yeeree ayaa amar duldhigay Golaha in la xiro ilaa amar dambe cajiib.

2. Qodobka 72 :Awoodaha iyo Musuuliyaadka Madaxweynaha Jubbaland.

Qodobka 72 faraqiisa 4-aad ayaa dhigaya in Madaxweynuhu aanu ka maqnaan karin Jubbaland muddo ka badan 30 beri oo xiriir ah.

Ahmed Madoobe ayaa ka maqnaa 57 beri isla markaana Golihii la xisaabtami lahaa wuxuu ka joojiyay kulamadoodii.

Baarlamaanka Jubbaland ayaa hadda doonaya in la hor keeno heshiiska uu Ahmed Madoobe ugu wareejiyay dekadda Dowladda Imaaraadka, oo ceyrisay dhamaan shaqaalihii Dekadda ka xamaalan jiray. Ahmed Madoobe oo arintan ka biyo diiday ayaa xirtay baarlamaanka una hanjabay xildhibaano badan. Waxay hadda ilo xog ogaal ah ii sheegeen in xildhibaanno badan habeenba meel cusub seexdaan iyaga oo u cabsanayo naftooda.

Madaxweynaha Jubbaland sida ku xusan Dastuurka Jubaland waxuu xilka qaban karaa Labo jeer  oo kaliya oo. Hadda oo uu muddo ka badan 10 sano madaxweyne ka yahay Jubbaland ayuu Ahmed Madoobe rabaa inuu xildhibaanada ku khasbo iney sharciga bedelaan si uu mar saddaxaad isu doorto.

Si dastuurka uu u badalo ayuu hadda u ballan qaaday xildhibaan kasta inuu siinayo 15 kun dollar uuna mar labaad ka soo dhigi doono xildhibaan. Baarlamaanka Jubbaland ayaan marnaba rumeysneyn inuu soo clin doono iyagoo haddana doonaya inay qaataan 15 ka kun ee uu doonayo inuu siiyo.

Baarlamaanka Jubbaland:

1. Mushaarka ahaan waxuu xildhibaan kasta qaataa USD 1500 bishii

2. Waxaa la doortay Barlamaanka August 2019 wuxuuna ku egyahay waqtigiisu August 2024. Waa 4 sano iyo mid loogu daray

3. Wuxuusan mushaar qaadan 34 bilood oo u dhiganta 51,000 dollar mushaar ah

4. Waxaa hadda u dhiman 5 bilood oo mushaarkooda uu noqon doono 7,500 dollar.

5. Hadda 7 bilood ayuusan mushaar qaadan Barlamaanka Jubaland.

6. Hoolka Barlamaanka wuu ka xiran yahay oo madaxweynaha wuxuu rabaa maalinka uu Dastuurka furanayo kaliya inuu Barlamaanka u furo Hoolka Golaha Wakiilada.

7. Barlamaanka waxuu ka kooban yahay 75 Xildhibaan

8. Wax Gunno ah maleh Barlamaanka Jubaland inkastoo Miisaaniyad sanadeed loogu qoro sanad kasta.

9 Bisha August ee sanadkaan oo ku eg waqtiga Barlamaanka Jubaland wuxuu yeelanayaa Qaan sheegad dhan 51,000+7,500= 58,500 dollar

Ku tumashada Dastuurka iyo xuquuqul insaanka ayaa dhaqan u ah dagladda Jubbaland. Waxaana dowladda Federaalka laga rabaa in ay Ahmed Madoobe ka badbaadiso xildhibaanada Jubbaland iyo Dastuurka Jubbaland xili Xildhibaanada amnigooda khatar ku jiro.

W/Q: Mohamed Abdi Osman Faradheere 

Jubbaland 4ta Maarso 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Jubbada Hoose ayaa sheegaya in maalintii saddexaad oo xiriir ah ciidamada dowladda iyo kuwa Jubbaland ay howlgallo culus ka wadaan deegaano ka tirsan gobolkaas oo hoostaga Jubbaland.

Howlgalladan ayaa si gaar ah uga dhacay deegaanada kala ah:- Muuse-xaaji, Malaaylay, Turdho, Baxar-saafka iyo kuwa kale, iyada oo lagu dilay Al-Shabaab fara badan.

Xubnaha la laayey ayaa isugu jiro horjoogaal Soomaali ahaa, kuwa ajaaniib ah iyo maleeshiyaad kale, sida ay sheegeen saraakiil ka tirsan milatariga Soomaaliya.

Sidoo kale waxa ay xaqiijiyeen in tirada dhimashada ay gaareyso illaa 35 xubnood oo isugu jiro saraakiil sar sare iyo dagaalamayaal, kuwaas oo loogu daaday godadkii ay ku jireen.

“Ciidamada ayaa cadowga ugu galay godadkii ay ku dhuumaaleysanayeen ee deegaanadaas, waxaana la dilay 35 Horjoogayaal iyo maleeshiyaad isugu jira Soomaali iyo Ajaabib” ayaa lagu yiri qoraal lagu daabacay warbaahinta dowladda.

Sidoo kale waxaa la sii raaciyay “Horjoogeyaasha la dilay waxaa ku jira, Jaabir oo dhalashadiisu tahay Kenya horjoogihii sirdoonka Khawaarijta Saadiq iyo horjoogihii qaraxyada uqaabilsanaa oo lagu magacaabo Cabdiqani ayaa dhammaantood lagu dilay howlgalka sida ay xaqiijiyeen Saraakiisha Ciidanka”

Dhinaca kale ciidamada ayaa inta uu socday howlgalkan kusoo qabtay illaa 7 kale oo ka tirsan kooxda Al-Shababa, kuwaas oo ay bandhigeen ciidamada huwanta ah.

Xaaladda ayaa weli kacsan, mana jiro wax hadal ah oo kasoo baxay Al-Shabaab oo ku aadan howlgalladaasu khasaaraha culus lagu gaarsiiyay.

Muqdisho 4ta Maarso 2024 Ciidamada ammaanka ee Puntland ayaa xalay gacanta ku dhigay shabakad isku xiran oo qalab u waday kooxaha argagixisada, gaar ahaan Al-Shabaab ee ku sugan buuraha Galgala ee maamulkaasi.

Kooxdan oo ka kooban 5 qof oo mid kamid ah ay tahay haweeney ayaa lagu qabtay  koontaroolka galbeed ee caasimada Garoowe.

Magacyada shanta qof oo sawirradooda lasoo bandhigay ayaa lagu kala sheegay 1-Faisa Cali Maxamed, 2-Cabdi Axmed Cusmaan 3-Haaddi Cumar Cilmi, 4-Cabdi Maxamuud Cali, 5-Saalax Cabdulqaadit Mahad

Sidoo kale wuxuu booliska shaaciyay waxa uu yahay qalabka lagu qabtay ee loo waday kooxda Al-Shabaab, kuwaas oo kala ah:-

1-Gacamo kuwa loo isticmaalo GPS MAP, 2-Qalbkaa Caafimaad oo dhamaystiran ( A leukocyte alkaline phosphatase (LAP) – Laboratory 3-Biisooyin Kaashwito, 4-Kabo balistig ah, 5- Envactar kuwa solar loo isticmalo. ( Inverter solar energy system), 6- Hal Mobile kuwa qarxa lagu kiciyo. ( An improvised explosive device (IED) Cell Phone),

Warbixinta kasoo baxday booliska gobolka Nugaal ayaa waxaa sidoo kale lagu yiri  “Laanta Dembi-baarista ee Qeybta Booliska Gobolka Nugaal ayaa xaqiijiyey in dadka la qabtay iyo qalabka ay wadeen ay ku socdeen Buuraha Gobolka Bari, kuwaa oo laga keenay Koonfurta dalka Soomaaliya”.

Waxaa kale oo lasii raaciyay :Booliska Qeybta Gobolka Nugaal ayaa eedaysanayaasha iyo qalabka lagu qabtay la horgayn doonaa Laamaha Garsoorka”.

Ugu dambeyn booliska Puntland ayaa farriin u diray shacabka, wuxuuna ugu baaqay inay kala shaqeeyaan nabad-gelyada, si looga hortago falalka ammaan darrida ah

“Booliska ayaa  fariin adag u diraya dhammaan dadka ku hawlan falalka amniga lidka ku ah in tilaabo sharci ah laga qaadi doono, waxaana shacabka Puntland ugu baaqeynaa inay la shaqeeyaan Laamaha amniga si kooxaha Argagixisada ah tilaabo sharci ah looga qaado” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka kasoo baxay taliska qaybta gobolka Nugaal.

Muqdisho 4ta Maarso 2024 Faahfaahino dheeri ah ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay qarax miino oo maanta ka dhacay degmada Heliwaa ee gobolka Banaadir.

Qaraxa oo jugtiisa ay si xoogan u maqleen dadka deegaanka ayaa waxaa uu si gaar ah uga dhacay xaafadda Shaaciye ee degmadaasi, sida ay innoo sheegeen goobjoogaal

Wararka ayaa sheegaya in qaraxa lala eegtay gaari ay la socdeen ciidamo ka tirsan kuwa dowladda, gaar ahaan kuwa Xasilinta ee loo yaqaano Boolis Milataari.

Ugu yaraan illaa 4 qof oo uu mid kamid ah askari ka tirsan ciidamada dowlada ayaa ku dhaawacmay qaraxaas, halka saddex kale ay yihiin dad shacab ah oo ku sugnaa goobta.

Ciidamada la qarxiyay ayaa howlgal kooban ka sameeyay goobta, waxayna kadib sii wateen socdaalkooda horay u qaaday askariga ka dhaawacmay.

Xaaladda goobta uu qaraxu ka dhacay ayaa hadda ah mid deggan, mana jiro wax faahfaahin oo ay ka bixiyeen laamaha ammaanka ee dowladda Soomaaliya.

Magaalada caasimada ah ee Muqdisho ayaa waxaa inta badan ka dhaca weeraro qaraxyo ah, kuwaas oo ay soo maleegaan xubnaha kooxda Al-Shabaab oo haatan wajahaya dagaal culus oo ay iska kaashanayaan dowladda iyo dadka deegaanka.

Muddooyinkii u dambeeyay ayaa waxa xasiloonood caasimada, marka loo eego weeraradii horay uga dhici jiray, hadana mararka qaarkood waxaa dhaca falal ammaan darri oo qaarkood ay gaystaan xubnaha Al-Shabaab, sida qaraxyo miino iyo dilal qorsheysan intaba.

WARARKA MAANTA 3da Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa xilka ka tuuri raba Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa dilay Kornayl Ikraam Taxaliil “Udgoon”? Yaa dilay xildhibaan Aamino? Yaa dilay Eng. Cismaan Yariisoow? Yaa dadka dilay? Maxay tahay sababta Madaxweyne hore Mudane Farmaajo ugu diiday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Iyo Madaxweyne Hore Mudane Shiikh Shariif inay ka dhoofaan garoonka Aadan Cadde? Yaa Kornayl Qalbi dhagax u diibay #Ethiopia? Yaa 4 dekkadood siiyey #Ethiopia? Yaa xilka ka qaaday guddoomiyaha baarlamaanka? Yaa #Jubbaland ka jaray #Gedo? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 3da Maarso 2024 Madaxweynayaashii ee Soomaaliya, Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo Shariif Sheikh Axmed ayaa xalay Muqdisho ku yeeshay kulan gaar ah oo ku saabsanaa arrimaha dastuurka. Labada madaxweyne hore ayaa kamid ah siyaasiyiinta sida weyn ugasoo horjeeda in dowladdu wax ka beddel ku sameyso dastuurka dalka, iyadoo aan loo marin dariiq sax ah.

Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo Shariif Sheikh Axmed ayaa hoosta ka xarriiqay in loo baahan yahay in arrimaha dastuurka ee hadda socda ay u baahan yihiin wadatashi ballaaran.

“Waxaan ka wada hadalnay xaaladda dalka, gaar ahaan arrimaha siyaasadda iyo dooda beryahaan ka taagan wax ka baddelka Dastuurka, waxaana hoosta iskala xarriiqnay xaaladda dalka iyo arrimaha dastuurka hadda socda in ay u baahanyihiin wadatashi ballaaran.” Ayaa lagu yiri war kooban oo kasoo baxay kulanka labada hoggaamiye ee hore.

Madaxweynayaashii hore ee dalka, ayaa qaban qaabinaya kulan ballaaran oo ay isugu imaanayaan siyaasiyiinta iyo bulshada rayidka ah, si looga doodo walaaca laga qabo arrimaha dastuurka dalka, dowladdana baaq loogu diro.

Madaxweyne Xasan Sheikh ayaa bishii January ee sanadkan sheegay in wax ka beddelka dastuurka aanay wax dood ah haatan ka furnayn, isagoo sheegay in dalku horey u soconayo.

Madaxweynaha ayaa ku adkaysanaya tallaabo kaste oo ay dowladdiisu wax ka beddesho dastuurka, in ay dhaqan galayaan marka ay timaado dowladda isaga ka dambeysa.

Muqdisho 3da Maarso 2024 Maxkamadda Gobolka Banaadir ayaa markii sedexaad muddeysay dhageysiga dacwadda ka dhanka ah eedeysane Sayid Cali Macalin Daa’uud oo loo haysto inuu gubau xaaskiisii oo uur lahayd Luul Cabdicasiis Maxamed.

Maxkamadda ayaa sheegtay in fadhigan uu noqon doono kii ugu dambeeyay, isla- markaana lagu shaacin doono xukunka eedeysanaha, waxayna fadhigan muddeysay maalinta arbacad ah oo ay ku beegan tahay 06/02/2024.

“Maxkamadda iyada oo gudaneyso waajibaadka saaran ee ku xusan qodobada 75, 89 XHCS, waxa ay muddaysay Gal-dacwadeedka ciqaabta ah ee summaddiisu tahay MGB/DCL/147/2024 maalinta arbacada ah ee taariikhud tahay 06/02/2024, saacadduna ay tahay 12:00 duhurnimo” ayaa lagu yiri qoraalka kasoo baxay Maxkamadda gobolka.

Sidoo kale waxaa la faray taliyaha qaybta baarista dambiya ee CID-da inuu maxkamadda horkeeno eedeysanaha, maalinta arbacada oo ah kama dambeysta maxkamaddiisa.

Maxkamadda Gobolka ayaa sidoo kale amartay xafiiska xeer ilaaliyaha guud ee Qaranka iyo qareennada difaacaya eedeysanaha inay soo xaadiraan maalinta la shaaciyay, si ay goobjoog uga noqdaan maxkamadda iyo ku dhawaaqista xukunka ka dhanka ah Sayid Cali.

“Waxay faraysaa xafiiska xeer ilaaliyaha guud ee Qaranka, qareennada difaaca eedeysanaha in ay kasoo qayb-galaan ku dhawaaqista dacwadda isla taariikhda iyo saaxadda sare ku xusan” ayaa mar kale lagu yiri warqadda ay soo saartay maxkamadda.

Horay maxkamadda ayaa laba fadhi oo kala duwan uga yeelatay kiiskan xasaasiga ah, waxaana la horgeeyay marqaatiyeyaal ay kamid ahaayeen carruurtii marxuumadda.

Waxaa kale oo ay maxkamaddu  dhageysatay, isla markaana su’aalo waydiisay eedeysane Sayid Cali Macallin Daa’uud, waxa uuna sheegay in xaaskiisa sababta uu u gubay inay tahay maseer darteed, islamarkaana murankii ka dhashay uu keenay dabka in uu qabad siiyo guriga balse waxaa uu ku dooday ujeedkiisu in uusan aheyn in uu dilo xaaskiisa.

Sayid Cali ayaa isaga oo ka jawaabaya mid ka mid ah su’aalaha ay maxkamadda weydiisay ayaa waxa uu sheegay inuu jeclaa xaaskiisa Allaha u naxariiste, uuna soo dhex-galay muran galaaftay nolosheeda, isagoo ku cel-celiyay in uusan kas u dilin, sida uu ku dooday.

”Xaaskeyga waan jeclahay, waxaan na dhexmaray muran, waxaa ay igu tiri nin kale ayaan guursanaya ee iska keey fur anna waan xanaaqay nafto ayaan soo gatay, waana ku gubay qol alaabta taalay ayada ayaana gashay dabka lakiin jn aan badbaadiyo ayaan isku dayay.”

Luul Cabdicasiis ayaa weli iyada oo mayd ah ku jirto Ferinjeer, waxaana maalintii la gubay kasoo wareegtay muddo bil ah, waxaana weli qoyskeeda la sugayaan ridida xukunka.

Muqdisho 3da Maarso 2024  Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo ka hadlayey madasha diblumaasiyadda ee Antalya ee dalka Turkiga ayaa ku tilmaamay hogaanka Itoobiya mid doonaya in uu dibadda u xawilo dhibaatooyinka ka jira gudaha dalkiisa.

“Taariikh dheer ayaan leenahay annaga iyo deriskayaga Itoobiya, 6 ilaa 7 qarni, inta bandanna ma ahayn taariikh wanaagsan,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa sheegay in Soomaaliya ay doonayso in taariikhdaas laga gudbo oo la dhiso xiriir dhaqan dhaqaale oo u dhexeeya labada dal.

“Nasiib darro marka uu hoggaanku wajahayo dhibaato gudaha ah oo uu doonayo in uu indhaha dadkiisu ku xawilo arrimo dibadda ah, waa dhibaato halis ah,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh.

“Waxaa jira dalal badan oo bad la’aan ah, dhamaantoodna badda way isticmaalaan, waxaana jira qaab caalamku isla oggolyahay oo ku aaddan sida ay dalalka aan badda lahayni uga faa’iideysan karaan badda. Taasi kama dhigna inaad qayb goosato ama in aad saldhig milatari ka samaysato dalkaas,” ayuu yiri madaxweynaha Soomaaliya.

Xiisadda Itoobiya iyo Soomaaliya ayaa bilaabatay kadib heshiis is-afgarad oo Addis Ababa ku dhex maray Somaliland iyo Itoobiya 1-dii Janaayo, kaas oo dhigayey in Itoobiya laga kireeyo 20 KM xeebaha gobolka Awdal ah.

Madaxweynaha oo ku sugan dalka Turkiga ayaa maanta kulan la yeeshay madaxweynaha dalka Turkiga Recep Dayyip Erdogan, waxaana ay ka wada hadleen xiriirka walaalnimo ee labada dal, heshiiska iskaashiga difaaca iyo dhaqaalaha ee ka dhexeeya Soomaaliya iyo Turkiga.

Soomaaliya ayaa Turkiga u saxiixday heshiis difaac iyo iskaashi dhaqaale, waxaana lagu wadaa in xeebaha Soomaaliya ay yimaadaan ciidamada Turkiga, si badda Soomaaliya looga difaaco Itoobiya.

Muqdisho 3da Maarso 2024 Taliyaha qeybta guud ee booliska gobolka Banaadir ayaa si adag uga hadlay banaanbixii maanta ka dhacay isgoyska Siinaay ee magaalada Muqdisho, halkaas oo lagu dilay wiil Camera Man ah.

Taliyaha booliska gobolka Macalin Mahdi oo caawa shir jaraa’id ku qabtay isgoyska Siinaay ayaa sheegay in lasoo xiray dhamaan askartii maanta xabadaha ku riday dadkii banaan-baxa dhigay.

“Askari kasta oo xabad ka riday halkaas waa la xiray, waxaana kiiskaas ku socota baaris, maxkamad ayaana lagu kala bixi doonaa,” ayuu yiri taliyaha booliska Muqdisho.

Sidoo kale wuxuu balan qaaday inay cadaaladda hor keeni doonaan askartaas, balse wuxuu shacabka Muqdisho ka dalbaday in aysan dhigin banaanbax dambe oo booliska aan ogolaasho ka heysan.

“Dadka caadeystay inay magaaladaan ka dhigaan banaanbax rabshado wata waxaan siinayaa digniintii u dambeysay, ma ogolaa karno wixii maanta dhacay oo kale, dhibka ay ka cabanayaan mid ka daran ayey sameeyaan dadkaasi,” ayuu yiri Taliye Macalin Mahdi.

Taliyaha ayaa sheegay in maanta laga cabanayey wax aan macna badan laheyn, balse uu dhacay dhib kii laga cabanayey ka weyn oo qof dhintay.

“Wixii maanta laga cabanaayey waxaa ka dhib badan waxa dhashay, qofaa dhintay, tukaan lama furin, guryo iyo gaadiid badan ayaa la burburiyey, maanta jidkaan lama marin, waxaas oo dhan sharci darro ayey ku dhaceen, cidna ogolaansho kama heysan dadkii banaanbaxay ee dhibkaan abuuray,” ayuu hadalkiisa ku sii daray.

Taliyaha ayaa sheegay in hadda kadib ay baacsa doonaan dadka abaabula banaanbaxyada noocaan ah, si looga baaqsado in wixii maanta oo kale ay dhacaan.

“Hey’adaha amniga waxaa farayaa hadii ay arkaan banaanbax noocaan ah, waxaa jira ciidan loogu talogalay oo ulo wata, ciidankaas ayaa loo soo diraa dadka banaanbaxaya, maanta kadib ma dhici karto in xabad loogu jawaabo qof shacab ah,” ayuu yiri Macalin Mahdi.

Taliyaha ayaa aad u xaqiijiyey in askari kasta oo maanta xabad riday ay soo xireen, si loo ciqaabo, wuxuu ka gaabsaday inuu shaaciyo tirada askarta xiran, balse wuxuu balan qaaday inay maxkamad soo taagi doonaan baaritaan kadib, si wiilkii la dilay uu cadaalad u helo.

“Waxaan cadeynayaa masuuliyadda in cadaaladda lasoo taago ninkii dilay wiilkaas shacabka ah anaga ayaa masuuliyadeeda qaadaneyna, waxaan ka rabnaa odayaasha dhaqanka iyo waxgaradka Muqdisho, in wixii maanta oo kale aysan nagu soo laaban,” ayuu yiri taliyaha booliska gobolka Macalin Mahdi.

Taliyaha qeybta guud ee booliska gobolka Banaadir oo si adag uga hadlay banaanbixii maanta ka dhacay isgoyska Siinaay ee magaalada Muqdisho, halkaas oo lagu dilay wiil Camera Man ah ayaa balan-qaaday in cadaaladda la horgeyn doono dhamaan askartii maanta xabadaha ku riday shacabka.

Sidoo kale Taliye Macalin Mahdi ayaa shirkiisa jaraa’id ee caawa Siinaay uu ku qabtay wuxuu ku sheegay banaanbax dambe oo noocaas ah aysan ogolaa doonin, isagoo shacabka caasimada ka codsaday inay ka fogaadaan dhibaato lamid ah tii maanta ka dhalatay banaanbixii rabashadaha watay oo ay dhigeen

Muqdisho 3da Maarso 2024 Saraakiil ka socota ciidamada badda Soomaaliya iyo Turkiga ayaa Jimcihii billaabay sahminta saldhigyo ciidan oo laga sameynayo gudaha badda, gaar ahaan xeebaha gobollada waqooyi ee Somaliland, si Itoobiya looga difaaco badda Soomaaliya.

Sida ay xog ku heshay Caasimada Online, saldhigyada ugu muhiimsan waxaa lagu abaarayaa magaalooyinka Baki iyo Seylac oo ku yaalla goobo istaraatiiji ah, ilaa xeebaha ku dhow Jabuuti ayaa lagu sameynayaa sahankaan.

Saraakiisha sameyneysa sahanka waxay isugu jiraan Soomaali iyo Turki, waxayna wataan diyaarado militeri, waxaana lagu wadaa in sahankaan ay ku jirayaan maalmahaan, maadaama la dejinayo qorshihii ciidamada Turkigu ay ku soo degi lahaayeen badda Soomaaliya.

Xeebaha gobolka Awdal ilaa xuduudda Soomaaliya iyo Jabuuti waa biyaha muhiimka ah ee laga difaacayo Itoobiya, waxaana dhankaas u bada doona saldhigyada ciidamada badda Turkiga, sida ay Caasimada Online u sheegeen saraakiil xog ogaal ah.

Toddobaadyada soo socda waxaa lagu wadaa in xeebaha Soomaaliya ay soo gaaraan maraakiib dagaal iyo ciidamo ka socda Turkiga, si loo guda-galo dhaqan gelinta heshiiskii difaaca ee Soomaaliya ay la saxiixatay Turkiga.

Sahanka ka socda badda Soomaaliya ayaa ku soo aadaya iyadoo dalka Turkiga uu joogo Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh, halkaas oo madaxweynaha Turkiga uu kula kulmay, arrimihii ay ka wadahadleena waxaa ku jirtay in la dedejiyo qorshaha ciidamada Turkiga lagu dejinayo badda Soomaaliya.

Qorshahani wax weyn ayuu uga dhigan yahay Soomaaliya, waxaa difaac adag heli doonta badda Soomaaliya, waxaana awood militeri lagu burinayaa heshiiskii Somaliland ay badda ku siisay Itoobiya.

Heshiiska Soomaaliya iyo Turkiga ee badda lagu difaacayo, wuxuu dhigayaa in 10 sano gudahood lagu dhiso ciidamada badda Soomaaliya, laguna qalabeeyo, qorshaha socda ayaa dhabarjab weyn ku ah Itoobiya oo qorshaheedu ahaa inay xoog ku qaadato qeyb ka mid ah badda Soomaaliya.

Muqdisho 3da Maarso 2024 Faahfaahino dheeri ah ayaa kasoo baxaya dab gaystay khasaare nafeed oo xalay ka kacay magaalada Hargeysa ee caasimada Somaliland.

Dabka oo ahaa mid xoogan ayaa si gaar ah u qabsaday guri ku yaalla xaafada Cabaaye ee degmada Gacan-libaax, wuxuuna kacay abaare 4:00 subaxnimo.

Ciidanka dab-damiska Somaliland ayaa xaqiijiyay in dabkan ay ku geeriyootay hooyo iyo laba carruur ah oo deganaa hoyga uu xalay ka kacay dabka.

Sidoo kale qoraal kasoo baxay taliska ciidanka dab-damiska ayaa waxaa lagu sheegay in gurmad ay sameeyeen kadib lagu soo bad-baadiyay afar carruur ah oo kale.

“Alle haw Naxariistee Hooyo iyo laba Caruura ayaa ku dhintay Dab ka kacay Hoygii ay degenaayeen oo ku yaala xaafada Cabaaye ee degmada Gacan-libaax. Abaaro 4:00 subaxnimo ciidanka Dabdemiska Hargeysa ayaa ka hawlgalay una gurmaday Qoyskaa, iyadoo halkaana laga samata-bixiyay afar caruura oo kale” ayaa lagu yiri qoraalka.

Sidoo kale waxaa lasii raaxiyay “Ciidanka Booliska degmada Gacanlibaax ayaa la wareegay Maydkii. Baadhista Kiiskana waxaa gacanta ku haya ciidanka Dambi-baadhista”.

Dhinaca kale taliska ayaa farriin u diray shacabka Somaliland, wuxuuna ugu baaqay inay ka digtoonaadaan haliska dabkaka dhasha korontada.

“Bulshada ku nool Somaliland waxaa ciidanka Dabdemisku farayaa in Habeenkii ka digtoonaadaan halista dabka: – In Habeenkii La damiyo laydhka, lana aaso dabka girgirayaasha, lana dhigo meel ku haboon. – ⁠In laga taxadaro wax kasta oo keeni kara dab”. ayaa mar kale lagu yiri farriinta kasoo baxay ciidamada dab damiska Somaliland.

Gabagabadii ciidanka dab-damiska Somaliland ayaa tacsi tiiraanyo leh u diray qoyska ay dhibaatada kasoo gaartay dabka ka kacay xaafada Cabaaye ee degmada Gacan-libaax

“Ciidanka Dabdemisku wuxuu tacsi u dirayaa Qoyskaa Masiibadu ku dhacday, Alle Cawil kheyr Qaba hakasiiyo” ayaa lagu soo gabagabeeyay warsaxaafadeedka.

Muqdisho 3da Maarso 2024 – Guddoomiyihii hore ee baarlamaanka HirShabelle, Sheekh Cismaan Barre oo wareysi siiyay Telefishinka Somali Cable ayaa weerar culus oo dhanka afka ah ku qaaday madaxweynihii hore ee dalka Maxamed Cabdullahi Farmaajo.

Sheekh Cismaan Barre ayaa eedeymo culus u jeediyay Farmaajo oo haatan dib ugu soo laabtay magaalada Muqdisho, wuxuuna sheegay inuu gaystay dambiyo waa weyn.

“Shantii sano ee uu joogay Maxamed Cabdullaahi Farmaajo madaxweynihii hore runtii waxaa dalka maanta haysto dhibaatooyinkii uu xilligaas gaystay oo jariimooyinka ahaa oo waa weynaa” ayuu wareysiga ku yiri guddoomiyihii hore ee golaha wakiilada HirShabelle.

Sidoo kale waxa uu tilmaamay in soo laabashadiisa ay caqabad weyn ku tahay dalka iyo horumarkiisa, sida uu hadalka u dhigay.

“Soo labashada uu soo laabtay waxay imtixaan ama ay caqabad ku tahay dalka Soomaaliya” ayuu hadalkiisa sii raaciyay.

Isaga oo sii hadlaya Sheekh Cismaan Barre ayaa waxa uu farriin u diray baarlamaanka Soomaaliya, wuxuuna ka dalbaday inay xasaanadda ka qaadaan, si loo maxkamadeeyo.

“Waxaan rabaa inaan ka codsado baarlamaanka Soomaaliyeed in ay ka qaadaan xasaanadda, si loogu maxkamadeeyo dilalkii Ikraan Tahaliil, Eng Yariisoow, Xildhibaan Aamino iyo weerarkii madaxweynayaal hore” ayuu mar kale yiri Cismaan Barre.

Sababta uu u doonayo in xasaanadda looga xayuubiyi ayaa waxaa ku sheegay “Waa nin dambiile ah ama eedeysane ah marka xasaanad ma leh”.

Ugu dambeyntii wuxuu ka codsaday hay’adaha ammaanka dowladda inay sidoo kale la socdaan dhaq-dhaqaaqiisa, ayna xadiidaan muddada uu joogo magaalada Muqdisho.

“Hay’adaha dowliga ah ee amniga waxaan rabaa maadaama uu Farmaajo ku caan baxay iska horkeenidda shaqsiga in dhaq-dhaqaaqiisa ay xadiidaan” ayuu kusoo gabagabeeyay.

WARARKA MAANTA 2da Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diidan #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan? Yaa xilka ka tuuri raba Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Maxay Mucaaradka Soomaaliya #Muqdisho ku diyaariyey? Yaa noqon doona Madaxweynaha soo socda? Maxay #Nabad Iyo #Nolol qorshaynaysaa? Yaa noqon doona Raysal Wasaaraha soo socda? Yuu hadda la shaqaynaayaa Guddoomiyaha Aqalka Hoose Mudane Aadan Madoobe? Yaase uu la shaqaynayaa Guddoomiyaha Aqalka Sare Mudane Cabdi Xasshi? Yaa ka dembeeya inay mucaaradka khalkhal siyaasaddee ka dhex sameeyaan #Muqdisho? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 2da Maarso 2024 Wasiiru Dowlaha Gaashaandhigga UK James Stephen Heappey ayaa soo gabagabeeyey booqasho uu ku tagay Soomaaliya iyo Kenya, isagoo la kulmay madaxda sare iyo saraakiisha difaaca oo uu kala hadlay xoojinta iskaashiga difaaca gobolka iyo  ciidamada.

Wasiiru Dowlaha Difaaca Uk waxa uu la kulmay Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, si uu ugu xaqiijiyo sida ay UK uga go’an tahay in ay Soomaaliya ka taageerto amniga mustaqbalka fog.

Sidoo kale waxa uu booqday askar ka tirsan ciidamada Britain oo tababaro siinayay ciidamada ammaanka ee Soomaaliya, waxaana uu kala hadlay ergayga gaarka ah ee xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay u qaabilsan howlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya ee ATMIS.

Dowladda UK ayaa si dhow ula shaqeyneysa dowladda Federaalka Soomaaliya dadaallada looga hortagayo kooxda Al-Shabaab, waxaana wasiirku uu ku celceliyay taageerada joogtada ah ee UK ay ka geysaneyso wax ka qabashada khatarta Alshabaab.

Wasiiru Dowlaha Gaashaandhigga UK oo socdaalkiisa sii wata ayaa kulamo kula soo qaatay dalka Kenya, Wasiirka Difaaca Kenya Aadan Barre Ducaale.

Waxay ka wada hadleen xoojinta iskaashiga difaaca, kor u qaadista awoodda ciidamada Kenya iyo horumarinta nabadda gobolka iyada oo loo marayo heshiiska iskaashiga difaaca ee UK iyo Kenya.

Muqdisho 2da Maarso 2024 Shirkadda Diyaaradaha Ethiopian Airlines ayaa ku dhawaaqday inay joojisay duullimaadyadii ay ku mari jirtay hawada Soomaaliya, kuwaasi oo tagi jiray dalalka Aasiya, kadib markii dhawaan ay khatar ku gashay hawada gobollada waqooyi ee Somaliland.

Duullimaadyadii ay diyaaradaha shirkadaasi ku tagi jireen dalalka qaaradda Aasiya waxay ku mari jireen hawada Soomaaliya, balse hadda waa iska joojiyeen duulimaadkaas, kadib toddobaadkii hore ay isku dhici gaareen Ethiopian Airlines iyo Qatar Airways.

“Shirkadda ayaa go’aankaan gaartay, sababtoo ah maamulayaasha hawada Soomaaliya kama aysan helin adeegga duulista hawada oo ammaan ah,” ayuu yiri Mesef Tase oo ah maamulaha guud ee shirkadda oo BBC la hadlay.

Maamulaha ayaa cadeeyey in go’aankaasi uu la xiriiro khatartii ay ku galeen hawada Soomaaliya maalmo ka hor, “Iyadoo la raacayo hab-dhaqanka caalamiga ah, waxaanu ku wargalinay hay’adaha duulista rayidka ee ay qusayso marka shil noocaan uu dhaco, waxaa lagu wargeliyay hay’adaha duulista rayidka Soomaaliya iyo Itoobiya, balse ma aanaan helin wax jawaab ah,” ayuu hadalkiisa ku sii daray.

Maamulaha ayaa si cad ugu dhawaaqay in go’aanka shirkadda Ethiopian Airlines uu yahay in hadda kadib aysan adeegsan hawada Soomaaliya, sabab la xiriirta ‘badqabka diyaaradahooda’ sida uu hadalka u dhigay.

Wuxuu sheegay inay isticmaali doonaan waddooyin kale, iyada oo la eegayo bad-qabka, “Waxaa noo furan inaan isticmaalno hawada wadanka Jabuuti, iyada oo qarash dheeri ah uusan naga bixin” ayuu hadalkiisa ku sii daray maamule Mesef Tase.

Dhinaca kale, Maamulaha Shirkadda Diyaaradaha Ethiopian Airlines ayaa caddeeyay in duullimaadyadii ay ku tagi jireen Muqdisho iyo Hargeysa aysan waxaba iska baddali doonin oo ay sidoodii yihiin, isla markaana aysan wax dhibaato ah ka jirin taas, sida uu sheegay.

Labo diyaaradood oo shirkadaha Ethiopian Airlines iyo Qatar Airways ay kala leeyihiin ayaa isku dhici gaaray toddobaadkii hore, kadib markii maamulka Somaliland uu qalqal ku furay isticmaalka hawada gobollada waqooyi, balse nasiib wanaag, qadar aad u yar ayey ku kala badbaadeen diyaaradahaas oo siday rakaab badan.

Go’aanka Ethiopian Airlines ayaa imaanaya xilli Soomaaliya iyo Itoobiya ay ku dagaaleen damaca badda Soomaaliya uga jira Itoobiya, xiisadaas ayaa gaartay mele sare, waxayna cilaaqaadka labada dalka ku sii yeelaneysaa saameyn badan.

Muqdisho 2da Maarso 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo ka qeyb-galay Madasha Diblumaasiyadda Antalya ee dalka Turkiga ayaa ka hadlay mustaqbalka wanaagsan ee Soomaaliya.

Sidoo kale Xasan Sheekh ayaa khudbadiisa uga hadlay muhiimadda ay leedahay xasilloonida marinnada muhiimka ah ee ay ka mid tahay Badda Cas.

Madaxweynaha ayaa soo bandhigay aragtida Dowladda Federaalka Soomaaliya ee daris-wanaagga iyo iskaashiga ku saleysan is-ixtiraamka iyo dheef-wadaagga.

Sidoo kale Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay in xasilloonida dalalka dhaca Badda Cas ay aas-aas u tahay nabadda iyo ganacsiga caalamiga ah, sidaas awgeed dowladda Soomaaliya ay mudnaan siinayso iskaashiga iyo xasillooni gobolka.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa tilmaamay in xadgudubka Xukuumadda Itoobiya ay ku sameynayso midnimada iyo madaxbannanida Soomaaliya ay wiiqayso dadaallada caalamiga ah ee xasilinta marinnada muhiimka ah ee ay ka mid tahay Badda Cas.

Xasan Sheekh ayaa beeniyey dhammaan qodobbada mala-awaalka ah ee ay ku marmarsiyoonaysay Xukuumadda Itoobiya, kuwaas oo ay ku doonayaan in ay ku xalaashadaan Baddeena.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xusay caqabadaha hortaagnaa dowladnimada Soomaaliya iyo dhabar adaygga ay ku wajahayaan dadka Soomaaliyeed.

Sidoo kale Maxaxweynaha ayaa sheegay in xoreynta deegaannada dalka Soomaaliya ee ku jira gacanta argagixisada ay barbar socdaan qorsheyaal lagu adkeynayo dowladnimada, laguna xoojinayo iskaashiga iyo doorka Soomaaliya ee Gobolka.

Madaxweynaha ayaa ka warbixiyey sida ay Soomaaliya ugu guuleysatay hirgelinta qorshayaal ay ka mid yihiin, ku biirista Dallada Bulshada Bariga Afrika, qaadista cunaqabateynta hubka iyo dhammeystirka deyn cafinta.

Galmudug 2da Maarso 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya howlgal qorsheysan oo ay maanta ciidamada Xoogga dalka Soomaaliya oo kaashanayaa saaxibada caalamiga ah ee ka sameeyeen duleedka degmada Ceeldheer ee gobolka Galgaduud.

Howlgalkan oo ahaa mid qorsheysan ayaa lagu beegsaday goob ay isku uruursanayeen xubno ka tirsan Al-Shabaab oo ku taalla deegaanka Cali Yabaal ee gobolkaasi.

Warsaxaafadeed kasoo baxay dowladda federaalka ayaa looga hadlay howlgalkan, waxaana lagu sheegay inuu u dhacay sidii loo qorsheeyay, laguna dilay Shabaab badan.

Dowladda ayaa shaaca ka qaaday in xubnaha lagu laayay weerarkan ay isugu jiraan saraakiil iyo maleeshiyaad ku sugnaa deegaanka uu howlgalka ka dhacay.

“Ciidanka Xoogga Dalka oo kaashanaya Saxiibada Caalamka Ayaa howlgal Ka sameeyey Deegaanka Cali Yabaal oo hoostaga Degmada Ceeldheer iyo deegaano kale oo ka tirsan à Gobolka Galgaduud. Ciidanka Kumaandooska Ayaa Heley Xogta in Khawaariijta ay isku aruursanayaan Deegaanadaas Howlgalka ayaana lagu laayey horjoogayaal iyo maleeshiyaad” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka kasoo baxay dowladda Soomaaliya.

Sidoo kale waxaa qoraalka lagu sheegay in ciidamada ay gacanta ku dhigeen goobaha howlgalka laga sameeyay, isla markaana la burburiyey xarumihii Al-Shabaab.“Degaanada howlgalku ka dhacay ayaa ciidanku la wareegay waxaana la burburiyey saldhigyadii Khawaarijta” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka.

Dhinaca kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay kooxda Al-Shabaab oo ku aadan howlgalkan ee ay guusha ka sheegtay dowladda federaalka Soomaaliya.

Xaaladda ayaa haatan ah mid kacsan, waxaana weli dhaq-dhaqaaqyo iska soo horjeedo laga dareemayaa aagga degmada Ceeldheer ee gobolka Galgaduud.

Gobollada dhexe ee dalka ayaa waxaa muddooyinkii u dambeeyay ka socday howlgalo culus oo iska kaashanayaan ciidanka Xoogga, kuwa deegaanka iyo saaxibada caalamiga ah.

Muqdisho 2da Maarso 2024  Habeen Arbaco ah, 22-kii bisha Febarury ayaa koox hubaysani waxay wadada ku joojiyeen Abubakar Axmed oo ah nin dallinyaro ah oo maalmo ka hor maydkiisa laga helay duleedka Muqdisho.

Qiyaastii 11-kii fiidnimo ee xiliga Soomaaliya, ayaa waxaa wada ku taalla degmada Huriwaa ee gobolka Banaadir waxaa istaajiyay ciidamo ku la bisan dharka booliska Soomaaliya, sida uu qoyska la wadaagay nin dhallinyaro ah oo la socday Abubakar.

“Rag hubaysan oo dharka booliska wata oo jidka taagan ayaa waxa ay u istaajiyaan sida qolo amniga sugaysa oo kale,..labada dhinac ayaa laga kala istaagay, labadaba waa la dajiyay waxaan dareemeynaa bartilmaameedku inuu ahaa yarkaan walaalkeey ah oo dhiman doona,” ayuu yiri Maxamed Axmed oo ah walaalka ka wayn Abubakar oo la hadlay BBC.

Abubakar ayaa ahaa sida uu noo sheegay walaalkiisa ganacsade ka shaqaysta lacagaha danabaysan iyo sarifka.

Wuxuu intaa ku daray intaas isaga oo soo xiganaya ninkii dhallinyarada ahaa ee joogay goobta, in gaari uu watay Abubakar oo ahaa Toyota Surf iyo isagabii ay ka xaysteen ragii ciidanka ahaa.

“Gaarigii sidaas ayay ku wateen, [iyo] wiilka dhiman doona ee walaalkeey ah oo jeebeysan oo indhaha ka xiran,” ayuu yiri.

Booliska Soomaaliya waxay sheegeen in ay baaritaan wali ku wadaan dhacdadaan.

Subaxii xigay habeenkii la afduubtay ayaa qoysku sheegeen in maydka Abubakar laga helay dulledka magaalada Muqdisho isaga iyo gaarigii uu watay intaba.

“Meel walba ayaan ka raadinay”

Maxamed ayaa sheegay habeenka la afduubtay walaalkiis uu isagu ku sugnaa magaalada Nairobi ee dalka Kenya, balse maadaama ay shirko ku ahaayeen ganacsiga lacagaha isaga iyo walaalkii Abubakr, oo ay si aad u dhaw isaga war hayeen uu markiiba ka war helay dhacdada qabsatay walaalkii.

“Waxaan isla markiiba ku dadaalay inana la xariiro dad asxaab ah oo aan ku lahaa laamaha amniga qaybahooda kala duwan…waa la baxay meeshii wax ka dhaceenaa la tagay, gacamada kala duwan ee ciidamada qalabkaa sidaa la galiyay…laakiin qadartoo qorneed awgeed iyo cidda wax fulisay oo ahyd cid abaabulan ayaa ilaahey wuxuu qadaray [inaan la qaban kooxdii afduubka gaysatay].

“Meel walba ayaan ka raadinay”

Maxamed ayaa sheegay habeenka la afduubtay walaalkiis uu isagu ku sugnaa magaalada Nairobi ee dalka Kenya, balse maadaama ay shirko ku ahaayeen ganacsiga lacagaha isaga iyo walaalkii Abubakr, oo ay si aad u dhaw isaga war hayeen uu markiiba ka war helay dhacdada qabsatay walaalkii.

“Waxaan isla markiiba ku dadaalay inana la xariiro dad asxaab ah oo aan ku lahaa laamaha amniga qaybahooda kala duwan…waa la baxay meeshii wax ka dhaceenaa la tagay, gacamada kala duwan ee ciidamada qalabkaa sidaa la galiyay…laakiin qadartoo qorneed awgeed iyo cidda wax fulisay oo ahyd cid abaabulan ayaa ilaahey wuxuu qadaray [inaan la qaban kooxdii afduubka gaysatay].

Muqdisho 2da Maarso 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Sanaag ee waqooyiga Soomaaliya ayaa sheegaya in xalay askari ka tirsan ciidamada Somaliland uu aabihiis ku dilay gudaha magaalada Ceerigaabo ee xarunta gobolkaasi.

Dilka ayaa yimid kadib markii uu muran soo kala dhex-galay askariga iyo aabihiisa, kadibna uu sidaas toogasho ugu dilay.

Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa innoo sheegay in aabaha ay rasaasta kaga dhacday qaybaha sare ee jirkiisa, isla markaana uu goobta ku geeriyooday.

Qaar kamid ah dadka deegaanka ayaa sheegay in askariga falkan gaystay uu goobta isaga baxsaday, bals waxaa deegaan kale kasoo qabtay ciidanka ammaanka ee Somaliland.

Mas’uuliyiinta gobolka oo ka hadlay dhacdadan argagaxa leh ayaa sheegay in haatan ay socdaan baaritaano dheeraad ah oo ku aadan falkaasi dilka ahl

Sidoo kale waxa ay tilmameen in eedeysanaha uu haatan ku jiro gacanta Somaliland, isla markaana dhowaan la horgeyn doono maxkamadda ciidamada si looga qaado tallabo adag.

Dhacdadan ayaa argagax ku reebtay dadka deegaanka, waxaana sidoo kale si aad ah looga hadal hayaa baraha bulshada ee Internet-ka.

Muddooyinkii lasoo dhaafay ayaa waxaa gudaha dalka ka dhacayay dhacdooyin argagax leh oo kasoo cusboonaaday magaalooyinka ee waa weyn ee Soomaaliya, kuwaas oo saameyn ku yeeshay bulshada qaybaheeda kala duwan.

Muqdisho 2da Maarso 2024 Madaxweynaha maamulka HirShabelle, Mudane Cali Cabdullaahi Xuseen (Guudlaawe) oo xalay khudbad ka jeediyay munaasabadda caleema-saarka golaha deegaanka cusub ee degmada Jowhar ayaa ka hadlay arrimo xasaasi ah.

Cali Guudlaawe ayaa khudbaddiisa si weyn ugu weeraray xildhibaannada baarlamaanka ee kasoo jeeeda gobollada Hiiraan iyo Shabeelaha Hoose, isaga oo ku eedeeyay inay kasoo horjeedaan horumarka dowlad goboleedka Soomaaliyeed ee HirShabelle.

“Annaga waan ognahay in xildhibaanada laga soo doortay deegaanadan inay farqa dhagax ku wataan oo ay tuuryeynaan degmadii iyo deegaankii laga soo doortay ayna dhibaateeyaan, horumarkiina ay u diidaan” ayuu yiri madaxweyne  Cali Guudlaawe.

Sidoo kale waxa uu tilmaamay inay caqabad ku yihiin horumarka iyo nabadda deegaanadii lagu soo doortay, sida uu hadalka u dhigay.

“Waxaan leeyahay ku deyda kuwa wanaagsan inaad degmadi aad ku dhalatay dadkaagii iyo deegaankaagii dib u dhacooda aad ka shaqeyso maalin weliba aduunka sharaf kuma heleysid, aakhirana ajir kuma heleysid” ayuu mar kale ku yiri khudbaddiisa.

Madaxweynuhu ma carab baabin magacyada xidhibaannada uu ku weeraray khudbaddiisa, waxaase uu sheegay inay yihiin alifley siyaasadeed.

“Kuwa khaladaadka sameeya hebel hebe dhihi meyno, waxaanse u aragnaa inay yihiin ilmo yaryar oo siyaasadda ku cusub oo alifley siyaasadeed ah, dana mooday inay dadkooda iyo deegaankooda dhibaato ka huriyaan” ayuu mar kale yiri.

Ugu dambeyn wuxuu ugu baaqay inay ka shaqeeyaan horumarkii degmooyinka laga soo doortay iyo nabad-gelyada guud ee deegaanka.

WARARKA MAANTA 1da Maarso 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxaa loo qisaasi waayey ninka gubay xaaskiisa? Yaa diiday inuu magacaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya Mddaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa duulduulaya oo shaqadii xukuummadda iyo golaha wasiirada samaynaaya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh?Yaa diidan in la dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa diiday in la sameeyo Maxkamadda Dastuuriga Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa diiday dalka in loo sameeyo lacag Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa raba dastuurka dalka in la beddelo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 1da Maarso 2024 Afhayeenka Ciidanka Booliska Soomaaliya, Qaasim Axmed Rooble, ayaa shaaciyay in afduubkii iyo dilkii loo geystay Ganacsade Abuukar Axmed Kaabax in loo xiray 7 qof uu ku jiro taliyihii saldhigga Booliiska degmada Heliwaa.Afhayeenka Booliisku wuxuu sheegay dowladdu in ay dadaal badan galisay sidii kiiskaas loo heli lahaa dadka ku lugta leh, wuxuuna sheegay in haatan uu baaritaan ku socda dad loosoo qabto.

Afhayeenka wuxuu sheegay in todobada qof, shan kamid ah ay yihiin dad shacab ah. Wuxuu sheegay in dhawaan marka lasoo dhameystiro baaritaanka kiiskaan ay maxkamadda ciidamada u fariisan doonto kiiskan.

Abuukar oo ahaa ganacsade ayaa maydkiisa laga helay degaanka Garasbaaleey. Koox hubaysan oo afduubtay ayaa dilay, ka dibna waxay maydkiisa ku tureen meel qashin ah.

Dilkiisa ayaa qeyb ka ahaa dilal aad u fool xun oo magaalada Muqdisho ka dhacay bishaan Febraayo, kuwaas oo kusoo beegmay xilli Muqdisho ay ka yaaradeen qaraxyadii iyo dilalkii ay geysan jireen Alshabaab.

African Union 1da Maarso 2024  Soomaaliya ayaa si rasmi ah u bilowday olole ay ku dooneyso in wasiirkeedii hore ee arrimaha dibadda Fowsiyo Yuusuf Xaaji Aadan ay noqoto guddoomiyaha guddiga Midowga Afrika (AUC) ee soo socda, taasoo tartan la gali doonta hoggaamiyaha mucaaradka Kenya, Raila Odinga Fowsiyo Yuusuf Xaaji Aadan ayaa noqotay haweeneydii ugu horeysay ee Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Soomaaliya, iyadoo lasoo shaqeysay Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

“Waxaan u hayaa jacayl qoto dheer iyo rabitaan xooggan oo ah inaan ka qayb qaato horumarka Afrika,” ayay u sheegtay wargeyska the Nation.

“Anigoo u tartamaya guddoomiyaha Midowga Afrika, waxaan hiigsanayaa inaan xoojiyo xiriirka ka dhexeeya dalalka Afrika oo aan ka shaqeeyo sidii loo heli lahaa qaarad midaysan oo isku-dhafan.” ayay hadalkeeda ku dartay.

Daa’uud Aweis, Wasiirka Warfaafinta Xukuumadda Soomaaliya, ayaa mar sii horeysay tilmaamay in Dowladdu ay taageeri doonto Musharax Fowsiyo Yuusuf Xaaji Aadan.

“Kadib guulo diblumaasiyadeed oo muhiim ah sida qaadista cunaqabateynta hubka, cafinta deymaha, iyo ku biirista EAC, Soomaaliya hadda waxay meel fiican u mareysaa inay kaalin weyn ka qaadato caalamka,” ayuu yiri Aweis.

Marka loo eego shuruucda wareegtada ah ee la sameeyay 2018, dalalka dhaca Bariga qaaradda Afrika ayaa ku tartami doona kursiga guddoomiyaha guddiga Midowga Afrika.

Laakiin xeerarka doorashada oo ogolaanaya in tiro badan oo musharraxiin ah ay ka yimaadaan Bariga Afrika, ayaa keeni doonta in tartan adag  loo galo doorashada AUC, sanadka soo socda.

Muqdisho 1da Maarso 2024  Booliska Soomaaliya ayaa warbixin ka soo saaray dhacdooyinkii toddobaadlaha ah ee dalka ka dhacay oo ay ku jiraan dembiyo culus oo dhacay maalmihii lasoo dhaafay.

Afhayeenka Booliska Soomaaliya oo galabta shir jaraa’id qabtay ayaa sheegay in garoonka Aadan Cadde lagu qabtay dad badan oo loo tahriibinayey dalka Sacuudiga, kuwaas oo cabsiga loo taxaabay.

Sidoo kale, Afhayeenka ayaa sheegay in la qabtay labo nin oo dadkaas u tahriibinayey dalka Sacuudiga, howlgalkaan waxaa iska kaashaday booliska iyo hey’adda socdaalka iyo jinsiyadda.

“30 qof oo loo tahriibinayey dalka Sacuudiga iyo 2 qof oo waday ayaa lagu qabtay garoonka diyaaradaha ee Aadan Cadde, saakay afar saac ayaa dadkaas la qabtay iyagoo raacaya diyaaradda Daalo oo u socda Sacuudiga, dhamaantood waxay ku jiraan xabsiga,” ayuu yiri Afhayeenka Booliska Korneyl Qaasin Axmed Rooble.

Dhinaca kale, Afhayeenka ayaa faahfaahin ka bixiyey dilal maalmihii lasoo dhaafay ka dhacay Muqdisho, kuwaas oo dad loo soo qabtay, waxaana ragga la qabtay ka mid ah koox Shabaab ah oo dil ka geystay deegaanka Garasbaaley.

“Waxaan gacanta ku haynaa Shabakad Khawaarij ah oo dilal geysatay, ragaas oo gaaraya labo nin waxaa la hayaa labo bistooladood oo dil ay ku geysteen iyo mooto ay wateen, waxaana la horgeynayaa cadaaladda,” ayuu yiri.

Afhayeenka ayaa shaaciyey ugu yaraan seddax qof oo kale loo soo qabtay dilal ay siyaabo kala duwan uga geysteen degmooyinka Kaaraan iyo Wadajir, kuwaas oo ku jira gacanta hey’adaha amniga.

African Union 1da Maarso 2024 Dowladda Soomaaliya ayaa billowday ololaha ay ku dooneyso in wasiirkii hore arrimaha dibada Fowziya Yuusuf Xaaji Aadan ku noqoto murashaxa u tartama guddoomiyaha guddiga Midowga Afrika ee muddo xileedkiisu yahay 2025-2028.

Soomaaliya iyo murashaxeeda ayaa caqabad ku noqon kara hoggaamiyaha mucaaradka Kenya Raila Odinga horayna usoo noqday ra’iisul wasaarihii hore ee Kenya oo isna ku dhawaaqay 15-kii bishaan in xilkaan uu u tartamayo, isagoo taageera ka filaayo dalalka Bariga iyo Bartamaha ee EAC oo dhawaan Soomaaliya ay ku biirtay.

Fowziyaoo hadda ah xildhibaan ayaa sheegtay in iyadoo kaashaneysa awooda dowladeeda iyo dadaalka madaxweynaheeda Xasan Sheekh ay dooneyso inay kor u qaado cododka Afrika iyo horumarinta ajandeyaasha qaarada.

Waxay sheegtay Fowziyo Yuusuf in ay jaceyl qoto dheer ah u hayso Afrika iyo inay ka qeyb qaadato horumarka qaarada.

“Anigoo u tartamaya guddoomiyaha Midowga Afrika, waxaan hiigsanayaa inaan xoojiyo xiriirka ka dhaxeeya Afrika oo aan ka shaqeeyo sidii loo heli lahaa qaarad mideysan oo isku dhafan iskuna filan,” ayey tiri Fowziya oo Khamiistii Muqdisho ugu dhawaaqday si rasmi ah ololaheeda.

Waxay kaloo sheegtay in ay awoodeeda isugu geyn doonto toddobada qodob ee ku aadan midnimada Pan-Afrika ee kala ah, Horumar waara, nabadda iyo amniga, awood siinta dhalinyarada iyo sinnaanta jinsiga, sidoo kale isbadalka cimilada iyo maamul wanaaga.

Daud Aweys oo ah afhayeenka xukuumadda Soomaaliya ahna wasiirka warfaafinta ayaa mar sii horreysay tilmaamay in dowladdu ay taageereyso musharrax Fowsia, maadaama uu waddankiisa u soo jeestay marxaladda caalamiga ah.

“Kadib guulo diblumaasiyadeed oo muhiim ah sida qaadista cunaqabateynta hubka, cafinta deymaha, iyo ku biirista EAC, Soomaaliya hadda waxay meel fiican u mareysaa inay kaalin weyn ku yeelato caalamka,” ayuu yiri Daa’uud Aweus goor sii horeysay oo xanta ay bilaabatay.

Tartanka Fowziya ayaa caqabad ku ah hamiga hogaamiyaha mucaaradka Kenya Raila Odinga isagoo u ololeynayay inuu noqdo musharaxa dalalka Bariga iyo Bartamaha ee EAC ay taageerto. 

Fowziya Aadan waxay noqon doontaa marka ay guuleysato haweeneydii labaad oo madax ka noqoto Midowga Afrika, kadib Nkosazana Dlamini-Zuma ee Koonfur Afrika.

Sida ku cad xeerarka wareegtada ee la sameeyay sanadkii 2018, gobolka Bariga Afrika waa inuu noqdaa kan ku xiga ee soo saaraya Guddoomiyaha AUC. Laakiin xeerarka doorashada ayaa ogolaanaya in tiro badan oo musharraxiin ah ay ka yimaadaan gobolka, taasoo sii hurinaysa tartan degdeg ah oo loogu jiro doorashada sanadka soo socda ee Febraayo.

Maamulka Somaliland 1da Maarso 2024 Safiirka boqortooyada UK u fadhiya Soomaaliya ayaa shalay booqasho ku tegay magaalada Hargeysa, halkaasi oo uu kula kulmay madaxweynaha maamulka Somaliland Muuse Biixi Cabdi.

Mike Nithavriankis ayaa sheegay in Muuse Biixi uu kala hadlay muhiimadda ay leedahay in doorashada madaxtinimo inay dhacdo bisha November, iyadoo laga fogaanayo dib u dhac kale.

Wuxuu sheegay safiirka in Muuse Biixi ay ka wada hadleen xoriyadda saxaafadda oo mudooyinkaan danbe Somaliland beegsaneysay suxufiyiinta ayada oo xabsiyada u dhigeysay si ka baxsan qaanuunka dowliga iyo bini’aadannimada.

Dhinaca kale Ambassador Mike ayaa tilmaamay in ay isla soo qaadeen arrimaha gobolka ka taagan, iyadoo ay meel sare mareyso khilaafka dowladdaha Soomaaliya iyo Itoobiya ee ka dhashay heshiiska Muuse Biixi u saxiixay Abiy Ahmed.

Warar ay heshay Caasimada Online ayaa xaqiijinaya in safiirka UK ee Soomaaliya uu Muuse Biixi kala dooday cawaaqibka ka dhalan karo heshiiskaasi sharci darrada ah.

Ambassador Mike Nithavrianakis ayaa u sheegay Muuse Biixi in heshiiskaasi uu baal marsan yahay qaanuunka caalamiga ah iyo kan gobolka, sidaasi darteedna xadgudub ku yahay Jamhuuriyadda Soomaaliya, isagoona si cad ugu ugu sheegay in dowladda UK aysan taageersaneyn ku xadgudubka qaranimada Soomaaliya.

Dowladda Ingiriiska ayaa horay mowqifkeeda ku caddeysay qoraal ay kasoo saartay heshiiskaasi sharci darrada ah, iyadoo taageertay qaranimada iyo midnimada Soomaaliya.

Heshiiska Itoobiya iyo Somaliland ee kowdii Janaayo kala sixiideen Ra’iisul Wasaare Abiy Ahmed iyo Muuse Biixi ayaa Itoobiya u ogolaanayo in Somaliland ka kireysato 20 km oo xeebta gobolka Seylac si ay ugu sameysato saldhig ciidan iyo dekad.

Waxaase heshiiskaasi ka dhashay caro xoogan oo dowladda Soomaaliya ay ku diiday, iyadoo xiriirkii labada dal uu xumaaday, dhalisayna in Somalia ay dadaalkeeda ku bixisay sidii duulaankaasi isaga difaaci laheyd, waxayna heshiisyo difaac iyo iskaashi la soo gashay Turkiga, Masar iyo Eritrea oo isbaheysi gaashaan buursi la sameysatay.

Turkiga  1da Maarso 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Dr Xasan Sheekh Maxamuud iyo wafdi uu hoggaaminaayo ayaa xalay gaaray magaalada Antalya ee dalka Turkiga.

Madaxweynaha iyo wafdigiisa ayaa si ballaaran loogu soo dhaweeyay magaalada Antalya ee dalka Turkiga, halkaasi oo uga qeyb-gali doono shir muhiim ah.

Madaxweyne Xasan ayaa ka qeyb-galaya Madasha Diblomaasiyadda Antalya, wuxuuna mudada uu joogo halkaasi uu kulamo muhiim la yeelan doonaa hoggaanka dalka Turkiga, sida ay shaacisay Villa Soomaaliya.

Madaxweynaha ayaa horay uga qeyb-galay meertada 6-aad ee shirka Qaramada Midoobay oo ka dhacay magaalada Nirobi ee dalka Kenya, kaasi oo diirada lagu saaray isbaddalka cimilada adduunka ee xilligaan.

Socdaalka madaxweyne Xasan ayaa imanaya xilli ay dhawaan Soomaaliya iyo Turkiga ay kala saxiixdeen heshiis difaac oo xasaasi ah, kaasi oo ku qotoma ammaanka badda Soomaaliya.

Heshiiskaasi ayaa sidoo kale dhaqan-gal noqday kadib markii ay meel-mariyeen Golaha Wasiirrada Soomaaliya iyo labada Aqal ee Baarlamaanka Soomaaliya.

Heshiiska difaac ee Soomaaliya ay la saxiixatay Turkiga ayuu madaxweynaha Soomaaliya ku tilmaamay mid Soomaaliya gaarsiin doona inay dhisato ciidan badeed ku filnaada difaaca baddeenna, xilli ay taagan tahay xiisadda badda ee Soomaaliya iyo Itoobiya.

“Dowladda aan walaalaha nahay ee Turkiga oo heshiiskani inaga dhexeeyo waa dal iyo dad aan naqaanno, marar badan hiil inoo muujiyay. Waa waddan saaxiib iyo walaal ah oo aan ku aamini karno iskaashigan muhiimka u ah difaaca qarannimadeeenna iyo midnimadeenna dhuleed,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Muqdisho 1da Maarso 2024 Wasiirada Maaliyadda, Beeraha, Qorsheynta, Xanaanada Xoolaha ee Xukuumadda Federaalka Soomaaliya oo ay wehliyaan masuuliyiin kale ayaa kulan muhiim ah la qaatay Wakiilka Soomaaliya ee Sanduuqa IFAD.

Kulanka Wasiirrada Soomaaliya iyo Wakiilka Soomaaliya ee Sanduuqa Horumarinta Beeraha Caalamka (IFAD) ayaa waxaa lagu gorfeeyay heshiis lagu maal-gelinayo horumarinta beeraha Soomaaliya.

Heshiiskan oo uu maal-galinayo Sanduuqa Caalamiga ah ee Horumarinta Beeraha ee magaciisa loo soo gaabiyo IFAD, ayaa diirada lagu saaray kulanka, oo ugu dambeyntiina lagu saxiixay.

Kulanka kadib, Wasiirka Maaliyadda Xukuumadda Soomaaliya Biixi Imaan Cige ayaa saxiixay heshiiska mashruuca maal-galinta horumarineed ee beeraha Soomaaliya.

Mashruucan ayaa taageeri doona wax soo saarka beeraha dalkeenna, oo hadii ay helaan maal-galin rasmi ah qeyb weyn ka qaadan doona sare u qaadidda dakhliga dowladda.

Heshiiskan maal-galinta horumarineed ee beeraha Soomaaliya ayaa xilligaan muhiimad gaar ah u leh kor u qaadista wax soo saarka dalagyada kasoo go’a beeraha, si looga baaqsado masiibooyinka ay abaartu ka mid tahay, oo dhowr jeer kusoo laab-laabtay dalkeenna.

WARARKA MAANTA 29la Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh u diiday in la sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Maxuuse u rabaa in la beddelo Dastuurka qabyada ah? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh u diiday inuu sameeyo Maxkmadda Dastuuriga ah? Maxaa ka soo baxay shirka amniga ee Dowladda Soomaaliya kaasoo ay hal beel meesha ku shirtay? Ma Dowladda Soomaaliya amnigeeda mise Qabiil kamid qabiilada 4.5 ayaa meesha ku shiray? Yaa diidan in la dhiso guddiyo madaxbannaan oo la socda hawlaha kala duwan ee dowladda? Maxay labada aqal u hirgeiln karin shaqooyinka cadaaladda iyo maxkammadda dastuuriga ah? Yaa noqon doona Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya? Maxayse tahay sababta uu u diidan yahay in la magacaabo Wasiirka Amniga Qaranka? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho  29ka Feebaraayo 2024 Wararka naga soo gaaraya magaalada Muqdisho ayaa sheegaya in maanta xaalad cabsi ah ay ka taagan tahay waddada Maka Al-Mukarrama ee magaalada Muqdisho.

Cabsida ayaa ka dhalatay gaari nooca raaxada ah oo lasoo dhigay agagaarka xarunta Immigration-ka, kaas oo looga shakiyay inuu sido qarax.

Ciidamo ka tirsan kuwa Booliska ayaa isku geedaamay goobta, kuwaas oo haatan wada baaritaano dheeraad ah oo lagu hayo gaariga.

Sidoo kale waxaa la xiray dhaq-dhaqaaqa waddada, ayada oo la xiray goobaha ganacsiga ee ka agdhow halkaasi.

Xaaladda goobta ayaa kacsan, mana jiro wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha laamaha ammaanka Soomaaliya.

Faahfaahinta kala soco: Caasimada.net

Muqdisho  29ka Feebaraayo 2024 Raysal wasaaraha Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya Xamse Cabdi Barre ayaa maanta magaalada Muqdisho ka daahfuray Munaasabadda Mabaadi’da Nabadda ee Soomaaliya oo ay kasoo qeyb galeen masuuliyiin ka tirsan dowladda, marti sharaf  iyo dadweyne kale. Xamse Cabdi Barre ayaa ugu horeyn ku dheeraaday muhiimada ay leedahay Nabadda, isagoona tilmaamay in haatan Soomaaliya ay mareyso meel wanaagsan, islamarkaana ay diyaar u tahay iney nabad kula noolaato Caalamka iyo waliba dalalka dariska la ah.

Raysal wasaaraha oo khudbadiisa dhinacyo badan taabaneysay ayaa sheegay ineysan marnaba socon doonin damaca guracan ee dowladda Itoobiya ku dooneyso qeyb ka mid ah dhulka iyo biyaha Soomaaliya.

“Waxaan maraynaa in dowladda aan dariska nahay ee Itoobiya ay ku riyootay Soomaaliya xoog ama xeelad ayaan ku qabsanaa, Soomaaliya waxay haysaa wadada nabadda ee wanaagsan, Soomaaliya meel fiican ayay maraysaa, caqabadana way jiraan, waxa ka socda hareeraheenna waan ognahay, waxaana mar walba diyaar u nahay inaan ku dadaalno nabada Caalamka iyo dariska intaba” ayuu yiri Raysal Wasaare Xamse Cabdi Barre.

Raysal wasaaraha Soomaaliya ayaa sidoo kale sheegay in dagaalada ka dhanka ah kooxda Al-shabaab ee haatan ka socda gudaha dalka iney qeyb ka yihiin raadinta nabadda, wuxuuna ugu baaqay dhalinyarada ka barbar dagaalameysa Al-shabaab iney kusoo laabtaan wadada saxda ah oo ay ka tanaasulaan fikirka qaldan ee kooxdu ku shubtay.

Ugu dambeyntii Xamse Cabdi Barre ayaa xusay in Soomaaliya ay ka go’an tahay iney nabad kula noolaato dariskeeda, islamarkaana sidoo kale aysan aqbali doonin Soomaaliya in lagu soo xadgudbo Midnimada iyo madax banaanida dhuleed ee Soomaaliya.

\Nairobi  29ka Feebaraayo 2024 –Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Kulan kula qaatay Qasriga Madaxtooyada Kenya dhiggiisa dalkaas Mudane William Ruto.

Kulanka labada Madaxweyne ayaa diiradda lagu saaray xoojinta iskaashiga labada dal, adkeynta xiriirka diblomaasiyadda, shirka  Qaramada Midoobay ee Isbeddelka Cimilada iyo hiigsiyada horumarineed ee heer qaaradeed.

Sidoo kale, labada Madaxweyne ayaa kulankoodii galabta diiradda ku saaray dagaalka Khawaarijta Al-Shabaab, gaar ahaan sidii labada dowladood ee Kenya iyo Soomaaliya isaga kaashan lahaayeen ka hortagga weerarrada Al-Shabaab ee ka dhaca xuduudda labada dal.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa Nairobi uga qeyb-galaya Meertada 6-aad ee Qaramada Midoobey ee Isbeddelka Cimilada oo lagaga arrinsanayo dhibaatada xooggan ee caalamka ka soo food saartay dhanka cimilada, taas oo si gaar ah saameyn xooggan ugu yeelatay nolasha shucuubta dalalka soo koraya.

Madaxweynaha oo khudbad ka jeedinaya  shirkaas caalamiga ah ayaa soo bandhigaya saameynta xooggan ee ka soo gaartay dadka iyo deegaanka Soomaaliyeed isbeddelka xooggan ee cimilada, isagoo muujin doona dadaalka ay dowladdu ku wajahayso abaaraha iyo fatahaadaha soo noqnoqday.

Dadka Soomaaliyeed oo ku howllan in ay iska u dulqaadaan argagixisada caqabadda ku ah noloshooda, ayaa haddana waxay u nugul yihiin abaaraha, fatahaada iyo roobabka duufaanta wata, taas oo xoojinaysa  in ay ka qeyb qaataan dadaal kasta oo xal loogu raadinayo dhibaatada isbeddelka cimilada.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa inta uu ku sugan yahay Nairobi waxa uu kulamo la qaadan doonaa qaar ka mid ah madaxda iyo masuuliyiinta ka soo qeyb-galaya shirkaas.

Soomaaliya ayaa diiradda saari doonta sidii ay door ugu yeela laheyd qorshaha caalamiga ah ee ka hortagga isbeddelka cimilada iyo hiigsiyada horumarineed ee heer qaaradeed.

Muqdisho  29ka Feebaraayo 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo magaalada Nairobi ee dalka Kenya kulan kula qaatay dhiggiisa dalka Jabuuti Mudane Ismaaciil Cumar Geelle.

Labada Madaxweyne ayaa kulankaas uga wada hadlay iskaashiga arrimaha saameynta ku leh labada dal oo ay ugu horreyaan arimaha amniga iyo ilaalinta xasilloonida gobolka Geeska Afrika.

Sida ay ilo xog ogaal ah Caasimada Online u sheegeen Xasan Sheekh iyo Ismaaciil Cumar Geelle ayaa kulankooda aad ugu gorfeeyey xiisadda badda ee Soomaaliya kala dhaxeysa Itoobiya.

Madaxweyne Xasan ayaa marxaladihii ugu dambeeyey iyo halka uu hadda xaal marayo uga warbixiyey Madaxweyne Ismaaciil oo xiisadaan si aan ganbasho laheyn ula saftay Soomaaliya, isagoo ah guddoomiyaha urur goboleedka IGAD oo Soomaaliya, Itoobiya, Jabuuti iyo wadamo kale ay ku wadajiraan.

Jabuuti ayaa aad u doon-dooneysa inuu guul-dareysto qorshaha Itoobiya ay badda ku raadineyso, markii laga soo tago damiirka Soomaalinimada iyo garabka walaalnimo ee Soomaaliya ay ka hesho Jabuuti, hadii Itoobiya ay hesho marin biyood waxay khasaare dhaqaale oo xoog leh ku tahay Jabuuti.

Malaayiinta Itoobiyaanka ah, maadaama dalkooda uusan laheyn dekedo ama bad, waxay sahaydu u soo martaa dekedaha dalka Jabuuti, halkaas ayaa looga daad-gureeyaa dalka Itoobiya shixnadaha ganacsi, cunnada qutul-daruuriga ah iyo wax kasta oo caalamka ay ka keensanayaan.

Taasi waxay Jabuuti kusii qasbeysaa inay sii adkeyso garab istaageeda Soomaaliya, si Itoobiya ayaan marin-biyood u helin, suuqaas weyna uusan uga xirmin, waxayna muhiim u arkaan in Itoobiya ay sii adeegsato dekedaha Jabuuti.

Madaxweynayaasha Soomaaliya, Jabuuti iyo Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ayaa ka mid ah madax badan oo caalamka ka socota oo ka wada qeyb geli doonta shir looga hadlayo isbedelka cimillada adduunka oo ka dhacaya magaalada Nairobi ee dalka Kenya.

Puntland 29ka Feebaraayo 2024 Madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullahi Deni ayaa caawa magacaabay golihiisa wasiirrada, wuxuuna xafiiska Deni shaaciyey magacyada wasiirrada loo kala magacaabay 21 wasaaradood.

Dikreetada lagu magacaabay wasiirrada cusub ee Puntland waxaa warbaahinta u akhriyey Agaasimaha Warfaafinta Madaxtooyada Puntland Jaamac Dabaraani, liiskaan kuma jiraan wasiir ku xigeeno iyo wasiiru dowlayaal.

Wasiirka koowaad waxaa loo magacaabay wasaaradda cadaaladda iyo arrimaha diinta Puntland Maxamed Cabdiwahaab Axmed.

Wasaaradda amniga Ibraahim Cartan Ismaaciil (Xaaji Bakiin), wasaaradda arrimaha gudaha Puntland waxaa mar kale loo magacaabay Cabdi Faarax Juxa.

Maxamed Faarax Maxamuud ayaa loo magacaabay wasiirka maaliyadda Puntland, halka Daa’uud Maxamed Cumar loo magacaabay wasaaradda qorsheynta.

Fu’aad Abshir Axmed (Adeer) ayaa loo magacaabay wasiirka waxbarashada Puntland, halka Saciid Jaamac Cali (Qoorsheel) loo magacaabay wasiirka caafimaadka.

Wasiirka howlaha guud iyo gaadiidka Puntland waxaa loo magacaabay Faarax Cawad Jaamac, halka wasiirka dekedaha loo magacaabay Shaakir Maxamed Guuleed.

Cabdullahi Bile Nuur ayaa loo magacaabay wasiirka duulista hawada, sidoo kale Maryan Axmed Cali ayaa loo magacaabay wasiirka haweenka Puntland.

Wasiirka warfaafinta Puntland waxaa loo magacaabay Maxamuud Caydiid Dirir, wasiirka ganacsiga iyo warshadaha waxaa loo magacaabay Axmed Shire Saciid.

Maxamed Cabdiraxmaan Faroole ayaa loo magacaabay wasiirka wasaaradda deegaanka iyo isbedelka cimillada, halka Cumar Cabdisamad Yuusuf ayaa loo magacaabay wasiirka xanaanada xoolaha Puntland.

Cabdirisaaq Cabdullahi Xagaa ayaa loo magacaabay wasiirka kalluumeysiga Puntland, Cabdiraxmaan Axmed Cabdulle ayaa loo magacaabay wasiirka shaqada iyo arrimaha bulshada.

Liibaan Muuse Cismaan ayaa loo magacaabay wasiirka macdanta iyo biyaha, halka Ubax Cabdirashiid Maxamed loo magacaabay wasiirka gargaarka Puntland.

Maxamed Cabdulqa

Muqdisho  29ka Feebaraayo 2024 Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa shalay dhul siisay Shiinaha, kaas oo loogu talagalay safaaradda uu ku leeyahay magaalada Muqdisho.

Dhulkan ayaa waxaa safaaradda ku wareejisay gaadiidka iyo duulista hawada Soomaaliya Fardowsa Cusman Cigaal oo la kulantay sii haya safiirka Shiinaha, Chen Wendi.

Fardowsa ayaa sheegtay in dhulkan la siiyay safaaradda iyadoo la eegayo xiriirka taariikheed ee ka dhaxeeya Soomaaliya iyo Shiinaha, iyo iyadoo la bogaadinayo taageerada horumar iyo bani’aadannimo ee Shiinuhu u fidiyo Soomaaliya.

Haddaba waa dhul noocee ah?

Maareeyaha Haya’dda Duulista Rayidka ee Soomaaliya, Axmed Macallin Xasan ayaa sheegay in dhulkan cusun ee safaaradda loo qoondeeyay uu yahay dhul hore ay u degganeyd Qaramada Midoobay, isla markaana uusan ahayn mid cusub oo haatan loo qoondeynayo.

Axmed ayaa sheegay in dhammaanba dhulalka ay safaaraduhu ka deggan yihiin aagga garoonka ay yihiin kuwo ku meel gaar ah ee aysan weligood degganaaneyn.

Sababo dhanka amniga ah dartood, waxaa agagaarka garoonka Aadan Cadde deggan hay’ado badan oo caalami ah.Waxaa jira walaac laga qabo in ciriiri uu ku imaan karo garoonka, maaddaama safaarado iyo hay’ado badan ay halkaasi deggan yihiin, haddii dhulal cusub laga bixiyana ay taasi ciriiri dheeraad ah keeni doonto.

Faahfaahin badan lagama bixin ballaca dhulka, balse maareeye Axmed ayaa yiri, “Dhulkan maaha mid cusub hore ayaa loo degganaa, waa laga guuri doonaa laakiin hadda wax ciriiri ah ma jiraan,” ayuu yiri.

Wuxuu sheegay in wasaaradda arrimaha dibadda ay dhulkan siisay safaaradda Shiinaha, wareejintana ay sameysay wasaaradda gaadiidka iyo duulista rayidka, maaddaama ay uu hoos yimaado maamulka garoonka.

Wasiir Fardowsa oo shir jaraa’id qabatay kadib xil wareejinta dhulka, ayaa tiri “Waxaan rabnaa dhul ku dheggan safaaradda Shiinaha eek u dhex taalla garoonka Aadan Cadde oo dowladda Soomaaliya siisay inay ku durugsato xafiisyadeeda inaynu maanta si rasmi ah ugu wareejinno,” ayay tiri. Waxay sheegtay in dhulkan oo ay in muddo ah degganeyd safaaradda uu ciriiri ku ahaa, sidaa darteedna ay dooneyso in safaaraddu ku ballaariso howlaheeda.

Ethiopia 29ka Feebaraayo 2024  Afrika gaajadu waa mid kamid ah mushkiladaha dhalinaya colaadaha ka socda dhinac walba oo qaaradda Afrika.

Itoobiya, dalka labaad ee ugu dadka badan qaaradda Afrika ayaa hadda iyaduna abuureysa mid kamid ah xiisaddaha uga sii dari kara xaaladda qaaradda, waana daan-daansiga ay kula kacayaan dalka ay deriska yihiin ee Soomaaliya.

Labada dal oo ay colaadoodda soo taxneyd tan iyo qarnigii 15-aad ayaa dhinaca kale dagaalo lagu hoobtay waxay dhex-mareen tan iyo billowgii dowladaha xorta ahaa ee Afrika, oo badi kasoo bilaabata 1960-kii.

WARARKA MAANTA 28ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweynihii hore Mudane Cabdilaahi Farmaajo Iyo Taliyihii hore ee Nabad-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka #NISA Fahad Yaasiin “Daba-Naasle” uga baqayaan inay ku soo laabtaan #Muqdisho? Yaa diiday dalka inuu yeesho Maxkammadda Dastuuriiga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa diidan #Maqaamka #Muqdisho sameeyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa raba inuu dastuurka federaalka beddelo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa raba inuu si sharci darro ah u joogo xilka Madaxweynaha asagoo weli diidan in la magaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda Iyo Wasiirka Amniga Soomaaliya? Yaa dilay Marxuumad Kornal Ikraam Taxaliil “Udgoon”? Maxayse Dowladda Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh u diidan yahay in la baaro kiiskaas iyo kuwo kale oo farabadan? Mise Hantida Dadweynaha ee lagu baashaalaato ayaa ka fiican! Wiqleyso!

Muqdisho  28ka Feebaraayo 2024 Ugaas Axmed Saleebaan Shidde oo ka mid ah salaadiinta ka soo jeeda gobollada waqooyi ee Somaliland ayaa sheegay inuu ka badbaaday iskuday dil, isagoo ka sheekeyey dhibka soo gaaray iyo cidda uu tuhmayo.

Ugaaska ayaa sheegay in saakay markii uu ka soo baxay guri ku yaalla degmada Wartanabadda ay soo weerareen rag afku u duuban yahay oo Toorey iyo ulo ku hubeysan, kuwaas oo jir-dil u geystay.

“Waa isoo weeraray labo nin oo Tooriyo sita, oo doonayey inay i dilaan, ilaah ayaa iga badbaadiyey, nabarro badan ayey i gaarsiiyeen, halka laga soo diray nimankaas anigu waan fahansanaa,” ayuu yiri Ugaas Axmed Saleebaan.

Ugaas Axmed Saleebaan ayaa weerarkaas ku eedeeyey madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi, isagoo sheegay in Hargeysa laga soo abaabulo dilalka loo geysanayo dadka ka soo jeeda gobollada waqooyi ee ku nool Muqdisho.

“Shir jaraa’id ayaan qabtay maalin ka hor, waxaan cadeeyey in dadka reer waqooyiga ah ee Muqdisho lagu leynayo ay ka dambeeyaan Muuse Biixi iyo ina Kaahin, ragga isoo weeraray taasbey ka duulayeen, xalayna waaba la ii cadeeyey oo waxaa la iga soo wacay Hargeysa,” ayuu yiri.

Sidoo kale Ugaaska ayaa sheegay in masuul ka tirsan sirdoonka Somaliland uu saakay soo wacay isagoo ku wargeliyey maalin dambe uusan ka badbaadi doonin raggii jir-dilka u geystay, haddii uusan faraha kala bixin arrimaha Somaliland.

Muqdisho  28ka Feebaraayo 2024 Taliyaha Guutada 14 October, Gaashaanle Dhexe Nuur Fareey ayaa maanta dardaaran cajiib ah, aadna u wanaagsan u jeediyay ciidamo ka tirsan kuwa Xoogga dalka Soomaaliyeed oo uu kula hadlay xeradooda.

Nuur Fareey ayaa ka wacdiyay ciidamada inay iska daayaan xumaanta , waxyaabaha dhaqan xumada ah iyo sidoo kale isticmaalka balwadda.

“Inaan beer falano, inaan Qaad cuno, inaan caweyno, inaan fadhi ku dirirka tegno waxaas oo dhan waa fal shaydaan” ayuu yiri Taliye Nuur Fareey.

Sidoo kal wuxuu ciidamada kula dardaarmay Alle ka cabsi, isaga oo sheegay in xittaa iyaga oo joogo furinta hore ee dagaalka laga rabo inay cibaadeystaan oo Alle xasuustaan.

“Ilaahey wuxuu noo abuuray inaan Caabudno, sidoo kale waxaa nagala rabaa marka aan dagaalka ku jirno inaan Tasbiixda wadno oo wax khayr ahna aan sheegno” ayuu ku daray.

Taliyaha ayaa sidoo kale ciidamada kala hadlay inay ku dadaaladaan Salaadda oo aad muhiim ugu ah qofka Islaamka ah, waajibna ku ah.“Adduunyada ninka aan Salaadda dukaneyn oo Ilaahey Caabudeyn oo oo maalin kasta oo Qaad lee u muuqdo adduunka cadaab ayuu ku nool yahay” ayuu mar kale yiri.

Waxaa kale oo uu dardaaranka kusoo gabagabeeyay “Waan aragnay nin dhahaayo baabuur ayaa la gadooday carruurtii dhamayd macal hooyadey ayaa dhimatay, ma ahan yaah wax run ah? hal qof kama dhiman, laakiin ujeedkiisa waxaa waayay inta baxo inuu soo Qayilo”.

Muqdisho  28ka Feebaraayo 2024 Maamulka Abi ayaa xabsiga dhigay weriye u dhashay dalka Faransiiska oo booqasho ku tagay dalkaas, kaddib markii lagu eedeeyay inuu qayb ka ahaa “shirqool lagu doonayay in qalalaase laga abuuro” dalka ku yaalla bariga Afrika.

Antoine Galindo, oo ah wariye u shaqeeya shabakada wararka ee Africa Intelligence (AI) ee fadhigeedu yahay magaalada Paris ee dalka France, ayaa waxaa xiray ciidamo dhar cad ah oo ka tirsan ciidamada amaanka ee Ethiopian Skylight hotel khamiistii, sida ay sheegtay gudiga difaaca saxafiyiinta ee CPJ.

Wakhtigaas, Galindo waxa uu waraysi la yeeshay Bate Urgessa, oo ah afhayeenka jabhadda Oromada ee OLF, oo ah xisbi mucaarad ah oo si sharci ah u diiwaangashan. Bate sidoo kale waa la xiray, kooxda xuquuqda ayaa tiri.

Galindo ayaa dalka Itoobiya u joogay warbixin ku saabsan shir-madaxeedka ururka Midowga Afrika iyo warar kale, sida ay sheegtay AI. Waxa ay sheegtay in uu haysto dal-ku-gal u ogolaanaya in uu dalka ka shaqeeyo, maamulkuna ay ka warhayaan hawsha loo diray.

AI waxay ku tilmaantay xarigga Galindo mid “cudur-la’aan” wuxuuna ku baaqay in si degdeg ah loo sii daayo. “Eedayntan beenta ah kuma salaysna wax caddayn ah oo la taaban karo oo marmarsiinyo u noqon kara xorriyadda laga qaaday sii fiditaanka,” ayay tidhi.

Sabtidii, garsoore ku sugan Addis Ababa ayaa diiday codsiga Galindo ee dammaanad, wuxuuna kordhiyey sii hayntiisa illaa 1-da Maarso, ka dib markii booliisku uu codsaday waqti dheeraad ah oo uu ku baadho taleefankiisa, sida ay sheegtay CPJ, iyadoo soo xiganaysa qareenka Galindo.

Albaabka dhimashada’: quus ka taagan Itoobiya iyadoo dhibaatada gaajadu sii kordhayso
Galindo ayaa lagu eedeeyay in uu la shirqoolay labo kooxood oo fallaago ah, balse bilaysku weli ma bixin wax caddayn ah oo la taaban karo oo ku saabsan sheegashadan, qareenka ayaa u sheegay CPJ.

“Xadhiga aan sal iyo raad toona lahayn ee Antoine Galindo ee lagu hayo gudashada waajibaadkiisa saxafinimo waa mid aad looga xumaado, mas’uuliyiinta Itoobiya waa in ay si degdeg ah u sii daayaan shuruud la’aan,” ayay tiri Angela Quintal, madaxa barnaamijka CPJ ee Afrika.

Qatar 28ka Feebaraayo 2024  Shirkadda diyaaradaha Qatar Airways ayaa ka hadashay shil ka dhici gaaray hawada Soomaaliya toddobaadkii tegay oo ay ku lug laheyd mid ka mid ah diyaaradaheeda.

Labada diyaarad oo kala ah diyaaradaha Qatar iyo Itoobiya oo kasoo kala kicitimay Dooxa iyo Addis Ababa ayaa sabtidii isu jirsaday masaafo isku dhow iyaga oo ku socdaalaya khad isku dhaw sida ay sheegtay Somaliland.

Hay’adda Duulista iyo Madaarrada ee maamulka Somaliland boggeeda Facebook ku sheegtay “in Soomaaiya ay xog khaldan siisay diyaarado isticmaalayay hawada Soomaaliya,” kuwaas oo kala ahaa duulimaadyo ay sameynayeen shirkadaha Qatar Airways iyo Ethiopian Airlines.

Si kastaba, Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliya ayaa sheegtay “in aysan jirin wax khatar ah oo ay sababtay masaafada ay isku jireen laba diyaaradood, wax caadi ahna ay ka tahay caalamka”.

Waxa kale oo ay intaas ku dareen Hay’adda Dullista ee Soomaaliya, in farriinta TCAS ee ay wadaageen diyaaraduhu aysan ahayn mid tilmaameysa wax khatar ah, balse ay ahayd mid wargalin uun ah.

Maxay diyaaradda Qatar ka tiri dhacdadan?

Afhayeen u hadlay shirkadda Qatar Airways, oo la hadlay BBC-da, ayaa sheegay, in hawshan iyo sida wax u dhaceen ay la wadaageen ‘masuuliyiinta ay khusayso’.

Dhanka kale shirkadda ayaa ku faantay in hawshan ay si habboon u maareeyeen duuliyeyaasheeda caalmiga ee u shaqeeya, kuwaas oo ay sheegtay inay u tababaran yihiin dhacdooyinka kediska ah ee ku qabsada hawada sare. “Qatar Airways waxay si weyn u maalgashataa nidaam farshaxan sare ah oo hubinaya in duuliyayaasheenna aadka u tababaran ay si badbaado leh ugu shaqeeyaan diyaaradahayaga dhex maaxaya hawada isku dhafan ee adduunka oo dhan,” ayaa sheegay afhayeenka shirkadda Qatar Airways.

“Nidaamyadani waxay siinayaan shaqaalaheenna awood dhinacyo badan leh si ay u dejiyaan isu-socodka hawada iyo ilaalinta iyaga oo adeegsanaya kala soocid badbaadin leh,” ayuu sii raaciyey afhayeenku.

“Arrinka la isla dhexmarayo waxaan ku wargelinnay mas’uuliyiinta ay khuseyso, waxaana si shaqsi ah u maareeyay shaqaalahayaga, si gebi ahaanba waafaqsan nidaamka Qatar Airways.”

Inkasta oo shirkadda Qatar aysan si toos u sheegin sida wax u dhaceen, haddana waxa ay xaqiijiyeen in wixii maalinkaa hawada ka dhacay ay shaqaalaheedu maareeyeen, oo badbaadada rakoobkooda ka shaqeeyeen.

Telefishinka Aljazeera oo soo xiganaya warbaahinta gudaha Qatar ayaa sheegtay diyaarada nooceedu yahay Boeing 787 ee Qatar Airways iyo tan Ethiopian Airlines Airbus A350 ay ku sigteen inay isku dhacaan maalinnimaddii sabtida xilli kormarayeen hawada Soomaaliya, arrinkan oo ay u tilmaameen inay abuureyso walaac amni oo hawada gobolka ah.

Labada diyaarad ayaa u kala socday garoonka diyaaradaha ee ugu weyn Uganda ee Entebbe iyo kan caalamiga ah ee diyaaradaha ee Dubai.

Maraykanka  28ka Feebaraayo 2024  Dowladda Maraykanka ayay wararka sheegayaan in ay aad isugu dhabar jabinayso in wax uun isfaham ah dhex dhigto Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed iyo Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

Hawshan waxaa si gaar ah u gashay haweenayda Maraykanka u qaabilsan Afrika Phee Molly, oo ah kaaliyaha xoghayaha arrimaha dibedda ee arrimaha Afrika, taas oo doonaysa in xaaladda ku dhamaato guul labada dhinac ay dareemayaan.

Waxaa laga soo xigtay iyada oo leh “Doonista Itoobiya ee deked ganacsi waa arrin daw ah, balse waa in lagu xaliyaa dariiq ah in dowladda Federaalka Soomaaliya loo maro.”

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa wadahadalka ku xirey shuruud ah in marka hore Abiy ka laabto Is-fahamkii Somaliland lala galay, kadibna meel eber ah wax laga bilaabo.

Itoobiya ayaa durba Maraykanka toosh ugu ifinaysa heshiisyada ay Dowladda Federaalka la gashay Turkiga iyo hadalada kasoo baxay Masar, waxayna sheegeysaa in xaaladda ay uga soo darayaan.

Maraykanka oo laftiisa ul booc ah ugu kutubaya Itoobiya, ayaase Itoobiya la qaba dareenka ay ka muujiyeen Turkiga, waana sababta uu heshiis degdeg ah ula gaaray DF, heshiiskaas oo midabbo badan yeelan kara.

Madaxweyne Xasan oo hadlay ayaa bidhaamiyay quwado kale oo waaweyn heshiis la geli karaan wuxuu shir jaraaid ka yiri “Heshiiska Turkiga nagama hor joogsanayo in aan cid kale kula heshiino badda,” hadalkaas oo loo fasirtay in uu ula jeedo Maraykanka.

Balse Maraykanka waxa ay kalsooni aad u weyn ku qabaan Dowlad Goboleed federaalka ka mid ah, iyaga oo xitaa Madaxweynaha ka codsaday in uu ogolaansho ka keeno madaxweynaha maamulkaas ka hor inta aanan la saxiixin heshiiskii Afarta Xero ee dhowaan Muqdisho ku wada saxiixdeen.

Muqdisho  28ka Feebaraayo 2024 – Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xalay guddoomiyay shirka golaha amniga qaranka, kaas oo ay goobjoog ahaayeen ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya iyo saraakiisha amniga dalka.

Intiisa badan waxaa shirka looga hadlay saddex arrimo oo waa wayn, kuwaas oo kala ah dardargalinta hawlgallada ciribtirka khawaarijta, dhammeystirka bixitaanka ATMIS, iyo diyaar garowga qorshaha howlgalka kooban ee lagu xaqiijinayo amniga  marka dalka ay ka baxaan ciidanka ATMIS .

Sidoo kale madaxweyne Xasan Sheekh ayaa warbixin guud ka dhageystay mas’uuliyiinta iyo taliyeyaasha ka qaybgalay shirka oo faahfaahiyay xaaladda guud iyo dagaalka Shabaab.

Madaxweynaha oo goobta ka hadlay ayaa sidoo kale  ku adkeeyay hay’adaha amniga in ay ka dhabeeyaan hirgelinta Habraaca Xakameynta Hubka iyo Rasaasta ay soo iibsaneyso Soomaaliya maadaama mar dhow laga qaaday cunaqabateyntii hubka ee horay u saarnayd.

Waxaa kale oo uu tilmaamay in guusha laga soo hoyey qaadista cunaqabataynta hubka ay aas-aas u ahayd hirgelinta qorshaha ilaalinta saanadda iyo hubka Ciidamada Qalabka Sida.

Shirka ayaa kusoo aaday, xilli xasaasi, isla markaana ay weli socdaan howlgallo culus oo dalka laga xoreynayo kooxda Al-Shabaab oo weli ku sugan qaybo ka mid ah dalka.

Madaxweynaha oo goobta ka hadlay ayaa sidoo kale  ku adkeeyay hay’adaha amniga in ay ka dhabeeyaan hirgelinta Habraaca Xakameynta Hubka iyo Rasaasta ay soo iibsaneyso Soomaaliya maadaama mar dhow laga qaaday cunaqabateyntii hubka ee horay u saarnayd.

Waxaa kale oo uu tilmaamay in guusha laga soo hoyey qaadista cunaqabataynta hubka ay aas-aas u ahayd hirgelinta qorshaha ilaalinta saanadda iyo hubka Ciidamada Qalabka Sida.

Shirka ayaa kusoo aaday, xilli xasaasi, isla markaana ay weli socdaan howlgallo culus oo dalka laga xoreynayo kooxda Al-Shabaab oo weli ku sugan qaybo ka mid ah dalka.

Muqdisho  28ka Feebaraayo 2024  Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta dhul siisay Shiinaha, kaas oo loogu talagalay safaaradda uu ku leeyahay magaalada Muqdisho.

Dhulkan ayaa waxaa safaaradda ku wareejisay gaadiidka iyo duulista hawada Soomaaliya Fardowsa Cusman Cigaal oo la kulantay sii haya safiirka Shiinaha, Chen Wendi.

Fardowso ayaa sheegtay sheegtay in tallaabadani ay xoojineyso xiriirka taariikhiga ah ee ka dhexeeya labada waddan ee Soomaaliya iyo Shiinaha.

Sidoo kale waxaa ay sheegtay in ujeedka dhulka la siiyay Shiinaha uu yahay mid lagu ballaarinayo safaaradda uu haatan ku leeyahay magaalada caasimada ah Muqdisho.

Waxaa kale oo ay soo raacisay dhulkaas iyo dhismaha safaaradda lagu horumarin doono adeegyada ay u hayso shacabka, sida habaynta fiisaha iyo fududaynta ganacsiga.

Dhankiisa sii hayaha safaaradda Shiinaha ee Soomaaliya, Chen Wendi oo goobta ka hadlay ayaa sheegay in dhulkan cusub uu ka caawin doono safaaradda in ay sii ballaariso howlaheeda shaqo iyo in ay si wanaagsan uga shaqeyso danaha labada dal.

WARARKA MAANTA 27ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxaase diidan in la magaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda Iyo Wasiirka Amniga Qaranka? Yaa kamid ah qabiilada dadkooda nolosha lagu gubay #Muqdisho? Maxayse Maxkammadda Gobalka Banaadir cadaaladda u waafajin ladahay dembiilayaasha dilka iyo gubidaba sameeyey? Yaa diidan in la dhiso #Maqaamka #Muqdisho? Yaa diidan in ciidan la dhiso? Yaa kala diray Guddigii La-Dagaalanka Musuqmaasuqa? Yaa raba inuu beddelo dastuurka dalka? Yaa sameeyey Hay’adda Xogta? Maxayse Hay’adda Xogta xog ka ogtahay? Ma Dowladda ayaa iska leh mise dad khaas ah? 

Wiqleyso!

Jigjiga 27ka Feebaraayo 2024 Maalmihii u dambeeyay waxaa Dowlad degaanka Soomaalida ka jirtay xiisad ka dhalatay xoolaha nool ee loosoo iib geeyo magaalada Jigjiga, kuwaas oo laga keeno duleedka magaalada Jigjiga, tuulooyinka ku hareeraysan magaalada iyo magaalooyin kale ee u dhaw magaalada Jigjiga. Haddaba Ciidamada Faderal Booliska ee Itoobiya ayaa labadii maalmood ee u dambeeyay waxay dhibaato u gaysteen shacabka degaanka Soomaalida ee ka ganacsada xoolaha nool sida Adhiga, Dibida iyo wixii lamida, iyagoo dhac u gaystay xoolo tiro badan isla markaana dhibaato kale u gaystay dadkii xoolaha watay ee lahaa. Xoolaha ay dhacayaan ayaa waxay ku sheegeen Ciidamadu inay yihiin xoolahani kuwo sharci darro ah.

Waxaa u dambeysay dhacdo labo maalin ka hor ka dhacday sayladda xoolaha ee magaalada Jigjiga, halkaas oo xoolo badan ay ka kaxaysteen Ciidamada Faderal Boolisku iyagoo dadkii xoolahaa watayna markay hor is hortaageen in xoolahooda la kaxayato ay Ciidamadu ugu jawaabeen rasaas nool oo markii dambe keentay dhaawac badan.

Dhanka Xukuumadda degaanka Soomaalida waxay sheegtay inay dhibaato ka jirto ganacsiga xoolaha nool oo la xalin doono, balse waxay shacabka ku boorisay inay ku dadaalaan inay ganacsigooda sharci u samaystaan oo ay ka fogaadaan waxay Dowladdu ku tilmaantay Kootarabaanka.

Dhanka Shacabka degaanka Soomaalida waxay mar walba ku adkaysanayaan in xoolahooda oo ay ka keenaan guryo u muuqda magaalada Jigjiga aysan ahayn Kootarabaan ama sharci darro, waxayna Dowladda ka codasadeen inay hoos u eegto arrintan, oo ay ka gaadho xal rasmi ah.

Dhibaatadan dhaca ah ee Ciidamada Faderalku ku dhacayaan xoolaha nool ee shacabku leeyihiin ayaa wali sii socota, waxayna dad degaanku arrintan ku tilmaameen dhac badheedh ah oo lagu hayo shacabka degaanka ee xoolahooda usoo iib geeya magaalada Jigjiga.

Muqdisho 27ka Feebaraayo 2024 Warar dheeraad ah ayaa kasoo baxaya dil galinkii dambe ee Shalay loogu geystay nin ganacsade ahaa Suuqa Seybiyaano ee magaalada Muqdisho.

Dilka ganacaanadaha ayaa la sheegay iney geysteen gabar goob ganacsi ku ag laheyd marxuumka la dilay iyo walaalkeed, kuwaas oo la tilmaamay in dilka ganacsanadaha ay u adeegaadeen Toorey.

Alle ha u naxariistee ganacsadaha la dilay ayaa lagu magacaabi jiray Maxamed Axmed Cabdiraxmaan oo loo yaqiinay Biriq, waxaana dilkiisa uu yimid kadib markii uu khilaaf soo kala dhex galay isaga iyo gabadha ganacsatada ah ee la dariska aheyd goobtiisa ganacsi.

“Gabadha iyo Walaalkeed oo isla socda ayaa dagaal ku billaabay ganacsadaha la dilay, waxayna ku dileen Mindi oo dhowr meel ay uga dhufteen marxuumka” ayuu yiri qof goob jooge ahaa.

Qaar ka mid ah ehelada ganacsadaha la dilay ayaa warbaahinta u sheegay in la hayo labada eedeyaane oo ay ku jiraan gacanta booliska ay ku jiraan ayna sugayaan in cadaalad u helaan dilka wiilkooda, islamarkaama ay aasi doonin meydka ilaa cadaalad ay ka helaan.

Dilalka noocaan ah ee argagaxa leh ayaa mudooyinkii dambe kusoo kordhayay Muqdisho, tan iyo wixii ka dambeeyay markii Muqdisho lagu gubay Luul Cabdicasiis oo aan wali meydkeeda la aasin uu ku jiro Firinjeer, waxaana dilkaas ku eedeyaan ninkeedii oo lagu magacaabo Sayid Cali Macalin Daa’uud.

RSF 27ka Feebaraayo 2024 Ururka Suxufiyiinta Aan Xuduudka Lahayn (RSF) ayaa cambaareeyay go’aankii uu maamulka Puntland ku musaafuriyay  weriye Jamaal Cusmaan iyo soo saare kale, kuwaas oo katirsan telefishinka caalamiga ah ee Channel4.

Ururka RSF ayaa sheegay in labada weriye ay Puntland u tageen inay warbixinno ka sameeyaan dhibaatooyinka badda cas ee burcad badeeddu ay ku qafaalanayaan maraakiibta.

“Maamulada Soomaaliya miyay qabaan ciil qab ka dhan ah Jamaal Cismaan oo ah weriyaha Afrika ee Channel 4 ? Waa markii labaad oo weriyahan asalkiisu Soomaaliga yahay laga soo musaafuriyo Soomaaliya 14-kii bilood ee la soo dhaafay,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay RSF.

Jamaal Cismaan iyo soo saaraha Tv-ga Channel 4 ayaa la xiray markii ay ka soo degeen garoonka diyaaradaha ee Garoowe 18-kii February, waxaana subaxnimadii xigtay dib loogu celiyay dalka Ingiriiska, inkastoo ay haysteen warqad ku taariikhaysan 15-ka February, taasoo uu wasiirka warfaafinta Puntland ugu fasaxay imaanshahooda Puntland.

Weriye Jamaal Cusman ayaa sheegay wax yar ka dib markii la xiray in la geeyey hotel ay gacanta ku hayso hay’adda sirdoonka Puntland ee PISA, waxaana sidoo kale la geeyey xafiiska PISA halkaas oo su’aalo lagu weydiiyey muddo saddex saacadood ku dhow.

Waxa uu sheegay in wasiirka warfaafinta, Maxamuud Ceydiid Dirir, uu isku dayay inuu xaaladda qaboojiyo. Laakin mar labaad oo uu taleefoon kula hadlay ayuu u sheegay in amarka lagu xiray uu ka yimid masuuliyiinta sare ee Puntland.

Puntland  27ka Feebaraayo 2024 Dowladaha Soomaaliya iyo Turkiga ayaa dhawaan kala saxiixday heshiis iskaashi oo ku saabsan dhinacyada difaaca iyo dhaqaala, kaas oo hadda laga helayo xog cusub oo ku saabsan danaha ugu jira Turkiga.

Dadka Soomaaliyeed waxay ogaayeen in Soomaaliya ay xiisad culus kala dhaxeyso Itoobiya oo cadeysatay damac waalan oo badda Soomaaliya ay ku dooneyso, balse waxaa la ogaaday dan kale oo Turkiga ugu jirta heshiiskaas.

Muddooyinkii dambe waxaa soo kordhay weerarro ay badda Cas ka geystaan Xuutiyiinta ka dagaalanta dalka Yemen, kuwaas oo carqaladeeyey marinka muhiimka ah ee Baabul-mandab, Turkiga oo taas ka duulaya ayaa dedejiyey heshiiskaan.

Saraakiil Turki ah ayaa warbaahinta caalamka u dusiyey xogtaan sheegaysa in Turkiga ay ka go’antahay inuu farogeliyo xiisadda marinka badda Cas, isla markaana uu joojiyo weerarrada ganacsiga caalamka dhan saameeyey ee Xuutiyiiinyu u geysato Maraakiibta isticmaasha badda Cas.

Muddo lagu qiyaasay 10 cisho ayaa lagu diyaariyey heshiiska difaaca ee Soomaaliya iyo Turkiga, waxaana dhawaan ansixiyey baarlamaanka Soomaaliya, iyagoo aan akhrin, waxaana la is weydiinayey hadii Soomaaliya laga difaacayo cadow dibadda ah danta ay Turkidu ku qabto heshiiskaas.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, heshiiskaas markii hore waxaa dalbatay dowladda Soomaaliya bishii Janaayo, muddo kooban ayuu ku soo jawaabay Turkiga oo markii horaba naawilayey inuu farogeliyo xiisadaha gobolka iyo marin biyoodka badda Cas.

Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan ayaa la sheegay in wasiirradiisa gaashaandhigga iyo arrimaha dibadda uu amray in heshiiskaas ay si dhakhsi ah u diyaariyaan, iyagoo kaashanaya masuuliyiinta Soomaaliya oo wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya uu ugu horeeyo.

Sida la ogyahay Turkiga ayaa xiriir dhow la leh Itoobiya, si lamid ah Soomaaliya, balse waxaa la rumeysan yahay in Soomaaliya uu ka dhex arkay dano ka badan kuwa uu ku heysto Itoobiya, wax walbana waxay u dhaceen sidii loo qorsheeyey oo Soomaaliya markii horaba waxay aad u rabtay garab ka difaaci kara damaca Itoobiya.

“Ciidamada Turkiga waxay isku dayi doonaan in ay gacanta ku dhigaan guud ahaan Gacanka, iyagoo gobolka farogelin rasmi ah ku samaynaya, taas oo ay ka dhallan karto xuduudo qariiradeed oo isbeddela, maan-galnimada arrintana meesha kama maqna,” ayay saraakiil amni oo Turki ah u sheegeen Telefushinka AlJazeera.

Heshiiska Difaaca iyo Iskaashiga Dhaqaalaha inta laga ogyahay waxuu dhigayaa in 10 sano baddaha Soomaaliya ay ilaalin doonaan ciidamada Turkiga, wuxuu kale oo heshiiskaas uu dhigayaa in labada dal ay ka faa’iidaystaan kheyraadka badda, qorsheynta iyo hirgelinta hawlgalada cirka, dhulka, iyo badda.

Sidoo kale waxaa heshiiskaas ku jira ‘dhismaha maraakiibkta, hawgelinta dekadaha, samaynta habraacyada sharci ee lagama maarmaanka u ah arrimahaan, midaynta sharciyada socdaalka badda ee labada dal, qaadida tallaabooyin hal dhinac ah iyo kuwo wadajir ah, si loola dagaalamo dhammaan noocyada khatarta ka jira badda Soomaaliya.

Ethiopia 27ka Feebaraayo 2024 Dowladda Itoobiya ayaa shalay weerar culus ku qaadday kooxda maleeshiyada Fano ee ku sugan waqooyi-galbeed gobolka Amhara. Wararka gudaha laga helayo ayaa sheegaya in tiro rayid ah ay dagaalka ku dhinteen. Dowladda ayaan weli ka jawaabin sheegashadaas.

Dhanka kale, hay’adda xuquuqda aadanaha u doodda ee Amnesty International ayaa maanta ciidamada ku eedeysay inay rayid ku dileen magaalada Bahir Dar, oo ah caasimadda gobolka Amhara, xilli ay la dagaallamayeen Fano.

“Saameynta xuquuqda bani’aadamka ee dagaalka gobolka Amhara ayaan si shaac ah usoo bixin sababo la xiriira internet-ka oo gaabis ahaa, isgaarsiinta oo qeyb ahaan go’neyd iyo bandow jiray taasoo saameyneysa xorriyadda hadalka iyo warbaahinta iyo cabsi laga qabo aargoosi,” ayay hay’addu ku tiri warsaxaafadeedkeeda.. Dowladda ayaan ka jawaabin eedeymahan.

Dadka deegaanka ayaa sheegay in tan iyo toddobaadkii hore, uu socday dagaal u dhaxeeyay ciidamada dowladda iyo maleeshiyada Fano kuna dhex marayay qeybo kala duwan oo gobolka ah. Waxay sheegeen in dagaal culus uu ka socday meelo badan sida Gojam, North Showa, South Wolo, Gondar, Marawi, South Mecha, Quarit, Sekala, Dega Damot, Antiochia Gemza, Showa Robit iyo Lalibela, isla markaana waddooyinka la xiray.

Taariikhda dagaal ee kooxdan ee gudaha Itoobiya

Kacdoonka kooxda Fano ee gobolka Amhara haatan waa mid ka mid ah khataraha amni ee ugu waaweyn ee saameynta ku leh Itoobiya.

Bishii November ee sanadkii tegay ayay ahayd markii uu dagaal ka qarxay magaalada taariikhiga ah ee Lalibela, iyadoo ciidamada dowladda iyo kooxdan Fano ay isku dhaceen, sida ay dadka deegaanka xilligaas sheegeen. Fano, oo ah maleeshiyo ku sugan deegaannada ku hareereysan gobolka Amhara, ayaa la dagaallameysay ciidamada Itoobiya tan iyo markii lagu amray inay hubka dhigaan.

Gobolka Amhara ayaa ubuc dagaal u ahaa maleeshiyada Fano iyo militariga muddo bilooyin ah.

Dowladda raysal wasaare Abiy Ahmed ayaa bandow lix bilood ah kusoo rogtay gobolka horraantii August iyadoo isku dayeysay in dagaalka la joojiyo.

Tan ayaa u oggolaatay dowladda inay dib u hanato magaalooyinka waaweyn oo ay ku jirto Lalibela oo ay la wareegtay Fano.

Ciidamada federaalka iyo kooxdan maleeshiyada ah ayaa markii hore ku bahoobay la dagaallanka ciidamada Tigray ee waqooyiga Itoobiya, kuwaasoo dowladda kacdoon ku bilaabay sanadkii 2020.

Dagaalka ayaa kusoo idlaaday in heshiis nabadeed la kala saxiixdo sanadkii hore kaasoo u dhaxeeyay dowladda Itoobiya iyo ciidamada Tigray.

Xiisad ayaa ka dhex bilaabatay Fano iyo dowladda Itoobiya kadib markii dowladdu ay ku amartay kooxda inay ku biiraan militariga.

Xoogaggan ku sugan Amhara ayaa sheegay in go’aanka dowladda uu gobolka ka hor istaagi doono inuu iska caabbiyo khatar walba oo mustaqbalka soo wajahda.

Guddiga Xuquuqda Aadanaha ee Itoobiya ayaa sheegay in ilaa 3000 oo qof ay guryahooda ka barakaceen tan iyo waagaas markuu dagaalku billowday.

Maxay yihiin maleeshiyada Fano?

Fano waxay ka dhigan tahay koox dhalinyaro hubeysan, oo kasoo jeeda gobolka Amhara, kuwaasoo ku lug leh difaaca bulshada.

Waa maleeshiyo ciidankeeda ka dhex qorata bulshada, iyadoo ka codsata inay si iskaa ah ugu soo biiraan. Waxay xulafo la ahayd ciidamada federaalka intii uu socday dagaalkii gobolka Tigray balse xiriirka labada dhinac ayaa xumaaday kaddib markii maleeshiyadu ay dowladda ku eedeysay inay isku dayeyso wiiqidda gobolka iyo iska cababintiisa gobollada deriska ah, eedyentaasoo ay dowladdu beenisay.

Si kastaba, asalka magaca kooxda ayaa dib loo raaci karaa qarniyo, luqadda Amharic marka la eegana waxay ka dhigan tahay ‘qof iskiis isu abaabulay’ ama ‘koox ciidan hoggaan la’aan ah oo aan cidna ka amar qaadan.’

Qarniyadii hore, Fano waxay il muhiim ah oo ciidan u ahayd hoggaamiyeyaasha gobolka, waxaana loo wacan jiray marka loo baahan yahay si ay u dagaallamaan.

Qarnigii 20aad, Fano ayaa waxaa sidoo kale adeegsaday maamulkii Haile Selassie si uu isaga caabbiyo duullaankii Talyaaniga intii u dhaxeysay 1936-41.

Muqdisho 27ka Feebaraayo 2024 – Mucaaradka dowladda Xasan Sheekh ayaa si weyn u qeyla-dhaamiyay soddankii cisho ee lasoo dhaafay. Waxay ka hadlayeen howsha dastuurka ee uu guda-galay baarlamaanka Soomaaliya.

Waxay sheegayeen inay jirto mudnaan kale oo taas ka horreysa, waxyaabaha ay farta ku fiiqayeen waxaa kamid ahaa difaaca badda.

Qaarkood si adag ayay arrinta badda uga hadleen billowgeedii hore, sida; Xasan Cali Kheyre iyo Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame, kuwaasi oo adeegsaday ereyadii ugu adkaa ee xubnaha mucaaradka u adeegsadaan Itoobiya.

Warsame isagu weli wuxuu u muuqda mid mowduuca Itoobiya waqti badan gelinaya, isaga oo bixinaya tallooyin wax ku ool ah, laakiin asbuuc kale oo arrinta badda ay ka hadal mudneyd ayaa soo maray Soomaalida, waana heshiiska difaaca badda ee dhex-maray Soomaaliya iyo Turkiga.

Dowladda madaxweyne Xasan Sheekh oo dhowr jeer loogu baaqay inay raadsato difaac baddeed dibadda ah ayaa ajiibtay codsigaas, waxayna sadaro cusub ku dartay heshiis ay Turkiga muddo fog rabeen.

Soomaaliya ayaa toban sanno gudahood loo dhisi doona ciidan baddeed ku filan baddaheeda, waana loo qalabeyn doona.

Turkiga wuxuu tobankaas sano ilaalin doonaa biyaha Soomaaliya, isaga oo ka ilaalinaya kalluumeysiga sharci darrada ah, argagixisada, burcad badeedka, in sunta lagu shubo iyo fara-gelinta ajnabiga kale, isaguna saami ayuu ku yeelan doonaa dhaqaalaha kasoo baxaya biyaha Soomaaliya.

Dad badan oo Soomaali ah ayaa si weyn usoo dhaweeyay heshiiskan, laakiin siyaasiyiinta mucaaradka ah ayaa ka kala dhuuntay soo dhoweyn iyo diidmo labadaba.

Wasiirka Arrimaha Gudaha Soomaaliya Axmed Macallin Fiqi ayaa isweydiiyay sababta ay heshiiskan uga dhuunteen xubnihii waayadan looga taag-waayay walaaca dastuurka ee dowladda ugu baaqaayay inay mudnaan siiso difaaca badda.

Aamusnaanta xubnaha mucaaradka ee heshiiska Turkiga iyo Soomaaliya ayaa waxaa loo kala qaaday laba qeybood, kuwaasi oo kala ah;

1. Xog la’aanta heshiiska

Qaar kamid ah mucaaradka ayaa la sheegaya in aanay weli faham fiican ka helin heshiiskan. Iyada oo xogta heshiiska ee bulshada lala wadaagay ay aad u kooban tahay, ayaa mucaaradka qaar uga aamuseen arrintaan inay faham badan ka haysan heshiiska.

Qofka siyaasiga ah inuu iska hadlo ogaal la’aan sax ma ahan, waxaana macquul ah in qaarkood weli raadinayaan inay heshiiska fahmaan.

2. Qolo diidan dhibcaha madaxweyne Xasan

Xubnaha mucaaradka qaarkood heli kara heshiiska fahamsana waxa ku dhex jira ayaa la aaminsan yahay inay hoos iskaga dhigayaan iyaga oo u jeeda inuu yahay mid wax badan u dhalaaya nidaamka madaxweyne Xasan Sheekh iyo muddo xileedkiisa.

Qoloda dambe waxaa lagu sifeyn karaa rag ay iskaga qaldan tahay danta dalka iyo colaada ay u qabaan madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Difaaca biyaha Soomaaliya wuxuu saaran yahay qof walba oo Soomaali ah, si gaar ah xubnaha tallada haya, kuwaasi oo haddii muddo xileedkooda la qaato qeyb dalka kamid ah ay ku noqon doonto taariikh madow oo aan weligood ka harin.

Wasiirka Arrimaha Gudaha Soomaaliya Axmed Macallin Fiqi ayaa isweydiiyay sababta ay heshiiskan uga dhuunteen xubnihii waayadan looga taag-waayay walaaca dastuurka ee dowladda ugu baaqaayay inay mudnaan siiso difaaca badda.

Aamusnaanta xubnaha mucaaradka ee heshiiska Turkiga iyo Soomaaliya ayaa waxaa loo kala qaaday laba qeybood, kuwaasi oo kala ah;

1. Xog la’aanta heshiiska

Qaar kamid ah mucaaradka ayaa la sheegaya in aanay weli faham fiican ka helin heshiiskan. Iyada oo xogta heshiiska ee bulshada lala wadaagay ay aad u kooban tahay, ayaa mucaaradka qaar uga aamuseen arrintaan inay faham badan ka haysan heshiiska.

Qofka siyaasiga ah inuu iska hadlo ogaal la’aan sax ma ahan, waxaana macquul ah in qaarkood weli raadinayaan inay heshiiska fahmaan.

2. Qolo diidan dhibcaha madaxweyne Xasan

Xubnaha mucaaradka qaarkood heli kara heshiiska fahamsana waxa ku dhex jira ayaa la aaminsan yahay inay hoos iskaga dhigayaan iyaga oo u jeeda inuu yahay mid wax badan u dhalaaya nidaamka madaxweyne Xasan Sheekh iyo muddo xileedkiisa.

Qoloda dambe waxaa lagu sifeyn karaa rag ay iskaga qaldan tahay danta dalka iyo colaada ay u qabaan madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Difaaca biyaha Soomaaliya wuxuu saaran yahay qof walba oo Soomaali ah, si gaar ah xubnaha tallada haya, kuwaasi oo haddii muddo xileedkooda la qaato qeyb dalka kamid ah ay ku noqon doonto taariikh madow oo aan weligood ka harin.

Muqdisho 27ka Feebaraayo 2024 Maxkamadda gobolka Banaadir ayaa shalay soo gaba-gabeysay dhageysiga dacwada loo heysto eedeysane Sayid Cali Macallin Daa’uud oo ku eedeysanaa in uu gubay Xaaskiisa Alle ha u naxariiste Luul oo u dhimatay dhaawacii kasoo gaaray.

Marqaatiyaal uu keenay xafiiska xeer ilaaliyaha guud ee qaranka ayaa la horkeenay maxkamadda, kuwaasi oo ka jawaabay wixii ay goobjoog u ahaayeen ama maqleen ee la xiriira kiiskaan xasaasiga ah.

Maxkamadda ayaa dhageysatay oo su’aalo waydiisay Sayid Cali Macallin Daa’uud, waxa uuna sheegay in xaaskiisa sababta uu u gubay inay tahay maseer darteed, islamarkaana murankii ka dhashay uu keenay dabka in uu qabad siiyo guriga balse waxaa uu ku dooday ujeedkiisu in uusan aheyn in uu dilo xaaskiisa.

Sayid ayaa isaga oo ka jawaabaya mid ka mid ah su’aalaha ay maxkamadda weydiisay ayaa waxa uu sheegay inuu jeclaa xaaskiisa Allaha u naxariiste, uuna soo dhex-galay muran galaaftay nolosheeda, isagoo ku cel-celiyay in uusan kas u dilan, sida uu maxkamadda kahor sheegay.

”Xaaskeyga waan jeclahay, waxaan na dhexmaray muran, waxaa ay igu tiri nin kale ayaan guursanaya ee iska keey fur anna waan xanaaqay nafto ayaan soo gatay, waana ku gubay qol alaabta taalay ayada ayaana gashay dabka lakiin jn aan badbaadiyo ayaan isku dayay.”

Xeer ilaaliye ku-xigeen Yaxye Maxamuud Saciid oo soo gaba-gabeeyay doorka xafiiska ee dacwad oogista ayaa ka codsaday maxkamadda in lagu xukumo dil toogasho ah oo ah qisaasta Luul Cabdicasiis.

Sayid ayaa isaga oo ka jawaabaya mid ka mid ah su’aalaha ay maxkamadda weydiisay ayaa waxa uu sheegay inuu jeclaa xaaskiisa Allaha u naxariiste, uuna soo dhex-galay muran galaaftay nolosheeda, isagoo ku cel-celiyay in uusan kas u dilan, sida uu maxkamadda kahor sheegay.

”Xaaskeyga waan jeclahay, waxaan na dhexmaray muran, waxaa ay igu tiri nin kale ayaan guursanaya ee iska keey fur anna waan xanaaqay nafto ayaan soo gatay, waana ku gubay qol alaabta taalay ayada ayaana gashay dabka lakiin jn aan badbaadiyo ayaan isku dayay.”

Xeer ilaaliye ku-xigeen Yaxye Maxamuud Saciid oo soo gaba-gabeeyay doorka xafiiska ee dacwad oogista ayaa ka codsaday maxkamadda in lagu xukumo dil toogasho ah oo ah qisaasta Luul Cabdicasiis.

”Madaama aysan jirin cid si dhab ah u cadeyn karta, Luul ayada ayaa is-gubtay, waxaana codsanayaa in eedda xafiiska ceer ilaaliyaha la bur-buriyo,” ayuu yiri qareenka u doodaya Sayid Cali.

Ugu dambeyntiina guddoomiyaha maxkamadda gobolka Banaadir Saalax Cali Maxamuud Sabaan ayaa sheegay in dacwadda uu soo gaba-gabeeyay xukunkana ay dhawaan soo saari doonto maxkamadda.

“Maanta waxaan soo xirnay gal dacwadeedka sumadiisa tahay, 147/2024, waxaana dhawaan soo saari doona xukunka go’aanka maxkamadda,” ayuu yiri guddoomiye Saalax Sabaan.

Maxkamadda ayaa waxaa shalay soo xaadiray boqolaal qof oo daneynayay sida kiiskan xasaasiga ah ay dacwaddiisa u socoto iyo weliba eheladda Luul, ayada oo warbaahinta toos looga daawanayay.

Muqdisho 27ka Feebaraayo 2024 Somaliland ayaa ku dhex luntay Muqdisho iyo Addis Ababa tan iyo 1-dii Janaayo ee sanadkaan, markaas oo hoggaamiyaha Somaliland Muuse Biixi Cabdi uu heshiis la galay ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed.

Heshiiskaas oo Hargeysa isku deyday inay ku bixiso qeyb kamid ah biyaha Soomaaliya. Maalintii uu heshiiska dhacay kadib mowduuca wuxuu isku beddelay Itoobiya iyo Soomaaliya ama labada dowladood ee fadhiya Muqdisho iyo Addis Ababa.

Dowladdaha caalamka ee heshiiskan ka hadlaya ama saxaafadda faaqideysa waxay dhamaan ka hadlayaan madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo Abiy Axmed. Halkan kuma jiraan Muuse Biixi ama Somaliland.

Mareykanka marka ay ka hadlayeen heshiiskan, waxay sheegeen in gobolka Waqooyi ee Soomaaliya ee hadda loo yaqaano Somaliland inuu weli ka tirsan yahay Soomaaliya, qadiyadda badduna ay ka dhaxeyso Soomaaliya iyo Itoobiya.

Si lamid ah waxa intaasi yiri Midowga Afrika, Jaamacadda Carabta, Midowga Yurub iyo dowladaha waaweyn ee ka hadlay heshiiskan.

Illaa hadda majiro dal heshiiskan waxyar oo taageero ah u muujiyay, Itoobiyana wuxuu ka lumiya garbihii siyaasadda arrimaha dibadda.

Marka laga hadlayo heshiiskan, sababta uusan caalamka usoo hadal qaadeyn Somaliland waa sharciyadda. Adduunka gobol waa kaalmeyn karaa, laakiin marka ay timaado qadiyaddaha sidan u waaweyn waxay istaagan boos u qalma dowlad ahaantooda, oo aan dhaawaceyn sharciyadda qoran ee caalamka.

Lama fileynin heerka fal-celinta ee Soomaaliya. Muqdisho ma aanay daahin diidmadeeda. Taas oo dib u durjisay dalalkii laga yaabi lahaa inay Itoobiya taageero u muujiyaan.

Muuse Biixi inkasta uu dhowr jeer ka hadlay heshiiska uu saxiixay ee muranka badan dhaliyay, haddana dhamaan dalalka daneynaya mowduucan marna ma xiggan hadalka Biixi, mana soo hadal qaadin, taasi oo dharbaaxo ku dhufatay maamulkan 33 sano raadinayay inay aduunyadda aqoonsato.

Madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu taas caksigeeda kor usoo kacay dhowr darajo xagga siyaasadda arrimaha dibadda, wuxuuna kale uu keenay dowladdo waaweyn oo heegan u ah inay Soomaaliya waqtiga adag garab istaagan. Waxaa kamid ah Turkiga.

Inkasta oo Ankara aanay hadda u xaydneyn inay dagaal la gasho Itoobiya, haddana heshiiska ayaa ilaalin faraya, Soomaaliya-na inta la jiitamayo waxay dhisan kartaa ciidan baddeed, iyada oo hub fiicana u heli karta, maadaama laga qaaday cuna-qabateyntii hubka.

Dhawaan wareysi uu bixiyay madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo uu siiyay Wakaaladda wararka ee Reuters ayuu ku sheegay inuu dalkiisa is-difaaci doono haddii ay Itoobiya isku deydo inay xoog ku dhaqan-galiso heshiiskan, taasi oo hordhac u ah inuu dagaal saddexaad dhex-mari karo labada dal, haddii Addis Ababa tijaabiso inay xoog ku qaadan karto biyaha deegaanada Saylac iyo Lughaya ee Waqooyiga Soomaaliya.

Muqdisho 27ka Feebaraayo 2024  Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa kamid ah madaxda caalamka ee ka qeyb-gali doonta shirka Qaramada Midoobay ee arrimaha deeganka oo shalay ka billowday Nairobi.

Waxaa shirkaan sidoo kale qeyb ka ah madaxda ku casuuman ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed, oo labadii billood ee u dambeysay ay xiisad xooggan kala dhaxeysay Soomaaliya, kadib markii uu heshiis is-afgarad la saxiixday Muuse Biixi 1-dii Janaayo ee sanadkaan.

Sidoo kale, madaxweynayaal iyo in ka badan shan kun oo wakiilo ah oo ka kala socda dowladdo, bulshada rayidka ah iyo shirkaddo gaar ah ayaa ka qeyb-gali doona shirkan oo socon doona illaa 1-da bisha Maarso.

Waa shirkii lixaad ee arrimaha deegaanka ee Qaramada Midoobay, xilli isbadalka cimilada iyo wasakhowga hawadu ay sii dhaawacayan noolaha.

Shirkan ayaa maalintii shalay aheyd si rasmi ah u furmay laakiin madaxweyne Xasan Sheekh, Abiy iyo dhammaan madaxda sare ee caalamka ayaa la filaya inay yimaadan marka la gaaro heerka madaxweynayaasha.

Shirkan caalamiga ah ayaa ka dhacaya xarunta UNEP ee magaalada Nairobi ee dalka Kenya.

WARARKA MAANTA 26ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa lacagtii dadweynaha ku aroos gelinaaya caruurtiisa ayadoo dad badan oo fakhri ah ay ku noolyihiin #Muqdisho? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh u diiday in la dhiso #Maqaamka #Muqdisho Iyo Dowlad Gobaleedka Banaadir? Yaa hoggaamiya Hay’adda Nabad-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka #NISA oo si sharci-darro ah ku afduubata shaqaalaha rayidka ee dowladda ayadoo qaar kamid ahna dishay? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh u diiday in la dhiso #Maqaamka #Muqdisho Iyo Dowlad Gobaleedka Banaadir? Yaa shabaab ah? Yaase Sarkaal amni ah? wiqleyso!

Muqdisho 26ka Feebaraayo 2024 Wasiirka Caddaaladda iyo Arrimaha Dastuurka Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya Xasan Macalin Maxamuud oo booqasho rasmi ah ku jooga magaalada Doxa ee dalka Qatar ayaa halkaas heshiis muhiim ah kula saxiixday dhigiisa Wasiirka Cadaaladda dalka Qatar, ahna wasiiru dawlaha Arrimaha golaha wasiiradda dalka Qatar Ibraahiim Bin Cali Almuhannadi.Heshiiskaan oo ahaa heshiis is afgarad ah oo ku saabsan iskaashiga arimaha sharciga ayay si wadajir ah u kala saxiixdeen wasiirada Cadaaladda ee dalalka Soomaaliya iyo Qatar.

Heshiiska ayaa la sheegay inuu yahay mid ka turjumaya danaha labada dal, kaasoo la xariira isweydaarsiga macluumaadka iyo khibradaha qaabka diyaarinta, qorista iyo daraaseynta qabyo qoraalada heshiisyada iyo  is afgaradka.

“Waxay labada dowladood iska kaashanayaan cilmi-baarista sharciga iyo garsoorka ee labada dawladood, barnaamijyada tababarrada sharci iyo garsoor, kor-u-qaadidda xirfadda & aqoonta sharciyaqaannada, qareennada iyo nootaayooyinka” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay Xafiiska Wasaaradda Cadaaladda iyo Arrimaha Dastuurka Soomaaliya.

Wasiiradda Cadaaladda Soomaaliya iyo Qatar ayaa sidoo kale ka wada hadlay adkeynta xiriirka ka dhaxeeya labada dal iyo sidoo kale iskaashiga Cadaaladda ee labada dal, dhameystirka Dastuurka Soomaaliya, dhismaha hay’addaha Cadaaladda.

Heshiiskaan is afgarad ee ay lala saxiixdeen Soomaaliya iyo Qatar ayaa qeyb ka noqonaya heshiisyo muhiim oo ay dowladda fedaraalka Soomaaliya la saxiixaneysay mudooyinkii dambe qaar ka mid ah dalalka Caalamka, waxaana ugu dambeeyay heshiiskii dhawaan dhex maray Soomaaliya iyo Turkiga ee la xariiray dhinaca iskaashiga difaaca iyo dhaqaalaha.

Muqdisho 26ka Feebaraayo 2024 Wasiirka gaadiidka iyo duulista hawada ee dowladda federaalka Soomaaliya, xildhibaan Fardowso Cusmaan Cigaal ayaa waxay uga digtay maamulka Somaliland isku daygiisa ku aaddan qalqal galinta amniga diyaaradaha ku goosha hawada Soomaaliya. Wasiirka duulista ayaa sheegtay, sii socoshada isku dayga tallaabooyinkan, in ay keeni karaan in dowladda Soomaaliya ay ka fekerto in duulimaadyada caalamiga ah ee ka dega magaalada Hargeysa lagu qasbo inay mar hore soo maraan magaalada Muqdisho.

Wasiirka waxay sheegtay in dowladda Soomaaliya ay haatan u guurtay  isgaarsiin cusub, taasoo meeshii ka saartay isgaarsiintii horey ay u wada isticmaali jireen Muqdisho iyo Hargeysa. waxay sheegtay in dhammaan diyaaradaha lagu amray oo ay haatan ku shaqeeyaan isgaarsiinta laga maamulo magaalada Muqdisho ee caasimadda dalka.

Waxay sheegtay in maamulka Somaliland haddii ay cabasho qabaan ay kala hadlaan dowladda federaalka Soomaaliya, kunasoo laabtaan miiska wada hadalka, si looga heshiiyo wixii tabasho ah ee ay qabaan.

Wasiirku waxay caddaysay in dowladda Soomaaliya ay horey maamulka Somaliland ugu fasaxday duulimaadyada caalamiga ah ee ka dega Hargeysa.

Ugu dambayn, wasiirku waxay sheegtay in hawada Soomaaliya ay ku jirto gacan amni ah, iyadoo tilmaamtay in aanay jirin wax cabsi ah oo laga qabo in Somaliland ay carqadalayso habsami u socodka maamulka hawada dalka.

Muqdisho 26ka Feebaraayo 2024 – Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad-sugida Qaranka ee NISA ayaa maanta soo xirtay Mubaarik Nuur Cali oo ah sarkaal sare oo ka tirsan Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliyeed.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, Mubaarik oo ka soo jeeda Somaliland, gaar ahaan gobolka Awdal ayey NISA usoo xirtay si ay su’aallo u weydiiso.

Mubaarik ayaa kamid ah shaqsiyaad ay hay’adda hore ula yeelatay wareysi la xiriira kiiska xasaasiga ah ee Agaasimihii waaxda diyaaradaha ee hay’adda duulimaadka rayidka, kaasi oo dhawaan maydkiisa laga helay hoyga uu ka deganaa magaalada Muqdisho.

NISA ayaa horey xog wareysi ula yeelatay inta badan shaqaalaha hay’adda duulista rayidka Soomaaliya oo uu ka tirsanaa Cabdinaasir Dahable oo maanta lagu aasay gudaha Somaliland, oo uu kasoo jeeday.

Marxuum Cabdinaasir Muuse Dahable ayaa maanta magaalada Gabiley loogu sameeyay aas qaran, kaasi oo ay ka qeyb-galeen madaxda u sareys Somaliland oo ugu horreeyo madaxweyne Muuse Biixi iyo boqollaal ka tirsan shacabka kala duwan ee reer Somaliland.

Si kastaba, Arrimahaan ayaa imaanaya, xilli aan weli la ogaan cidda dishay marxuumka, maadaama kaligiis uu deganaa guri ku yaalla agagaarka garoonka Aadan Cadde, ayna socdaan baaritaanno ku aadan dhacdadaasi, sida ay sheegtay dowladda federaalka Soomaaliya.

Muqdisho 26ka Feebaraayo 2024  Madaxweynayaasha Eritrea Isaias Afwerki iyo Masar Cabdul-Fattaax al-Sisi ayaa ku kulmay magaalada Qaahira ee dalka Masar, kadib markii Afwerki uu Sabtigii u safray dalka Masar, arrimaha ay ka hadleen waxaa ka mid ahaa xiisadda Soomaaliya iyo Itoobiya.

Wasiirka warfaafinta Eritrea ayaa shaaciyey in safarka Madaxweynaha dalkaas uu ku joogo Masar uu qaada doono muddo seddax maalmood ah, waxaana casuumay Madaxweynaha Masar Cabdul Fattaax al-Sisi.

Wasiirro ay ka mid yihiin Warfaafinta iyo Arrimaha Dibadda Cusmaan Saalax ayaa ka mid ah wafdiga Madaxweyne Afwerki ee booqashada ku jooga dalka Masar, waxayna madaxda dalkaas kala hadli doonaan arrimaha labada dal, kuwa caalamka iyo gobolka intaba.

Madaxweynaha Masar ayaa bishii hore wasiirkiisa arrimaha dibadda Asseed Sameh Shukri u diray dalka Eritrea, xiligaas ayaa casuumaada Masar la gaarsiiyey  Madaxweyna Eritrea Afwerki, waxayna maalmahaan ka hadli doonaan dagaalka sokeeye ee Suudaan, xaaladda Badda Cas iyo Geeska Afrika.

Saxiixa heshiiska dekedaha ee Itoobiya iyo Somaliland ee bishii January, ayaa xiisad diblomaasiyadeed ka dhex abuuray Soomaaliya iyo Itoobiya iyo guud ahaan gobolka, arrintaan si weyn ayey maanta u gorfeeyeen labada Madaxweyne ee Masar iyo Eritrea.

Warar laga baahiyey kulankii maanta ayaa xaqiijinaya in labada dal ay isku raaceen in si buuxda Soomaaliya loogu garab istaago ilaalinta madax-banaanida iyo wadajirkeeda dhuleed, waxayna ku balameen in Soomaaliya dhinac kasta uu u fidiyo garabka ay uga baahato.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa wada olole diblamaasiyadeed oo xooggan oo uu ku doonayo in uu meesha uga saaro heshiiska Somaliland iyo Itoobiya, madaxweynayaasha Masar iyo Eritrea ayaa ka mid ahaa madaxdii ugu horeysay ee Xasan Sheekh uu la kulmay.

Dalalka Masar iyo Eritrea waxaa Itoobiya kala dhaxeeya dagaal ahli, taasi waxay soo dedejisay inay deg deg garab istaag ugu muujiyaan Soomaaliya oo daandaansi cad kala kulmeysa Itoobiya oo raadineysa bad ay boobto.

Madaxweyne Al-Sisi ayaa 21-kii bishii Janaayo yiri “Masar uma dulqaadan doonto wax kasta oo khatar ku ah Soomaaliya iyo ammaankeeda” hadalkaas markii uu dhahayey waa garab taagnaa Madaxweyne Xasan Sheekh.

Xiisadda Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa ku baahday gobolka Geeska Afrika, inta badan dalalka gobolkana waxay garab istaag u muujiyeen Soomaaliya, halka Itoobiya ay dareentay aqoonimo siyaasadeed, sidoo kale Turkiga ayaa ka mid ah dalalka awooda leh ee soo farogiyey xiisadaan, kaas oo heshiis difaac la saxiixday Soomaaliya.

Sudan 26ka Feebaraayo 2024 Mas’uuliyiinta daacadda u ah milatariga Sudan ayaa is-hortaagay gargaar ku socday gobolka Darfur, tallaabadaas oo ay aad uga qayliyeen hay’adaha gargaarka iyo dawladda Mareykankuba.

Gobolka Darfur oo deris la ah dalka Chad, ayaa ka mid ah meelaha ay dhibaatada bini’aadanimo sida weyn ugu dhufatay tan iyo markii uu Sudan dagaalku ka qarxay, muddo toban bilood ka hor ah. Dagaalkan ayaa u dhexeeya ciidamada miltariga Sudan iyo maleeshiyada sida milatariga u tababaran ee RSF.

RSF ayaa ka soo jeeda maleeshiyadii Janjaweed, ee dhibaatooyinka ka geystay gobolka Darfur muddo haatan laga joogo labaatan sannadood.

Dagaalka ay kooxda RSF hadda kula jirto ciidamada Sudan ee SAF ee soo bilowday bishii April ee sanadkii hore ayaa waxay kula wareegeen afar ka mid ah shanta magaalo ee ugu waaweyn Darfur.

In ka badan 694 kun oo qof ayaa ka gudbay xuduudda iyagoo galay dalka Chad, sida ay sheegtay hay’adda caalamiga ah ee Muhaajiriinta ee Qaramada Midoobay ee loo soo gaabiyo IOM.

Hey’addu waxay sheegtay in dad badan ay weli ku go’doonsanyihiin gudaha Darfur, gargaar deg deg ahna ay u baahanyihiin. Qaramada Midoobay ayaa gargaarkeeda gobolka ku xaddiday sahay ay ka gelin jirtay xuduudda Chad, laakiin sida ay sheegtay WFP todobaadkii tagay ayey masuuliyiintu is-hor taageen in gargaarka laga gudbiyo xadka.

Afhayeen u hadlay Wasaaradda Arrimaha Debedda ee Mareykanka oo la yiraahdo Matthew Miller ayaa Jimcihii sheegay in Mareykanku uu aad uga werwersanyahay go’aanka ay ciidamada Sudan uga hor istaagayaan gargaarka bulshooyinka ku nool meelaha ay RSF gacanta ku heyso.

Ethiopia 26ka Feebaraayo 2024 Sida ay qortay wakaaladda wararka Reuters, maamulka Abiy Axmed ayaa sameystay guddi qarsoodi ah oo ay ku jiraan saraakiil sare oo ka soo jeeda qowmiyadda ugu balaaran Ethiopia ee Oromada, kuwaas oo u qaabilsan khaarijinta mucaaradka dowladda, si meesha looga saaro dadka Abiy ku kacsan.

In ka badan 30 mas’uul oo ka tirsan dowladda federaalka, maamulada hoose ee dalkaas, xukaamta maxkamadaha, qareenada iyo dhibbanayaasha oo la hadlay wakaaladda ayaa qiray jiritaanka kooxdan qarsoodiga ah oo lagu magacaabo KOREE NAGEENYAA oo micinaheedu yahay guddiga nabad geliyada, kuwaas oo shaqo bilaabay bilo kadib, markii uu xukunka Ethiopia la wareegay Ra’iisul wasaare Abiy Axmed sanadkii 2018-kii.

Shan sarkaal oo isugu jira kuwa xilka ka haya maamulka Abiy iyo kuwo hore ayaa sheegay in kooxdan ay laf-dhabar u tahay dagaalka Abiy uu kula jiro jabhadda xornimo doonka Oromiya ee OLA loo soo gaabiyo.

Si looga takhaluso dhaq-dhaqaaqa Oromada, waxaa hoggaanka kooxda qarsoodiga ah loo dhiibay shan sarkaal oo ka soo jeeda Oromada, kuwaas oo ku jira maamulka Abiy.

Qowmiyadda Oromada ayaa muddo dheer qabtay tabasho ku aadan in loo dulmiyay siyaasad iyo dhaqanka ahaan, waxayna doonayaan in ay helaan xoriyad balaaran.

Sanadkii 2019-kii ayaa waxaa gobolka Oromiya ka qarxay rabshado sababay barakaca boqolaal kun oo shacab ah, dowladda Abiy ayaa ku eedeysay in qul-qulatooyinkaas ay ka dambeeyeen dhaq-dhaqaaqa OLA, Jabhaduna waa ay beenisay eedaas.

Rabshadahaas dadka ku dhintay waxaa kamid ahaa Milkessa Gemechu oo ka tirsanaa guddiga dhexe ee xisbiga Abiy ee BARWAAQO.

Dadka sida dhow ula socday howlgalada kooxda qarsoodiga ee KOREE NAGEENYAA ayaa sheegay in daraasiin dad ah dilkooda la amray, isla markaana la xir-xirey boqolaal ruux oo kale, waxaana kamid ah xasuuqii loo geystay 14 qof oo xoolo dhaqato ahaa  2021-kii, dhacdadaas oo dowladdu ku eedeysay in ay dagaalyahnada OLA ka dambeeyeen.

Cadeymaha Reuters soo uruurisay ayay hor dhigtay guddiga qaran ee xuquuqul Insaanka Ethiopia, agaasimaha guddiga Daniel Bekele ayaa qirey jiritaanka kooxda qarsoodiga ah oo Abiy ku beegsado shacabka siyaasadiisa ka soo hor jeeda.

Xafiiska Abiy iyo is maamulka Oromada labaduba way diideen in ay ka hadlaan eedeymaha loo soo jeediyay oo ah xasuuuqa shacabka iyo siyaasiyiinta mucaaradka ku ah maamulka Addis Ababa.

Kulamada kooxdan qarsoodiga ah ayaa ka dhici jirey ama lagu qaban jirey xafiiska Xisbiga Abiy ku leeyahay Oromiya,  agaasimihii hore ee xafiiska Abiy Shimelis Abdisa ayaa hogaaminaya Oromiya, ninkan ayaa xubin ka ah kooxda, waxaa kale ku jira Fekadu Tessema madax xisbiga Abiy ee Oromiya, madaxa nabad geliyada  Ararsa Merdasa iyo saraakiil kale oo ka tirsan siyaasadda iyo ammaanka gobolka Oromiya.

Xasuuqa qabaa’ilka la-taliye hore ee madaxweynaha, sida maamulka Oromiya Shimelis waxaa uu Reuters u sheegay in dilalka iyo xarigga dadka bartilmaameedka ah ay bixin jireen madaxweynaha Oromiya ama taliyaha booliiska gobolka ee Ararsa sida xasuuqii dhacay December 2021.

Dilkaas ayay dowladdu ku sheegtay in uu la xiriiro khilaaf gudaha ah, balse Reuters ayaa daboolka ka qaatay in dowladdu qarisay xaqiiqada sida ay wax u dhaceen, sida ay ku warameen dad goobjoog ahaa.

November 30, 2021 dagaalyahnada OLA ayaa dilay 11 kamid ah ciidanka booliska Itoobiya ka tirsanaa, halka 17 kale ay dhaawaceen kadib weerar dhabo-gal ah oo ka dhacay dooxada weyn ee Rift Valley ee dalka Itoobiya.

Madaxda gobolka iyo kuwa ammaanka deegaanka oo arrintaas ka jawaabaya ayaa dad shacab ah oo ay ku jiraan madax dhaqameed ku leeyahay ayagoo ku eedeeyay in ay gacan saar la leeyihiin jabhadda OLA.

Kooxda qarsoodiga ah oo Abiy Axmed u sameystay sidii uu xukunka ku joogi lahaa ayaa waxaa ay meelo qarsoodi ah ku xireen in ka badan 1006 qof, intii u dhexeysay sanadihii 2019 ilaa Maarso 2022-kii.

Warbixin guddiga qaran ee xuquuqul insaanka Ethiopia ay soo saareen 2021-kii, waxay ku sheegeen in ay wareysteen 281 maxbuus oo ku kala xirnaa xabsiyo ku kala yaala 21 saldhig boolis oo ku firirsan guud ahaan gobolka Oromiya ayaa sheegay in kooxda Abiy ay hor istaageen in ay cadaalad helaan.

Muqdisho 26ka Feebaraayo 2024  Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh ayaa xalay xarunta madaxtooyada ku qaabilay safiirka cusub ee Kenya, Cyprian Kubai Iringo.

Ugu horreyn madaxweynaha ayaa warqadaha aqoonsiga danjirenimo ka guddoomay safiirka cusub ee Jamhuuriyadda Kenya ay u soo magacawday dalkeenna.

Madaxweyne Xasan Sheekh oo ugu hambalyeeyey danjiraha xilka loo igmaday ayaa u rajeeyey in uu ka miro dhaliyo sidii uu xaqiijin lahaa gudashada waajibaadkiisa diblomaasiyadeed.

Sidoo kale waxa uu xusay ahmiyada ay u leedahay Soomaaliya iyo Kenya iskaashi wadajir ah oo ku saleysan danaha labada dowladood iyo guud ahaan Gobolka.

Dhankiisa Danjire Cyprian Kubai ayaa madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud soo gaarsiiyay salaan iyo farriin uu kaga siday Madaxweynaha dalkiisa William Ruto, isaga oo dowladda iyo shacabka Soomaaliyed uga mahadceliyey soo dhaweynta diiran.

Waxaa kale oo uu ballan qaaday in uu ka shaqeyn doono adkeynta xiriirka diblomaasiyadeed ee ka dhaxeeya labada dal ee Soomaaliya iyo Kenya.

Dhawaan ayaa Soomaaliya ayaa iyaduna safiir cusub u magacowday dalka Kenya, kaas oo ah Jibriin Cabdulle, si loo xoojiyo xiriirka labada dowladood.

Si kastaba, Soomaaliya iyo Kenya ayaa ah labada dal oo daris ah, waxayna sidoo kale ka qayb qaadataa dagaalka adag ee lagula jiro kooxda Al-Shabaab.

Muqdisho 26ka Feebaraayo 2024 Maxkamadda Gobolka Banaadir ayaa maanta markii labaad dhageysaneysa kiiska xasaasiga ah ee loo haysto eedeysane Sayid Cali Macallin Daa’uud oo gubay xaaskiisii oo xaamilo ahayd, Marxuumad Luul Cabdicasiis Maxamed.

Maxkamadeynta ayaa saaka mar kale ka bilaabatay xarunta Maxkamada Gobolka Banaadir, ayada oo si weyn loogala socdo warbaahinta, maadaama uu yahay kiis xasaasi ah.

Dhageysiga dacwaddan ayaa waxaa sidoo kale ka qeybgalay ehellada labada dhinac, dadweyne, qareeno iyo xeer ilaalinta guud ee qaranka.

Sayid Cali ayaa isna kasoo muuqday fadhiga maxkamadda, maadaama mar labaad  la dhageysanayo kiiskiisa, waxaana u doodayo Abuukaate Cali Xalane.

Haddii lagu helO dambigan Sayid Cali ayaa muteysan doono xukun dil toogasho ah, sida uu fadhigii hore ee maxkamadda ka sheegay guddoomiye Saalax Dabaan.

Maxkamadda ayaa horay waxaa la horkeenay marqaatiyaal ay kamid ahaayeen carruurtii marxuumadda oo qaarkood waxyeelo ay kasoo gaartay dabka, kuwaas oo la wareystay.

Sidoo kale waxaa la filayaa in maxkamadda gobolka ay maanta go’aan ka gaarto kiiska ninkan oo ay si weyn uga argagaxeen dadka Soomaaliyeed.

Ninkan oo horay u baxsaday ayaa waxaa ugu dambeyn gacanta kusoo dhigtay hay’adda NISA oo kasoo qabatay gobollada dhexe, waxaana kadib loo gacan geliyay booliska, waxaana sidaas ku billowday maxkamadeyntiisa.

Si kastaba,Luul Cabdicasiis ayaa weli iyada oo mayd ah ku jirto Ferinjeer, waxaana qoyskeeda ay dalbanayaan in lala aaso ninka gubay oo ah eedeysane Sayid Cali Macallin.

WARARKA MAANTA 25ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu yahay aroosyada laga amaamulaayo Madaxtooyadda “VillaSomalia”? Maxuu u diiday inuu Madaxweyne Mudane Xassan dhiso #Maqaamka #Muqdisho? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan u diidan yahay inuu dhiso Maxkmadda Dastuuriga ah? Maxaad ka ogtahay sababta uu u diiday Madaxweyne Mudane Xassan in la magacaaboWasiirka Arrimaha Dibadda Iyo Wasaairka Amniga Soomaaliya?   Yaa noqon doona Madxweyne ku-xigeenka soo socda? Yaa ah Shabaab? Yaase ah Nabad-Sugid ah? Maxuu ka hadlayaa Prof. Amaara? Yaase diidi kara inay labada aqal sixiixeen heshiis la isku wada raacsan yahay?

Ha wiqleyso!

Muqdisho 25ka Feebaraayo 2024 Faahfaahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dil xalay magaalada Muqdisho loogu gaystay wiil dhalinyaro ahaa oo xalay sarkaal la sheegay inuu ka tirsan yahay ciidamada Booliska uu ku dilay degmada Shibis ee gobolka Banaadir.

Marxuumka oo lagu magacaabi jiray Cabdiraxiin Cabdulle Sheekh ayaa wade mooto Bajaajle oo ka shaqeeya magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

Sababta loo dilay marxuumka ayaa lagu sheegay inay tahay nalka mootada oo uu ku shidan askariga, kadibna uu sidaas xabad ugu dhuftay.

Mid kamid ah ehellada marxuumka oo la hadlay Somali Cable Tv ayaa sidoo kale sheegay in wiilkooda inta aan la dilin kahor la caayay hooyadiis, kadibna la toogtay .

“Hooyadiis ayuu caayay nalga iga dami ayuu yiri war nalka kaa daminaa ee hooyadey ha caayin hooyadaa waa caaynaa ee maxaa tahay adiga? kadibna wuu dilay” ayuu yiri.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Nin weyn oo reer leh oo xaas leh in la yiraahdo hooyadaa maxaa dhaantaa? waa caaynaa haddana xabad madaxa looga dhuftay kolley arrintaas waa arrin ula kac ah oo kibir ah”.

Aabaha marxuumka ayaa sidoo kale ka hadlay dilkan argagaxa leh ee xalay ka dhacay Muqdisho, wuxuuna sheegay in ninka dilay uu yahay sarkaal Boolis ah.

“Igaarkeyga waxaa dilay nin ka gar daran hadane ah nin ciidan ah haddane aan ahayn nin dabley ah ee ah nin mas’uul ah oo darajo leh” ayuu yiri Aabaha marxuumka.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in maydka ay galiyeen Firinjeer, ayna sugayaan cadaalad iyo in lasoo qabto eedeysanaha.

“Firinjeer ayuu ku jiraa waxaan sugooyaa cadaalad, mana aasayo inta laga soo qabanayo ninka dilay wiilkeyga”

Muqdisho ayaa waxaa maalmihii u dambeeyay ka dhacayay dilal iyo dhacdooyin kale oo argagax leh, kuwaas oo saameyn ku yeeshay bulshada Soomaaliyed.

Muqdisho 25ka Feebaraayo 2024 Faahfaahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dil xalay magaalada Muqdisho loogu gaystay wiil dhalinyaro ahaa oo xalay sarkaal la sheegay inuu ka tirsan yahay ciidamada Booliska uu ku dilay degmada Shibis ee gobolka Banaadir.

Marxuumka oo lagu magacaabi jiray Cabdiraxiin Cabdulle Sheekh ayaa wade mooto Bajaajle oo ka shaqeeya magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

Sababta loo dilay marxuumka ayaa lagu sheegay inay tahay nalka mootada oo uu ku shidan askariga, kadibna uu sidaas xabad ugu dhuftay.

Amarka qaldan ee khatarta geliyey diyaaradahaas waxaa naloo sheegay in laga siiyey Hargeysa, balse diyaaradaha ayaa bixiyey digniinaha khatarta muujiya, waxayna labada duuliye ku guuleysteen inay kala badbaadiyaan diyaaradaha rakaabka badan siday.

Weli waxaa la isku heystaa maamulka hawada Soomaaliya, murankaan ayaa taagan muddo ku dhow labo todobaad, kadib markii maamulka Somaliland go’aansaday carqaladeynta shaqada maamulka hawada dalka.

Shirkadaha duulimaadyada caalamiga ah qaarkood ayaa horay Soomaaliya ugu dacweeyey hey’ad Qaramada Midoobey u qaabilsan duulimaadyada rayidka ah, balse Soomaaliya ayaa ka soo jawaabtay dacwadahaas.

Hey’adda duulista rayidka Soomaaliya ayaa dhawaan war-sacaafadeed ay soo saartay ku sheegtay inay si buuxda u maamusho hawada Soomaaliya, iyadoo digniin u dirtay Somaliland.

Sidoo kale, hey’adda duulista rayidka Soomaaliya ayaa Somaliland ugu goodisay inay qaadi doonto tallaabo culus oo hadda ay uga tureyso shacabka Soomaaliyeed ee ku nool gobollada waqooyi.

Muqdisho 25ka Feebaraayo 2024 Allaha u naxariistee waxaa todobaadkii hore magaalada Muqdisho ku geeriyooday xildhibaan hore Marxuum Axmed Aadan oo ka tirsanaa baarlamaankii hore ee dalka, kaas oo isaga oo xaalad adag ku sugan loogu tegay qolkiisa, kadibna markii loola cararay isbitaalka ku geeriyooday halkaasi.

Warar kala duwan ayaa laga qoray sababaha keenay geerida marxuumka oo kasoo jeeday gobollada waqooyi, kuwaas oo baraha bulshada lagu baahiyay, isla markaana ahaa kuwa la sheegay inay xadgudub ku ahaayeen maydka xildhibaanka.

Senator Laylo Axmed oo ka tirsan Aqalka Sare ayaa cambaareysay hadalladaas laga faafiyay geerida xildhibaanka oo ay sheegtay inuu si kadis ah ugu geeriyooday Muqdisho.

Wuxuu u dhintay si kadis ah meeshii uu deganaa ayaa loogu tegay isaga oo nafta ku jirto, markii dhaqtarka la geeyayna waa geeriyooday” ayay tiri Senator Laylo Axmed.

Sidoo kale waxa ay farriin u diray dadka faafinayaa warar ay sheegtay in loogu xadgubayo maydka marxuumka oo muddan ixtiraan, sida ay ina fareyso Diinteenna Islaamka.

“Ilaahey halooga cabsado qofka marka uu dhinto wuu dhintay, waana in aan la siyaasadeyn maydka qof dhintay iyo in aan laga been abuuran, Xildhibaankaas wa dhintay allaha u naxariisto dadka waxa xun ka qoraayo ee leh waxyaabaha ka qoraayo ilaahey ha uga cabsadaano” ayay mar kale tiri xildhibaanaddu.

Senator Layla ayaa sii raacusay “Waxaan rabaa bulshada Soomaaliyeed inaan u sheego qofka marka uu dhinto oo uu marxuum yahay wuxuu naga mudan yahay ixtiraam iyo xaqii marxuumnimo.”

Ayada oo ka hadleysay aqoonta ay u leedahay xildhibaanka geeriyooday ayaa waxa ay sheegtay inuu ahaa nin wanaagsan, waxayna tacsi u dirtay ehelladiisa.

“Ninkaas odeyga ah nin zaciim ah ayuu ahaa maalintii aynu halkan joognay wuu nala joogay qof weliba wuu dhimanayaaa Ilaahey ha u naxariisto” ayay kusii dartay.

Ugu dambeyn waxa ay hoosta ka xariiqday inuu socdo baaritaan guud oo ku aadan geerida marxuumka, ayna ka war sugayaan laamaha ammaanka ee dowladda Soomaaliya.

Muqdisho 25ka Feebaraayo 2024Muqdisho 25ka Feebaraayo 2024 Xafiiska xeer ilaaliyaha guud ee qaranka ayaa maanta warbixin kasoo saaray kiisaska la xiriirta xadgudubka loo gaysto carruurta Soomaaliyeed.

Yusra Cismaan Shariif oo ah ku xigeenka xafiiska xeer ilaaliyaha oo la hadashay warbaahinta ah ayaa shaaca ka qaaday inay sii kordhayaan dhibaatooyinka loo gaysto carruurta Soomaaliyeed, ayada oo soo bandhigtay tira koob ay sameeyeen sanadkii hore.

Ku xigeenka xeer ilaaliyaha ayaa sheegtay inay inay diiwaangeliyeen illaa 53 carruur ah oo qaarkood looga dhuuntay isbitaallada Muqdisho, kuwa kalena lasoo dhigay waddooyinka.

Carruurtaas 25 kamid ah ayaa ah gabdho, halka 28 kalena ay yihiin wiilal, sida ay warbixinteeda ku sheegtay Yusra Cismaan oo hadal kooban siisay warbaahinta.

“Sanadka 2023-kii waxaa jirtay in lasoo helay carruur 53 ah oo qaarkood isbitaallada looga tegay, qaarkood dad in loo dhiibay looga dhuuntay kuwa kalena waddooyinka laga soo helay” ayay tiri ku xigeenka xafiiska xeer ilaaliyaha guud ee qaranka.

Sidoo kale waxa ay intaasi kusii dartay “Carruurtaas 25 kamid ah gabdho ayay ahaayeen, inta kalena wiilal ayay ahaayeen”.

Haweeneydan oo sii hadleysay ayaa xustay in carruurta ay ku wareejiyeen dad xanaaneeya, isla markaana ay iyagu ka xafiis ahaan ku kormeeraan saddex bil kasta.

“Mas’uuliyaddooda waxaa loo xil-saaray dad uu xafiiska si sharci ah ugu wareejiyay, waxaana gacan ka gaystay hay’adaha Booliska” ayau mar kale tiri.

Dhibaatooyinka ayaa kamid ah kuwa aan indhaha laga qabsan karin ee ka jira gudaha Soomaaliya, waana kuwa ugu daran xadgudubyada ay la kulmaan dhalaanka yar-yar.

Magaalada Muqdisho waxaa ka taagan xaalado murugo leh, kadib markii ay kusoo kordheen dhacdooyin saamey ku yeeshay bulshada.

Dilal argagax leh ayaa todobaadyadii lasoo dhaafay ka dhacayay caasimada, waxaana maydadka qaarkood ay illaa iyo hadda ku jiraan Firinjeer, ayada oo lala sugayo cadaaladda iyo in lasoo qabto dadkii ka dambeeyay falalkaas oo baxsad ka ah laamaha ammaanka.

Xildhibaan Maxamed Cali Cumar (Caana-nuug) oo ka hadlay falalkan argagaxa leh ayaa soo jeediyay labada arimood, wuxuu ugu baaqay ehellada dadka dhintay inay aastaan maydadka, waxaa kale oo uu farriin u diray dowladda federaalka oo uu ka codsaday inay cadaaladda ku dadaasho.

“Dadkan bisha iyo dheeraadka Firinjeerada ku jira waxaan leenahay hala aaso oo ilaahey halaga baqo, dadka dhibaatada gaystayana cadaaladda hala horgeeyo” ayuu yiri.

Sidoo kale wuxuu xildhibaanku intaasi sii raaciyay “Waxaan haddii aysan mashruuc ahayn waa musiino rabbaani ah”.

Caana-nuug oo hadalkiisa sii wata ayaa xusay haddii ay dhibaatooyinkan sii socdaan ay dhici karto in loo cadaalad doonto kooxda Al-Shabaab, sida uu hadalka u dhigay.

“Shacabka Soomaaliyeed marxalad waxaa jirtay inay cadaalad u raadsan jireen Tooratoorow, ma Tooratoorowdiibaa lagu jirayaa? laguma jiraayo” ayuu kusii daray.

Ugu dambeyn wuxuu baaq culus u diray hay’adaha amniga dowladda, isaga oo ka codsaday inay dabagal ku sameeyaan xaaladaha soo kordhay iyo cida ka dambeysa.

Muqdisho 25ka Feebaraayo 2024Taliyaha ciidanka booliska Soomaaliya Jeneraal Sulub Axmed Firin ayaa xilkii ka qaaday afhayeenkii ciidanka booliska Soomaaliyeed Gaashaanle Sadiiq Aadan Cali (Doodishe).

Taliyaha booliska ayaa afhayeenka cusub u magacaabay G/Sare Qaasim Axmed Rooble oo horay muddo dheer u soo hayey xilkaas.

Gashaanle Sadiiq Doodishe iyo afhayeenka cusub Qaasim Rooble ayaa Muqdisho ku qabtay shir jaraa’id oo ay ku shaaciyeen inay ku kala wareegeen xafiiska.

“Shaqadii afhayeenka ciidanka booliska Soomaaliyeed waxaan hadda si rasmi ah ugu wareejiyey taliyaheyga G/Sare Qaasim Axmed Rooble, xafiiska afhayeenka oo muddo aan ku soo shaqeynayey waxaan galabta ku wareejiyey Korneyl Qaasim,” ayuu yiri Sadiiq Doodishe.

Dhankiisa afhayeenka cusub ee booliska ayaa hadlay, isagoo shaqadii uu soo qabtay uga mahadceliyey Doodishe, wuxuuna balanqaad u sameeyey dadka Soomaaliyeed ee adeega ka sugaya.

“Shaqo qurux badan oo meel dhexe mareysa ayuu igu wareejiyey afhayeenkii hore, waxaan leeyahay allaha kuu fududeeyo shaqada kale ee taliyaha booliska uu kuu igmaday,” ayuu yiri Qaasim Rooble oo aan shaacin shaqada kale ee loo dhiibay afhayeenka uu xilka kala wareegay.

G/Sare Qaasim ayaa balan-qaaday in umadda Soomaaliyeed uu ugu adeegi doono qalbi sami iyo hagar la’aan “gacmo wadajir ayey wax ku gooyaan aan is kaalmeysano, si daacad ahna ugu shaqeyno dadka iyo dalkeena,” ayuu yiri afhayeenka cusub ee booliska Soomaaliya.

Qaasim Axmed Rooble ayaa markii labaad noqonaya Afhayeenka ciidanka booliska Soomaaliyeed, sanadihii 2017 ilaa 2019-kii ayuu soo ahaa afhayeenka booliska Soomaaliya.

Muqdisho 25ka Feebaraayo 2024 Khatarta shil diyaaradeed ayaa maanta mar kale ka dhacday hawada Soomaaliya, kadib markii isku cabir lagu hagay oo amarro qaldan la siiyey diyaarado ay lahaayeen shirkadaha Qatar Airways iyo Ethiopian Airlines.

Labadaas diyaaradood oo rakaab sida ayaa ka soo kala duulay Addis Ababa iyo Doha, waxayna u kala socdeen Kampala Uganda iyo Dubai Imaaraadka, waxayna khatartaas ku galeen hawada gobollada waqooyi.

Sida ay xog ku heshay Caasimada Online, labadaan diyaaradood oo ku kala socday labo qad ayaa la isku hagay, waxaana la isugu keenay hal qad si ay isugu dhacaan, balse waxay ku kala badbaadeen daqiiqado aad u yar.

Amarka qaldan ee khatarta geliyey diyaaradahaas waxaa naloo sheegay in laga siiyey Hargeysa, balse diyaaradaha ayaa bixiyey digniinaha khatarta muujiya, waxayna labada duuliye ku guuleysteen inay kala badbaadiyaan diyaaradaha rakaabka badan siday.

Weli waxaa la isku heystaa maamulka hawada Soomaaliya, murankaan ayaa taagan muddo ku dhow labo todobaad, kadib markii maamulka Somaliland go’aansaday carqaladeynta shaqada maamulka hawada dalka.

Shirkadaha duulimaadyada caalamiga ah qaarkood ayaa horay Soomaaliya ugu dacweeyey hey’ad Qaramada Midoobey u qaabilsan duulimaadyada rayidka ah, balse Soomaaliya ayaa ka soo jawaabtay dacwadahaas.

Hey’adda duulista rayidka Soomaaliya ayaa dhawaan war-sacaafadeed ay soo saartay ku sheegtay inay si buuxda u maamusho hawada Soomaaliya, iyadoo digniin u dirtay Somaliland.

Sidoo kale, hey’adda duulista rayidka Soomaaliya ayaa Somaliland ugu goodisay inay qaadi doonto tallaabo culus oo hadda ay uga tureyso shacabka Soomaaliyeed ee ku nool gobollada waqooyi.

WARARKA MAANTA 24ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxaa ka cusub #Ethiopia iyo damaceeda? Maxayse shacabka Soomaaliya laga qarinaayaa? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Iyio Dowlad Gobaleedka Gobalka Banaadir? Yaa dila dadka? Maxayse dilalka badankood uga dhacaa #Muqdisho? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Iyo Raysal Wasaare Mudane Xamsa u magacaabi layihiin Wasiirka Arrimaha Dibadda Iyo Wasiirka Amniga ee ka maqan golaha Xukuummadda? Maxayse Maxkammadda Gobalka Banaadir si cadaalad ah ugu hawl-gelin kiisaska kala duwan ee dembiilayaasha? 

Ha wiqleyso!

Muqdisho 24ka Feebaraayo 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa sheegay in dalkiisu uu is difaaci doono haddii Itoobiya ay ku dhaqaaqdo heshiiska ay ku doonayso in ay saldhig ciidan oo dhinaca badda ah ka samaysato Somaliland.

“Haddii Itoobiya ay ku adkeysato, Soomaaliya way iska caabin doontaa, wayna diidi doontaa. Haddii ay dalka soo galaan, Soomaaliya waxay sameyn doontaa wax walba oo ay isku difaaci karto.” ayuu madaxweyne Xasan Sheikh u sheegay wakaaladda wararka ee Reuters.

Madaxweynuhu ma uusan sii faah-faahin tallaabada ay Soomaaliya qaadi karto.

Wuxuu sheegay in kaliya uu aqbali doono in uu Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed la hadlayo, marka ay xukuumadda Addis Ababa ka tanaasusho rabitaankeeda ku aaddan in qaadato qayb ka kamid ah badda Soomaaliya.

Ku dhawaad 3, o00 oo askari oo Itoobiyaan ah oo katirsan howlgalka ATMIS ayaa ku sugan Soomaaliya, madaxweynaha ayaa sheegay in uusan ka fikireynin in dowladdiisu ay erido askartaas.

Itoobiya oo aan bad lahayn ayaa kowdii bishii Jannaayo heshiis is-afgarad ah la gaartay Somaliland, heshiiskaas oo sheegayay in laga kireeyo  20 km (12 miles) oo xeebta ah.

Maraykanka 24ka Feebaraayo 2024 Milateriga Maraykanka ayaa sheegay inay burburiyeen diyaaradaha aan duuliyaha lahayn oo ay isticmaalayeen kooxda Xuutiyiinta iyo weliba gantaallada lagu weeraro maraakiibta oo yaallay gudaha Yemen iyo badda cas.

Weerarkan ayaa yimid ka dib markii la sheegay inay halis degdeg ah ku yihiin gaadiidka ganacsi iyo maraakiibta dagaalka ee Maraykanka.

Taliska dhexe ee Maraykanka ayaa sheegay inay bartilmaameedsadeen afar diyaaradood oo ah nooca is wada, iyo laba ka mida gantaallada lagu weeraro maraakiibta, kuwaas oo xilligaas ay kooxda xuutiyiintu qorshaynayeen inay weeraro ku fuliyaan.

Milateriga Maraykanka ayaa sidoo kale sheegay inay soo rideen qaar ka mida diyaaradaha yaryar ee droneska oo xilligaas dul heehaabayey markab ganacsi oo marayey badda cas.

Maraykanka ayaa weerarkan fuliyey Khamiistii iyo Jimcihii.

Hirshabelle State 24ka Feebaraayo 2024 Madaxweynaha maamulka HirShabelle Cali Cabdullaahi Xuseen (Guudlaawe) ayaa xalay guddoomiyay shir deg-deg ah oo xalay ka dhacay xarunta madaxtooyada maamulkaas ee magaalada Jowhar ee xarunta gobolka Shabeelaha Dhexe.

Shirkan oo ah mid gaar ah ayaa waxaa isugu yimid xubnaha golaha wasiirada maamulka HirShabelle, waxaana sidoo kale ka qayb-galay Madaxweyne ku-xigeenka mudane Yuusuf Axmed Hagar (Dabageed) iyo masuuliyiin ka socotay Hay’adda Maareynta Masiibooyinka Qaranka (SoDMA) oo uu hoggaaminayay guddoomiye Maxamuud Macallin Cabdulle.

Ugu horreyn waxaa shirka warbixin guud looga dhageystay Hay’adda SoDMA iyo Wasaaradda Gargaarka iyo Maareynta Masiibooyinka HirShabelle, taas  oo ku aadan raadadka ay reebtay Elnino.

Warbixinta ayaa waxa ay kusoo gudbiyeen inay ku dhawaad 500-kun oo ruux ay ku saameysay HirShabelle, iminkana waxaa taagan %65 cabsi laga qabo Elnino ka dhallato Rroobka gu’ga ee la filayo inuu dhawaan curto.

Madaxweyne Cali Guudlaawe oo madasha ka hadlay ayaa faray dhammaan cida ay khuseyso inka hor dhacdada ay talaabo qaadaan si loo yareeyo khatarta ay geeysaneyso.

Dhankiisa Guddoomiyaha SoDMA ayaa sheegay in ay ka cabsi qabaan roobabka Gu’ga inay uga sii daraan xaaladaha ka jira deegaanada HirShabelle, loona baahan yahay ka hortag.

Mas’uuliyiintan ayaa shalay horay u booqday biya xireenka Sabuun ee duleedka Magalaada Jowhar, si ay u qiimayaan xaaladaha ka jira halkaasi.

Biya xireenka Sabuun oo uu burbur xoogleh ka muuqdo ayaa Sanadihii la soo dhaafay helin wax dib u dayactir ah, kaas oo xusid mudan tahay in wali ka muuqdaan sameentii ka soo gaartay Fatahaadii El-Niño ee sanadkii hore.

Hargaysa 24ka Feebaraayo 2024 Allaha u naxariistee waxaa maanta magaalada Muqdisho diyaarad looga qaaday maydka gaasimihii waaxda diyaaradaha ee hey’adda duulimaadka rayidka Soomaaliya Cabdinaasir Muuse Dahable oo 18-ka bishan meydkiisa laga helay gurigii oo ku yaala Waaxda Janaraal Daa’uud, gaar ahaan Xaafadda Ceel Qalow.

Marxuumka ayaa loo duuliyay magaalada Hargeysa ee caasimada Somaliland, halkaas oo ay dagan yihiin ehelladiisa, si loogu aaso.

Xildhibaano ka tirsan labada gole oo deegaan doorashadooda ay tahay gobollada waqooyi iyo mas’uuliyiin kale ayaa maydka marxuumka kusii sagootiyay garoonka Muqdisho.

Kiiska Cabdinasaair Dahable ayaa dhaliyay shaki xoogan, waxaana soconaya baaritaan ku aadan dilkiisa oo loo soo xiray illaa 6 qof, sida ay shaacisay dowladda Soomaaliya.

Agaasime Cabdinaasir ayaa kaligiis deganaa guri ku yaalla garoonka Aadan Cadde, waxaa la garan waayey cidda ku dhex dishay gurigiisa.

Sidoo kale wuxuu dilkiisu sii xoojiyay xiisadda haatan u dhexeysa dowladda federaalka iyo Somaliland oo isku hayay arrinta maamulka hawada ee dalka.

Madaxweyne Muuse Muuse oo dhowaan khudbad jeediyay ayaa ka hadlay dilka Cabdinaasir Dahable loogu gaystay magaalada Muqdisho, kaas oo deegaan ahaan kasoo jeeda Somaliland, sidoo kalena u shaqeynayay hay’adda duulista hawada Soomaaliya.

“Madaxweyne Xasan Waxaan ku leeyahay ninkii Soomaliland ee Xamar aad ku disheen godobteeda adeey ku agfadhidaa, uma qabno in ilmo yar yar iyo qaar kale ay ka timid, arrintan waxaa weeye anaa ku dilay anaa kuu gar qaadaya ana kuu go’aaminayo” ayuu yiri.

Lama oga in geerida agaasimihii waaxda diyaaradaha dalka ka howlgala ee dowladda federaalka ay ku lug leedahay xiisadda ka taagneed hada Soomaaliya, waxaana laga war sugayaa baaritaanada socda ee lagu ogaanayo cidda dishay marxuumka.

Shabeelaha Hoose  24ka Feebaraayo 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeelaha Hoose ayaa sheegaya in maanta duqeyn xoogan oo lagu laayay xubno badan oo ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab ay ka dhacday deegaanka Jlib-Marka ee gobolka Shabeelaha Hoose.

Weerarkan oo dhacay saaka aroortii hore ayaa waxaa iska kaashaday ciidamada Xoogga dalka iyo saaxibada caalamiga ah, sida ay sheegtay dowladda federaalka Soomaaliya.

Qoraal kasoo baxay dowladda ayaa sheegay in howlgalkan oo weli soo socda lagu dilay ugu yaraan illaa 30 ka tirsanaa maleeshiyaadka kooxda Al-Shabaab.

“Ciidammada Qaranka iyo Saaxiibada caalamka ayaa hawlgalkan qorsheyn ka wada deegaanka Jilib-Marka oo hoostaga degmada Marka ee gobolka Shabeellaha hoose, kaas oo lagu khaarajiyay 30 ka tirsan Khawaarijta Al-Shabaab” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka.

Sidoo kale dowladda Soomaaliya ayaa shaaca ka qaaday in weerarkan si gaar ah loola bartilmaameedsaday goob ay isku uruursanayeen xubno ka tirsan kooxda Al-Shabaab.

Waxaa sidoo kale gacanta lugu dhigay saanad milatari oo hub ay ku jiraan, kuwaas oo ay lahayd, kooxda, sida lagu sheegay qoraalka kasoo baxay dowladda dhexe.

“Hawlgalkan oo soo bilawday waaberigii hore ee saakay ayey ciidammada Qaranka iyo Saaxiibada Caalamka ku bartilmaameedsadeen goob ay isku urursanayeen Khawaarijta, kuwaas oo xogtooda la helay, iyadoo gacanta looga dhigay saanad ciidan oo dagaalka loo isticmaalo, sida ay warbaahinta qaranka u xaqiijiyeen saraakiisha howgalkan qeybta ka ah
” ayaa mar kale lagu yiri bayaanka kasoo baxay dowladda.

Dhanka kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay Al-Shabaab oo ku aadan howlgalkan ee ay guusha ka sheegatay dowladda federaalka Soomaaliya.

Muddooyinkii u dambeeyay ciidamada dowladda iyo saaxibada caalamiga ah ayaa xoojiyay weerarada ka dhanka ah Al-Shabaab ee ka socda gobollada dalka.

Muqdisho 24ka Feebaraayo 2024 agaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya waxaa haatan ka socda dibad-bax weyn oo uu soo qaban qaabiyay maamulka gobolka Banaadir.

Dibad-baxa ayaa hadda ka socda garoonka ciyaaraha Koonis, waxaana ka qayb-galaya mas’uuliyiin iyo shacab fara badan oo isaga kala yimid degmooyinka gobolka.

Ujeedka dibad-baxan ayaa ah mid lagu taageerayo heshiiska difaaca ee ay wada galeen dowladaha Soomaaliya iyo Turkiga, uuna meel mariyay baarlamaanka Soomaaliya.

Guddoomiye ku xigeenka amniga iyo siyaasadda ee gobolka Banaadir, Maxamed Axmed Diiriye (Yabooh) oo goobta ka hadlay ayaa faahfaahin ka bixiyay dibad-baxa, isaga oo uu tilmaamay inay ku taageerayaan go’aanka dowladda dhexe ee difaaca badda Soomaaliya.

“Dowladda Soomaaliya oo madaxweynaha Jamhuuriyadda uu hoggaaminaayo, dadka gobolka Banaadir oo uu guddoomiyaha gobolka iyo maamulkiisa ay hoggaaminayaan waxay taageerayaan sida ay mar kasta ugu taagan yihiin difaaca, dalka iyo diinta” ayuu yiri.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay inay u mahadcelinayaan dowladda Turkiga oo Soomaaliya u muujisay garab istaag buuxa, taas oo ka tarjumeysa saaxibtinimada labada waddan.

“Dowladda Turkiga ayay maanta halkan shacabka Soomaaliyeed uga mahadcelinayaan, gaar ahaan dadka ku dhaqan gobolka Banaadir, waxaana ugu mahadcelineynaa saaxibtinimadooda joogtada ah” ayuu hadalkiisa sii raaciyay Maxamed Yabooh.

Dadka Soomaaliyeed ayaa aad u taageersan heshiiskaan, maadaama Soomaaliya ay deg deg ugu baahan tahay garab difaac, sida aad horay u ogeydeenba Itoobiya ayaa cadeysatay damac waali ah oo badda Soomaaliya ay ku gunguriyeyneyso, waxaana khasab noqotay in awood looga difaaco badda Soomaaliya.

8-dii bishaan ayey wasiirrada gaashaandhigga ee Soomaaliya iyo Turkiga heshiiskaan ku kala saxiixdeen magaalada Ankara ee dalka Turkiga, waxaana labo maalmood ka hor faafinta rasmiga ah ee dowladda Soomaaliya ku soo baxay heshiiskaas, kadib markii golayaasha dastuuriga ah ee ay ansixiyeen, Madaxweyne Xasan Sheekh-na uu saxiixay.

Heshiiskaan ayaa sii jiraya muddo 10 sano ah, wuxuu ogolaanayaa in ciidamada Turkiga ay soo degaan badda Soomaaliya, isla markaana ay ka difaacaan wax kasta oo sharci darro ah, mudadaasna waxaa lagu dhisi doonaa awooda ciidamada badda Soomaaliya, si waajibaadkooda qaran ay u gutaan.

Turkigu waa saaxiibka dhow ee Soomaaliya, wuxuuna Itoobiya ugu hanjabay in dhulka Soomaaliya aysan imaa karin oo awood ciidan looga difaaci doono, kadib markii madaxweynaha Turkiga uu toos ula xiriiray ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed.

Muqdisho 24ka Feebaraayo 2024 Magaalada Muqdisho, gaar ahaan garoonka Aadan Cadde waxaa maanta ka ambabaxay ciidamo ka tirsan kuwa Xoogga dalka oo markii ugu horreysay dhoolatus weyn uga qayb-galaya dalka dibaddiisa, kadib burburkii dalkeenna.

Dhoolatuskan oo ay ka qayb-galayaan dowlado kala duwan ayaa waxaa Soomaaliya ku metalaya saraakiil iyo askar ka tirsan ciidanka Danab oo maanta laga sagootiyay Muqdisho.

Mas’uuliyiin iyo saraakiil ka tirsan Xoogga dalka ayaa ciidamadan kula hadlay garoonka, iyaga oo kula dardaarmay inay si wanaagsan u metalaan Soomaaliya iyo dowladeeda.

Taliyaha Ciidamada Xoogga dalka Sarreeya Gaas Ibraahim Sheekh Muxyidiin oo horay u la kulmay ciidamada ayaa sheegay inay Soomaaliya ku metali doonaan dhoolatus ka dhacaya dalka dibaddiisa, wallow uusan shaacin magaca waddanka uu ka dhacayo.

“Waa markii ugu horreysay ee aan ka qayb-galeyno carbis milatari oo ka dhacaya dalka dibbaddiisa, waxaad ogtihiin mar haddii aysan horay u jirin waqtiyadan ay dhisneyd dowladdu ama ciidamadanka ay ku jireen dib u dhiska waxa nalagala filan karo inaan isku sheegno ayana rabnaa” ayuu horay u yiri taliyaha Xoogga dalka Soomaaliyeed.

Sidoo kale waxa uu xusay in ciidanka laga soo xulay dhalinyaro gaar ah oo metali doono Soomaaliya, isaga oo u rajeeyay inay guul usoo hooyaan dhammaan ciidamada kale.

Dhanka kale taliyaha ayaa dardaaran u jeediyay ciidamada ka qayb-galaya dhoolatuskaasi, wuxuuna sheegay in laga rabo akhlaaq iyo adkeysi, muddada ay ku jiraan tababarkaasi.

“Waxaa la idinka rabaa bacda maa meesha la tegaayo ay tahay waddan dibadeed ciidamada ka qayb-galaayana ay yihiin ciidamo badan oo kala duwan oo ka kala socda dowlado badan waxaan rabaa inaad kor u qaadaan sumaddeena oo aad xambaarsan tihiin” ayuu ku yiri dardaraankiisa.

Soomaaliya ayaa haatan sameyneyso dib usoo kabasho weyn oo dhanka ciidamada ah, waxaana sanadihii u dambeeyay xoogga la saaray dib u dhiska Ciidamada Xoogga dalka.

WARARKA MAANTA 23ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa #Muqdisho ku dilaaya dadka? Yaa #Muqdisho diiday inau hesho #Maqaam Madaxweyne Mudane Xasan Shiikh “Garguurte”? Yaa diiday Soomaaliya inay yeelato Maxkammad Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xasan Shiikh? Yaa diiday in la baaro dembiyada dadka lagu khaarajinayo xukuummadda Raysal Wasaare Mudane Xamsa Iyo Laamaha Amniga oo la shaqaysta AL-Shabaab? Yaa raba inuu dastuurka beddelo Madaxweyne Mudane Xasan Shiikh? Yaa dalka diiday inuu lacag u soo daabaco Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa diiday in la magacaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda Iyo Wasiirka Amniga Dalka?Ha wiqleyso!

Muqdisho 23ka Feebaraayo 2024 Booliska Soomaaliya ayaa warbixin ka soo saaray dhacdooyin dilal iyo dhaawacyo isugu jira oo saacadihii iyo maalmihii lasoo dhaafay ka dhacay magaalada Muqdisho, waxaana shir jaraa’id qabtay afhayeenka booliska Sadiiq Aadan Cali (Doodishe).

Afhayeenka ayaa warbixintiisa ku bilaabay waxa laga ogyahay dilka ganacsade Abuukar Axmed oo rag hubeysan ay xalay ku soo afduubteen gaarigiisa xili uu ku sugnaa degmada Heliwaa, waxayna ku dileen deegaanka Garasbaaley ee duleedka Muqdisho.

“Waxaa la garanayaa raggii dilay Abuukar, baaritaano ay sameeyeen laamaha amniga ayaa lagu ogaaday, laguna soo helay meydkiisa, waxaana ragii dilay ku raadjooga hey’adaha amniga, markii soo qabashadooda lagu guuleystana waxaa la hor keeni doonaa cadaaladda,” ayuu yiri Sadiiq Doodishe.

Sidoo kale Afhayeenka ayaa ka warbixiyey kiiska Xildhibaan hore Axmed Aadan oo ka soo jeeday gobollada waqooyi, kaas oo xalay ku geeriyooday hotel ku yaalla degmada Xamarweyne, isagoo sheegay in la soo qabtay qof lala xiriirinayo geeridiisa.

“Waxaa na soo gaartay xogta in xildhibaan hore uu ku dhex suuxay hotel uu ka deganaa Xamarweyne, waxaa ku baxay ciidamada amniga oo u tegay isagoo suuxay, waxaa la geeyey isbitaalka Martiini,  halkas ayuuna ku geeriyooday, waxaa la hayaa eedeysane ay baaritaano ku socdaan si loo ogaado waxa sababay geerida marxuumkaas,” ayuu yiri Doodishe.

20 kiis oo shilal ah ayuu sheegay afhayeen in Muqdisho iyo gobollada dalka ay ka dhaceen toddobaadkaan, dhimashada labo qof kaliya ayuu sheegay inay sababeen shilalkaas, halka ay sababeen 9 kiis oo dhaawacyo culus ah iyo 12 kiis oo dhaawacyo fudud ah.

Ilaa afar dambiile oo maxkamaduhu xukumeen ayuu sheegay in toddobaadkaan loo gudbiyey xabsiga dhexe ee Xamar, halka la sii daayey 24 qof oo dembiyo lagu waayey.

“18-kii Febraayo deegaanka Jaaw oo ka tirsan gobolka Galgaduud wuxuu eedeysane lagu magacaabo Gacal Makraan wuxuu rasaas ku dilay Cadar Isaaq Odawaa oo ku dhalatay Guriceel, wuxuuna ninkaas oo ka soo jeeday degmada Maxaas isku dhuftay xabad markii uu dilay gabadha, eedeysanaha isagoo dhaawac ah ayaa lagu dabiibayaa Muqdisho, waxaana kiiskiisa gacanta ku haya booliska Galmudug,” ayuu yiri Afhayeenka Booliska.

Holland 23ka Feebaraayo 2024  Boqortooyada Netherlands ayaa markii ugu horeysay u magacowday muwaadin asal ahaan kasoo jeeda Soomaaliya inuu noqdo qunsul sharafeed u matala danaha Netherlands ee Soomaaliya.

Maxamed Bashiir Cismaan oo ku magac dheer Midnimo, horayna ugu mid ahaa bahda saxaafadda Soomaalida Netherlands iyo Soomaaliya, ayaa noqday qunsul sharaeedka boqortooyada Netherlands ee Muqdisho, isagoo lagu soo xushay dadaalkiisa iyo isku xirka ganacsi iyo xiriir ee Soomaaliya iyo Netherlands.

Magacaabistaan ayaa loo arkaa horumar la taaban karo oo lagu kobcinaayo xiriirka u dhaxeeya Netherlands iyo Soomaaliya, islamarkaana lagu xoojinaayo xiriirka qurba joogta Netherlands iyo Soomaalida ku sugan dalka ee sii kordhaya.

Howsha ugu muhiimsan ee Maxamed Bashiir ayaa noqon doonta isku xirka muhiimka ah ee u dhaxeeya Netherlands iyo Soomaaliya, gaar ahaan qurba joogta dalka timaada iyo arrimaha kale ee danaha Netherlands.

Maxamed Bashiir oo ku dhashay magaalada Muqdisho, wuxuu Netherlands tegay wixii ka danbeeyay 2006-dii, isagoo halkaasina waxbarashada luuqada iyo tan asaasiga ah guul ka gaaray.

Sanadkii 2016-kii wixii ka danbeeyay ayuu magaalada Muqdisho ka hirgeliyay shirkad ganacsi oo la yiraahdo Daa’uus, taasoo guul gaartay, kadibna wuxuu ku guuleystay inuu hirgeliyo xiriirka Soomaalida Netherlands ee dalka yimaada iyo isku xirka safaaraddooda isagoo hal abuuray “Guriga Oranje ama Guriga Holland,” ee magaalada Muqdisho.Dhinaca kale Maxamed Midnimo wuxuu ka mid ahaa suxufiyiintii da’da yar ka shaqeeeyay Muqdisho ee tegay Netherland, mihnadoodadana halkaasi kasii watay markii uu dalkaasi magangelyada ka helay.

Muqdisho 23ka Feebaraayo 2024 Labada Aqal ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya ayaa Arbacadii cod aqlabiyad ah ku ansixiyey heshiis ay dowladda Soomaaliya la gashay dhiggeeda dalka Turkiga, kaas oo ku saabsan iskaashiga dhinaca difaaca iyo dhaqaalaha ah.

Waxaa ka horreeyay heshiis is afgarad oo ay jamhuuriyadda iskeed madax bannaanida ugu dhawaaqday ee Somaliland la gashay Itoobiya kaas oo lagu kala saxiixday magaalada Addis Ababa ee caasimadda Itoobiya, 1-dii Janaayo.

Waxaa uu ku saleysnaa in Itoobiya ay dhul badeed hesho iyo in saldhig ciidan ay ka dhisan doonto dhulka Somaliland, waxaase ka biyo diidday dowladda Soomaaliya oo sheegtay in dhulka ay Itoobiya dooneyso uu ka mid yahay dhulkeeda.

Heshiiskaas oo muran badan dhaliyay ayaa Somaliland waxa ay ku adkeysatay in wax waliba oo dhulkeeda ah ay u madax bannaan tahay ayna mas,uul ka tahay, isla markaana aysan cidna kala tashan doonin.

Heshiiska haatan lagu anxsiyay Muqdisho oo ahaa mid aysan akhrin ama arkin xubnaha baarlamanka balse ay sheegeen in loo dulmaray ayaa loo arki kara mid wax u dhimi kara ama khuseyn kara heshiiskii Somaliland iyo Itoobiya sida ay dadka qaar qabaan.

Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa sheegay in heshiiskan iskaashiga dhanka difaaca ee ay la saxiixdeen Turkiga, uusan ahayn mid lagula diririyo Itoobiya oo haatan ay muuqato in xiisad kulul ay ka dhaxayso.

Waxaase xusid mudan in dowladda Turkiga ay lafteedu heshiisyo dhowr ah kula jirto dowladda Itoobiya, waxaana kamid ah heshiis ganacsi oo weyn, waxaana Turkigu uu maalgashaday qaybo badan oo ka mid ah Itoobiya.

Turkiga ayaa sida Soomaaliya wuxuu Itoobiya kula jiraa heshiis difaac, waxa uuna ka caawiyay diyaaradaha qumaatiga u kaca.

America 23ka Feebaraayo 2024 Dayax-gacmeed laga leeyahay Maraykanka ayaa markii ugu horraysay muddo 50 sannadood ah wuxuu ku degey meel u dhow cidhifka koonfureed ee dayaxa.

Dayax-gacmeedkan oo ay hawada sare u dirtay shirkad gaar ah oo lagu magacaabo Intuitive Machines ayaa dayaxa ku degay fiidnimadii Khamiista ee wakhtiga Washington DC.

Daqiiqadihii ugu horreeyey ayay cillad farsamo ku timi isgaadhsiintii lala samaynayey aaladdan, gaar ahaan in aaladdani ay fariimo u soo gudbiso xarunta laga maamulayey.

Xarunta la socodka dayax-gacmeedka la diray iyo maamulkiisa ayaa ku taalla magaalada Houston ee gobolka Texas ee dalka Mareykanka.

Daqiiqadihii ugu horreeyey ayaa ahaa kuwo culays badan ku keenay shaqaalaha iyo farsamo-yaqaannada la socday xaaladda dayax-gacmeedka.

Muddo 10 daqiiqadood ah ayay qaadatay in fariimo laga helo dayax-gacmeedka kadib markii ay shaqayn wayday mid ka mida warlalisyada ama Antenooyinka ku xidhani, hase ahaatee ugu dambayn fariimo ayaa laga helay muujinaya in uu si nabad ah u degey.

Tim Craine oo hoggaaminayey hawl-galkan cusub ayaa sheegay inay weli qiimaynayaan xaaladda dayax-gacmeedka ay direen iyo sidii ay u heli lahaayeen xogtiisa oo dhamaystiran, hase ahaatee wuxuu sheegay inay si buuxda u xaqiijinayaan in dayax-gacmeedku uu haatan ku sugan yahay oogada sare ee dayaxa.

Waa markii ugu horraysay ee Maraykanku uu dayax gacmeed diro, tan iyo wixii ka dambeeyey sannadkii 1972-kii.

 Muqdisho 23ka Feebaraayo 2024Turkiga heshiis difaac iyo Iskaashi dhaqaale ayey la wada galeen Itoobiya, Soomaaliya iyo Jabuuti.

Dawladaha danahooda istiraajiga ah ayaa haga, halka ay ugu badiso ayeyna ka dheefsadaan. Caadifad, qiiro iyo niyad wanaag wax badan kuma dhisaan.

Waxaan xusuustaa iyadoo madaxdii talada dalka iskaga danbaysay na leeyihiin Itoobiya tii hore ee aad taqaaneen maaha. Xilli aan fogayna dawlad kale ayaa na loo sheegay in ay tahay saaxibka keli ah ee ay Soomaaliya leedahay.

“Sideebay dawlad u fekertaa (How State Think). Waa buug ay qoreen John Mearsheimer iyo Sebastian Rosato oo maalmahaan ugu aqriska badan yihiin dadka daneeya arrimaha dawladnimada, gaar ahaan kaadirka ku hawlan dibloomasiyadda iyo xiriirka caalamiga.

Labada Barafasoor oo baac wayn ku leh arrimahan ayaa ku doodaya in dawladda caaqilka ah lagu garto sida ay dunida u fahamsantahay, danaheedana uga dhex jirato, iyagoo halbeegga lagu garto dawladaasna ku sheegay.

1- In ay go’aanka ku dhisto aragti cilmi ah iyo aqoon lagu fahmi karo xaaladda taagan

2- In hannaanka go’aan qaadashada loo maro waddo sax ah oo ay soo dhirrandhiriyeen hay’adihii ku shaqada lahaa.

Haddii aad doodda buuggan ku xusan ku qiimayso siyaasadda arrimaha dibadda dalkeenna, waxaa kuu soo baxaysa in aan weli ka fognahay dawlad caaqil ah, laakiin aan haysano fursadihii aan ku noqon lahayn.

W/Q: Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame.

WARARKA MAANTA 21ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay Hay’adda Nabadi-Suidda Iyo Sirdoonka Qaranka #NISA u dishay Cabdinaasir? Maxuu yahay heshiiska diifaca ah ee ay Golaha Xukuummadda u ansixiyeen Turkiga? Ma laga yaabaa inay labada aqal ansixiyeen hesshika difaaca ee ay Golaha xukuummadda u ansixiyeen Turkiga? Maxayse labada aqal iyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh u diidan yahay in la dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah? Maxayse u diideen inay ka hadlaan #Maqaamka #Muqdisho iyo maamul hoosaad ay yeeshaan shacabka gobalka Banaadir? Ha wiqleyso!

Muqdisho 21ka Feebaraayo 2024 Golaha Wasiirada Xukuumadda Federaalka Soomaaliya oo maanta shir deg-deg ah yeeshay ayaa ansixiyay heshiis ku saabsan difaaca iyo dhaqaalaha dalka oo dowladda federaalka Soomaaliya ay lasoo gashay dowladda Turkiga.

Shirka ayaa waxaa guddoomiyay ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre, waxaana goobjoog ahaa inta badan Golaha Wasiirada oo si buuxda u meel-mariyay heshiiskan oo uu sideedii bishan Soomaaliya usoo saxiixay wasiirka difaaca Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac).

Ra’iisul wasaaraha oo kulankan aan caadiga ahayn ka hadlay ayaa ku tilmaamay heshiiska mid masiiri ah oo dhaxagal u ah ummadda Soomaaliyeed – waxaana uu sidoo kale uu faahfaahiya ahmiyadda heshiiska u leeyahay dalka iyo dadka Soomaaliyeed.

Heshiiskan ayaa muhiimaddiisa waxa ay tahay ilaalinta xeebaha iyo difaaca dalka, wuxuuna kusoo aaday, xilli ay taagan tahay xiisadda ka dhalatay heshiiska badda ee Somaliland iyo Itoobiya.

Sida ay Caasimada Online u xaqiijiyeen ilo xog ogaal ah, Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa isla maanta kulanka labada Aqal ee baarlamaanka ku faahfaahin doona heshiiskan dhinaca difaaca Badda ah oo Soomaaliya ay lasoo gashay dowladda Turkiga.

Sida aan xogta ku helnay heshiiska difaaca badda Soomaaliya ee Turkigu u saxiixay DF, wuxuu dhigayaa in ciidamo ilaalo ah, kana difaaca Itoobiya uu Turkigu u soo diri doono badda Soomaaliya.

Xogtu waxay intaas ku sii dareysaa in heshiiskan uu sii jirayo oo ciidamada Turkiga ay badda Soomaaliya sii joogi doonaan muddo 10 sano ah.

Bilowgii bishaan Febraayo ayuu Wasiirada Gaashaandhigga Soomaaliya heshiiskaan ku soo saxiixay dalka Turkiga, waxaana Turkiga u saxiixay wasiirka gaashaandhigga dalkaas.

Sidoo kale Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa maanta baarlamaanka uga warbixi doona safarkiisii Addis Ababa iyo is-hortaagii uu kala kulmay dowladda Itoobiya oo diidaneed in khudbadiisa uu shirka Midowga Afrika ka jeediyo Xasan Sheekh.

Si kastaba, Turkiga ayaa ah saaxibka koowaad ee Soomaaliya, wuxuuna taageero buuxda siiyaa ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed oo uu ka qayb qaato dib u dhiskooda.

Muqdisho 21ka Feebaraayo 2024 Wasaaradaha gaashaandhigga ee dowladaha Soomaaliya iyo Uganda ayaa maanta magaalada Muqdisho ku kala saxiixday dhammaystirka heshiis is-afgarad  ah (MOU) kaas ku saabsan dhanka difaaca.

Labada wasaaradood ayaa horay u kala saxiixday qeybihii hore ee heshiiskaan difaac ee Soomaaliya iyo Uganda ay gelayaan.

Wasiirka Gaashaandhigga dalka  Uganda, Mudane Vincent B. Ssempijja iyo wafdi sare oo uu hoggaaminayo ayaa maanta safar shaqo ku yimid magaalada Muqdisho, waxaana garoonka diyaaradaha ee Aadan Cadde kusoo dhoweeyeey Wasiir Ku-xigeenka Gaashaandhigga Soomaaliya Cabdifataax Qaasim.

Wafdiga Wasiirka Difaaca dalka Uganda ayaa soo dhoweynta kadib loo soo galbiyay xarunta wasaarada gaashaandhigga Soomaaliya, halkaas waxaa uga bilowday kulamo ay la qaateen masuuliyiinta Wasaaradda Gaashaandhigga oo wasiir Cabdulqadir Maxamed Nuur uu ugu horeeyo.

Sidoo kale shirka lagu saxiixay heshiiskaan waxaa maanta ka qeyb galay madaxda kale ee wasaaradda iyo Taliye ku-xigeenka ciidanka xoogga dalka Janaraal Maadeey Nuureey Shiikheey.

Masuuliyiinta wasaaradda gaashaandhigga Soomaaliya iyo kuwa ka socday Uganda ayaa qaatay kulan dheer  oo ay uga wadahadleen sidii loo xoojin lahaa iskaashiga iyo wadashaqaynta labada dal ee dhanka difaaca.

Gabagabadii kulankii maanta ka dhacay Muqdisho, Wasiirka Wasaaradda Gaashaandhigga Soomaaliya Cabdulqadir Maxamed Nuur iyo dhiggiisa dalka Uganda Vincent B. Ssempijja ayaa kala saxiixday  dhammeystirka heshiis is-afgarad (MOU) dhanka difaaca ah.

Labada dowladood ee Soomaaliya iyo Uganda, gaar ahaan wasaaradaha gaashaandhigga ayaa 8-dii bisha Agoosto 2022-kii qeybihii hore ee heshiiskaan maanta la dhameystiray ku kala saxiixday magaalada Entebbe ee dalka Uganda

Dowladda Uganda waxay ka mid tahay dowladaha Afrika ee saaxiibka dhow la ah Soomaaliya, waxayna door-weyn ka qaadatay dhismaha ciidamada xoogga Soomaaliya, difaaca dalka iyo dib u dhiska dowladnimada Soomaaliya.

Heshiiskaan difaac ee Soomaaliya iyo Uganda ay kala saxiixdeen wuxuu ku soo aadayaa xilli xiisad culus ay ka dhex taagan tahay Soomaaliya iyo Itoobiya, taas oo salka ku heysta damac Itoobiya uga jira badda Soomaaliya, halka Soomaaliya ay xulufo caalami ah u raadsaneyso is difaac ka dhan ah damaca Itoobiya.

Maraykanka 21ka Feebaraayo 2024 Golaha ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa markale ka dooday, qaraar ku baaqaya xabbad joojin bini’aadanimo, si loo joojiyo dagaalka ka socda Qaza iyo in la kordhiyo gargaarka bini’aadanimo iyo joojinta barakicinta dadka Falastiiniyiinta ah, hase ahaatee qaraarkaas waxaa hor istaagay Maraykanka, isaga oo isticmaalay codka diidmada qayaxan ee Veto.

Danjiraha Maraykanka u joogta Qaramada Midoobay, Linda Thomas-Greenfield ayaa sheegtay, in aanay nabad waarta keenayn, in la dalbado xabbad-joojin degdeg ah oo bilaa shuruud ah, iyada oo aan heshiis laga gaadhin in Xamaas ay sii dayso la haystayaasha gacanta ugu jira.

Muddo toddobaadyo ah ayaa Maraykanka, Masar, Qatar iyo Israa’iil waxay lahaayeen wadahadalo ku aaddan in la sii daayo dhammaan maxaabiista la haysto, isla markaana in la hakiyo dagaalka.

Danjiraha Maraykanka ayaa sheegtay in tallaabadani ay taas bedelkeeda sii dheeraynayso dagaalka u dhexeeya labada dhinac, isla markaana ay sii dheeraynayso wakhtiga la haysanayo maxaabiista Israa’iil iyo xaaladda bini’aadanimo ee ay ku sugan yihiin Falastiiniyiintu.

Dalka Ajeeriya ayaa soo diyaariyey qaraarkan qabyada ah isaga oo la wadaagay 15-ka dal ee xubnaha ka ah golaha ammaanka ee Qaramada Midoobay muddo saddex toddobaad ah ka hor.

Muqdisho 21ka Feebaraayo 2024  Dood xoogan ayaa ka dhex taagan baarlamaanka Soomaaliya, taas oo ku aadan in dhalasho lasiin karo carruurta ay gabadha Soomaaliyeed u dhalaan nimanka ajnabiga ah taas oo ay ku kala qabsameen xildhibaannada baarlamaanka.

Qodobkan ayaa ku jiro hindise sharciyeedka carrruurta oo ay soo diyaarisay wasaaradda haweenka iyo xuquuqul insaanka, waxaana xildhibaanada qaar ay soo jeediyeen in dib loo celiyo. halka kuwa kalena ay soo jeediyeen in laga saxo wixii qaldan, kadibna la meel-mariyo.

Doodda ayaa si gaar ah uga taagan ‘Baasaboorka Soomaaliga ma qaadan karaan canug ajnabi ah oo ay dhashay gabar Soomaaliyeed’?

Xildhibaan Maxamuud Jeego oo dooddan qayb ka ah ayaa sheegay inuu isago taageerayo in dhalasho lasiiyo ilmahaasi, lana taageero haweenka Soomaaliyeed.

“Annaga baarlamaankan ayaan ka tirsanahay, qaarkeen xaasaska ayaan dirsanay carruurteenna halkaas ku dhalanaayo waxaa la rabaa inay jinsiyad soo qaataan, intana gabar Soomaaliyeed haddii ay wiil dhasho waxaa loo diidaa inuu jinsiyad qaato” ayuu yiri.

Jeedo ayaa usoo jeediyay gabadhaha Soomaaliyeed ee guursanaya ragga ajnabiga ah inay ilaaliyaan Diintooda, ayna guursadaan qof muslim ah.

“Waxaan rabaa in haweenka Soomaaliyeed lagu taageero caruurta ay dhalaan in la siiyo Jinsiyada, laakin ninka ay ilmaha u dhalayso waa in uu ahaado qof Muslim ah” ayuu sii raaciyay.

Dhankiisa  Xildhibaan Maxamed Deeq Barre Xaaji (Fiyoore) ayaa ka horyimid arrintaan, wuxuuna soo jeediyay in aan sharci lasiin carruurtaas, isaga oo ku dooday in aabihiis uu leeyahay dal kale, isla markaana uu halkaas ka qaadan karo baasaboor.

Waxaa kale oo uu tusaale usoo qaatay argagixisada oo uu tilmaamay inay carruur ku dhaleen dalka, kadibna ay dhibaato u gaysteen shacabka Soomaaliyeed.

“Walaalayaal qofka Soomaaliga ah ilaalintiisa annaga ayaa nalaga rabaa waddankan argagixiso ajaaniib ah ayaa timid ilmo ayay ku dhaleen annaga ayeyna na laayeen” ayuu yiri Xildhibaan Fiyoore.

“Gabadha Soomaaliga ah Ilaahey hadii uu qaddaray oo ay dhashay canug Ajnabi ah waxaan qabaa canugaasi circa kama soo dhicin waddan-buu u dhashay aabihii waddan ayuu kasoo jeedaa halkaas baasaboor ha uga doonto” ayuu isna doodiisa ku yiri Xildhibaan Maxamed Deeq Barre Xaaji (Fiyoore).

Xildhibaan Qaali Cali Sharci ayaa si weyn u difaacday qodobkan, waxayna sheegtay haddii dhalasho loo diido carruurtaas in ay xadgdub ku tahay haweenka Soomaaliyeed.

“Xadgub toos ah ayay noqoneysaa haddii hooyada Soomaaliyeed la yiraahdo canuga ay dhasho muwaadin ma noqon karo, aabaha Soomaaliyeedna canuga uu dhalayna la yiraahdo muwaadin ayuu noqonaa” ayay iyaduna falcelinteeda ku tiri Qaali Cali Shire.

Waxaa kale oo ay tiri “Waxay noqoneysaa ku xadgudub toos ah oo lagu beegsanayo gabdhaha Soomaaliyeed iyo Diinteenna” .

Addis Ababa 21ka Feebaraayo 2024 – Ra’iisul wasaare ku xigeenkii iyo wasiirkii hore ee arrimaha dibadda Soomaaliya Fowsiyo Yuusuf Xaaji Aadan ayaa u sharaxan guddoomiyaha Midowga Afrika, halka Kenya ay soo sharaxday Raila Odinga oo muddo dheer soo hoggaaminayey mucaaradka Kenya.

Guddoomiyaha hadda jooga hoggaanka Midowga Afrika Muusa Faki Maxamed oo u dhashay dalka Chad, labo jeerna xilkaan soo qabtay wuxuu muddo xileedkiisu ku egyahay bilowga sanadka soo socda ee 2025-ka.

Markii uu musharaxnimadiisa kursigaas shaacinayey Raila Odinga waxaa barbar taagnaa madaxweynihii hore ee dalka Nigeria Olusegun Obasanjo, oo dhawaan Midowga Afrika u magacaabay dhexdhexaadinta Soomaaliya iyo Itoobiya.

Raila Odinga ayaa saaxiib dhow la ah siyaasiyiinta Somaliland, wakiilka Somaliland ee Kenya Maxamed Barawaani ayaa ku tilmaamay Raila Odinga in uu yahay halyey Afrika oo ah qofka ugu madan ee guddoomiya Golaha Fulinta ee Midowga Afrika, taas oo ka dhigan in Somaliland ay si weyn u xiiseyneyso in hoggaanka Midowga Afrika uu qabto Raila Odinga.

Soomaaliya waxaa u sharaxan Xildhibaan Fowsiya Yuusuf Xaaji Aadan oo ka soo jeeda gobollada waqooyi ee Somaliland, balse inay xilkaas qabato waxay Somaliland ka jeceshahay in Raila Odinga ee Kenyan ah uu qabto, iyagoo quud-dareynaya inay garab uga helaan damaca ay badda ku siinayaan Itoobiyaanka.

“Raila waa saaxiibka Somaliland, oo waxa uu ku suntan yahay dimoquraadiyadda Afrika. Wax weyn ayuu ugu fadhiyaa Afrika, Raila waxa uu og yahay xaquuqda ka maqan Somaliland, Madax badan oo caalamka ah ayaa aragtidaas ka aaminsan, kuwaas oo taageera qaddiyadeenna,” ayuu yiri wakiilka Hargeysa u jooga Nairobi Maxamed Barawaani.

Cabdirashiid Khaliif Xaashi oo wasiir ka soo noqday dowladda federaalka Soomaaliya ayaa isna sheegay in murashaxnimada Raila ku bureyso aragtida uu ka qabo Somaliland, taas oo ka hor-imaanaysa xeerarka iyo sharciyadda u yaal Midowga Afrika.

Wakiilka Somaliland oo ka falcelinayay doodda Cabdirashiid Xaashi ayaa dulmi kale oo lagu la kacayo Somaliland ku macneeyey in Raila Odinga lagu colaadiyo aragtida uu ka qabo qadiyadda Somaliland.

Muqdisho 21ka Feebaraayo 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta hor-tegaya baarlamaanka Soomaaliya, wuxuuna u jeedi doonaa khudbad uu kaga hadlayo xaaladda guud ee dalka, waxayna Caasimada Online xog ka heshay qaar ka mid ah qodobada ku jira khudbadiisa.

Madaxweynaha ayaa maanta si buuxda u faahfaahi doona qadiyadda badda iyo halka ay mareyso, isagoo shaaci doona qorshe ay dowladda Soomaaliya dooneyso in badda looga difaaco Itoobiya.

Sida ay Caasimada Online u xaqiijiyeen ilo xog ogaal ah, Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa kulanka maanta labada Aqal ee baarlamaanka ku faahfaahin doona heshiis dhinaca difaaca Badda ah oo Soomaaliya ay la gashay dowladda Turkiga.

Sida aan xogta ku helnay heshiiska difaaca badda Soomaaliya ee Turkigu u saxiixay DF, wuxuu dhigayaa in ciidamo ilaalo ah, kana difaaca Itoobiya uu Turkigu u soo diri doono badda Soomaaliya.

Xogtu waxay intaas ku sii dareysaa in heshiiskan uu sii jirayo oo ciidamada Turkiga ay badda Soomaaliya sii joogi doonaan muddo 10 sano ah.

Bilowgii bishaan Febraayo ayuu Wasiirada Gaashaandhigga Soomaaliya heshiiskaan ku soo saxiixay dalka Turkiga, waxaana Turkiga u saxiixay wasiirka gaashaandhigga dalkaas.

Sidoo kale Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa maanta baarlamaanka uga warbixi doona safarkiisii Addis Ababa iyo is-hortaagii uu kala kulmay dowladda Itoobiya oo diidaneed in khudbadiisa uu shirka Midowga Afrika ka jeediyo Xasan Sheekh.

Dagaalka dalka looga xoreynayo argagixisada, halka uu marayo qorshaha ay Soomaaliya ugu biirtay daladda dhaqaalaha bulshada bariga Afrika iyo qodobo kale oo xaaladda dalka ku saabsan ayuu Madaxweyne Xasan Sheekh berri ka hor sharixi doonaa baarlamaanka.

Somaliland 21ka Feebaraayo 2024 Xukuumadda Somaliland ayaa mar kale war cusub kasoo saartay heshiiska badda ee ay la gashay dowladda Itoobiya, kaas oo dhaliyay xiisad xoogan oo u dhexeysa labada dal ee dowladaha Soomaaliya iyo Itoobiya.

Wasiirka arrimaha dibadda Somaliland, Ciise Kayd Maxamuud oo haatan ku sugan Addis Ababa ayaa ku dhowaaqay go’aan uga sii daraya xiisadda Badda ee haatan taagan.

Kayd ayaa tilmaamay inay Somaliland si buuxda u hirgelineyo heshiiska ay la gashay Itoobiya, kaas oo ay weli diidan tahay dowladda federaalka Soomaaliya.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in heshiiska Somaliland iyo Itoobiya uu yahay mid barwaaqo u horseedi doona labada dhinac, isla markaana uu waafaqsan yahay xeerarka caalamiga ah.

“Wafti ahaan waxaanu sharaxaad ka bixinay arragtidayada ku aadan is-fahamka ay Somaliland iyo Itoobiya wadagaleen, kaasi oo aan kali ah waafaqsanayn shuruucda caalamiga ah, lakiin ah mid is badal togan u horseedaya Somaliland iyo Itoobiya, marka ay noqoto dhinacyada dhaqaalaha, ganacsiga iyo amaanka” ayuu yidhi Wasiir Ciise Kayd.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii dartay in guddi aqoonyahno oo ka kooban siddeed xubnood ay u xilsaareen arrintan, ayna ka go’an tahay dhaqan-gelinta heshiiska badda.

Somaliland ayaa haatan wada qorshe ay ku dooneyso in is afgaradka ay la gaartay Itoobiya ay ugu beddeleyso heshiis dhab ah, qorshahaas oo uu hoggaaminayo madaxweyne Biixi.

Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa dhankeeda weli diidan heshiiskan oo ay ku tilmaamtay inuu xadgudub ku yahay madax bannaanida dhuleed ee Soomaaliya, kaas dhaliyay caro xoogan xiisad diblumaasiyadeed ee u dhexeysa Addis Ababa iyo Muqdisho.

Si kastaba, arrintan ayaa sababtay inuu xumaado xiriirka labada dal, kadib tallaabooyinkii uu qaaday Abiy Axmed oo sidoo kale carqaladeeyay madaxweyne Xasan oo todobaadkii hore dalka Itoobiya u tegay ka qayb-galka shir madaxeedka Ururka Midowga Afrika.

Muqdisho 21ka Feebaraayo 2024 Golaha Wasiirada Xukuumadda Federaalka Soomaaliya oo maanta shir deg-deg ah yeeshay ayaa ansixiyay heshiis ku saabsan difaaca iyo dhaqaalaha dalka oo dowladda federaalka Soomaaliya ay lasoo gashay dowladda Turkiga.

Shirka ayaa waxaa guddoomiyay ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre, waxaana goobjoog ahaa inta badan Golaha Wasiirada oo si buuxda u meel-mariyay heshiiskan oo uu sideedii bishan Soomaaliya usoo saxiixay wasiirka difaaca Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac).

Ra’iisul wasaaraha oo kulankan aan caadiga ahayn ka hadlay ayaa ku tilmaamay heshiiska mid masiiri ah oo dhaxagal u ah ummadda Soomaaliyeed – waxaana uu sidoo kale uu faahfaahiya ahmiyadda heshiiska u leeyahay dalka iyo dadka Soomaaliyeed.

Heshiiskan ayaa muhiimaddiisa waxa ay tahay ilaalinta xeebaha iyo difaaca dalka, wuxuuna kusoo aaday, xilli ay taagan tahay xiisadda ka dhalatay heshiiska badda ee Somaliland iyo Itoobiya.

Sida ay Caasimada Online u xaqiijiyeen ilo xog ogaal ah, Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa isla maanta kulanka labada Aqal ee baarlamaanka ku faahfaahin doona heshiiskan dhinaca difaaca Badda ah oo Soomaaliya ay lasoo gashay dowladda Turkiga.

Sida aan xogta ku helnay heshiiska difaaca badda Soomaaliya ee Turkigu u saxiixay DF, wuxuu dhigayaa in ciidamo ilaalo ah, kana difaaca Itoobiya uu Turkigu u soo diri doono badda Soomaaliya.

Xogtu waxay intaas ku sii dareysaa in heshiiskan uu sii jirayo oo ciidamada Turkiga ay badda Soomaaliya sii joogi doonaan muddo 10 sano ah.

Bilowgii bishaan Febraayo ayuu Wasiirada Gaashaandhigga Soomaaliya heshiiskaan ku soo saxiixay dalka Turkiga, waxaana Turkiga u saxiixay wasiirka gaashaandhigga dalkaas.

Sidoo kale Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa maanta baarlamaanka uga warbixi doona safarkiisii Addis Ababa iyo is-hortaagii uu kala kulmay dowladda Itoobiya oo diidaneed in khudbadiisa uu shirka Midowga Afrika ka jeediyo Xasan Sheekh.

Si kastaba, Turkiga ayaa ah saaxibka koowaad ee Soomaaliya, wuxuuna taageero buuxda siiyaa ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed oo uu ka qayb qaato dib u dhiskooda.

WARARKA MAANTA 20a Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa bahdilay Madaxweyne Mudane Shiikh Shariif? Maxay Warbaahinta Dowladd? a sida R#adio #Muqdisho Iyo Teleefishinka Qarana #SNTV u diideen baahinta doodiisa? Maxay tahay sababta ay Hay’adda Nabadi-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka #NISA ay u diiday inay warbixin ka bixiso dilkii Cabdinaasir? Yaase dimiyey kaamaradaha guriga lagu khaarajiyey? Maxayse loo qarinaayaa xaqiiqooyinka uu ka hadlay Madaxweyne hore Mudane Shiikh Shariif Shiikh Axmed? Ha wiqleyso!

New York 20ka Feebaraayo 2024  Ergeyga Gaarka ah ee Qaramada Midoobay ee Soomaaliya Catriona Laing ayaa taageertay hadal kasoo baxay Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay, kaasoo ku saabsanaa in la ixtiraamo madaxbannaanida dhuleed iyo midnimadda Soomaaliya. Catriona Laing oo warbixin ka jeedisay shirka Golaha Ammaanka ayaa ugu baaqday dhinacyadu inay galaan wada-hadal nabadeed oo waxtar leh iyo inay ka fogaadaan ficilada sii kicin kara xiisado colaadeed ee labada dal.

Hadalka kasoo baxay ergayga Qaramada Midoobay ayaa imaanayaa iyadoo ergayga QM ee Soomaaliya, Danjire Abuukar Daahir Cusmaan uu ka dhawaajiyay walaac xooggan oo ku aaddan dhaq-dhaqaaqyada ciidan ee Itoobiya ay ka waddo xuduudaha Soomaaliya.

Hadalka danjiruhu wuxuu iftiimiyay arrimaha xasaasiga ah ee ka dhashay faragelinta Ethiopia, isagoo carrabka ku adkeeyay baahida muhiimka ah ee ixtiraamka madaxbannaanida iyo u hoggaansanaanta sharciga caalamiga ah ee dhammaan dhinacyada ay khusayso.

Khudbadii Danjire Cusmaan uu ka jeediyay golaha ayaa hoosta ka xariiqday muhiimadda ugu weyn ee ay leedahay ilaalinta xasilloonida gobolka iyo doorka muhiimka ah ee ay Qaramada Midoobay iyo Midowga Afrikaba ka ciyaaraan dadaallada ka hortagga colaadaha.

Wuxuu ku nuuxnuuxsaday sida degdega ah ee loogu baahan yahay Itoobiya inay ixtiraamto mabaadi’da midnimada dhuleed iyo deris-wanaagga, taasoo ka tarjumaysa baaq ballaaran oo ku aaddan ka-qaybgal diblomaasiyadeed iyo xallinta khilaafaadka nabadeed.

Qatar 20ka Feebaraayo 2024  Taliska milatariga Maraykanka ee Africa ee loo yaqaan AFRICOM ayaa xaqiijiyey inay duqayn ka gaysteen meel u dhow Jilib 15-kii bishan, taas oo la sheegay in lagu dilay dhakhaatiir u dhalatay dalka Kuuba.

Kooxda Al-Shabaab ayaa maalin ka hor sheegtay in laba dhakhtar oo u dhashay Cuba oo afduub ay ku heysteen ay ku dhinteen duqayn ay magaalada Jilib ka gaysteen diyaaradaha Maraykanka.

Qoraal ka soo baxay Taliska AFRICOM ayey ku sheegteen inay jirto duqeyn ay 15-kii Febraayo ka gaysteen meel u dhow Jilib, sidoo kale ay maqleen warka sheegaya dhimashada dhakhaatiirtaas, balse aysan heyn wax cadeyn ah.

“Waan ka warqabnaa wararka sheegaya eedda ah in duqayntu dishay laba rayid ah. Ma hayno xog dheeraad ah waqtigan oo ku saabsan wararkaas, hase yeeshee wixii sheegasho ah ee la xiriirta dhib soo gaaray rayid way nagu weyn tahay,” ayaa lagu yiri warka AFRICOM.

Al-Shabaab waxay sheegeen labo dhakhtar oo lagu kala magacaabo Assel Herrera iyo Landy Rodriguez oo u dhashay dalka Cuba ay ku dhinteen duqeyntii diyaaradaha Mareykanka, balse sooma bandhigin wax cadeyn ah.

Mareykanku wuxuu qoraalkiisa ku cadeeyey in bartilmaameedka duqayntaas uu ahaa kooxda Al-Shabaab, balse ay sii baarayaan hadii ay jiraan dad rayid ah oo ku geeriyooday.

“Taliska AFRICOM wuxuu sii wadayaa qiimaynta natiijada hawlgalkan, waxaana bixin doonaa xog-dheeraad ah markii la helo,” ayaa lagu yiri qoraalka AFRICOM.

Argagixsada Al-Shabaab ayaa bishii April ee sanadkii 2019-kii labada dhakhtar ee geeridooda ay shaaciyeen waxay ka soo afduubteen magaalada Mandheera ee gobolka Waqooyi-bari dalka Kenya, waxayna intaas ku hayeen meelaha ay ka joogaan koonfurta Soomaaliya.

Muqdisho 20ka Feebaraayo 2024 Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullahi Farmaajo ayaa war ka soo saaray go’aankii shalay warbaahinta dowladda loogu diiday inuu ka baxo hadalkii uu kulanka baarlamaanka ka jeediyey madaxweyne hore, Xildhibaan Shariif Sheekh Axmed, sidoo kale Farmaajo wuxuu fariin u diray Xasan Sheekh.

Sheekh Shariif ayaa shalay kulankii baarlamaanka ka jeediyey dood adag oo uu kaga soo hor jeeday in baarlamaanku shaqada dastuurka guda-galaan, iyadoo aan laga gaarin heshiis siyaasadeed, hadalkiisana kama bixin TV-ga iyo Raadiyaha Qaranka oo toos u tebinayey doodii xildhibaanada ee ka socotay kulanka.

Farmaajo ayaa sheegay in dhacdadaan ay hor-dhac u tahay “qorshaha qarsoon iyo natiijada gurracan ee wiiqaysay midnimada iyo dowladnimada Soomaaliya” isagoo Madaxweyne Xasan Sheekh ugu baaqay inuu ka soo laabto qorshahaan uu kaligiis ku mayal-adeygayo ee dastuurka wax looga bedelayo.

Hoos ka akhriso qoraalka Farmaajo:

Codkayga waxaan ku biirinayaa siyaasiyiinta, waxgaradka iyo masuuliyiinta Soomaaliyeed ee ka dhiidhiyey is hortaagga ka dhanka ah hadaljeedintii Madaxweynihii Hore ee dalka, Xildhibaan Shariif Sheekh Axmed ee fadhigii maanta ee Golaha Shacabka Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya.

Tallaabooyinka dib u eegista  Dastuurka ee haatan socda oo aan awalba ahayn mid loo dhan yahay, dood bandanna ka taagan tahay habraacii lagu ansixiyey, waqti ka khataro badan intii hore lagu jiro, haddana in xildhibaannadii ka aragti dhiiban lahaa la carqaladeeyo waxay muujinaysaa qorshaha qarsoon iyo natiijada gurracan ee wiiqaysay midnimada iyo dowladnimada Soomaaliya.

Dalkeennu maanta waxa uu wajahayaa halis la xiriirta jiritaankeenna iyo qarannimadeenna, taas oo lagu wajihi karo midnimo iyo wadajir, sidaas awgeed waxaan Madaxweynaha ugu baaqayaa in uu ka soo noqda wadiiqadan khaldan,  ilaaliyana dhaxalka dowladnimada ee heshiiska lagu yahay.

Wa Billaahi Towfiiq

Muqdisho 20ka Feebaraayo 2024  Hey’adda duulista rayidka Soomaaliya ayaa soo saartay war-saxaafadeed ay kaga hadleyso carqaladeyn ay Somaliland ku heyso maamulka diyaaradaha ee hawada Soomaaliya, waxayna ku goodisay in dowadda federaalka Soomaaliya ay qaadi doonto taallaabooyin culus, hadii ay Somaliland jooji weyso carqaladeynta maamulka hawada.

Sidoo kale dowladda Soomaaliya waxay sheegtay in gacmo shisheeye oo fushanaya danahooda gaarka ah ay qeyb ka yihiin carqaladeynta ay Somaliland ku heysto diyaaradaha isticmaala hawada Soomaaliya, waxayna DF-ku cadeysay in talaabooyin adag oo ay qaadi laheyd ay ka baaqsatay iyadoo u tureysa shacabka gobollada waqooyi.

Hoos ka akhriso war-saxaafadeedka hey’adda duulista rayiska oo dhameystiran:

Laga soo bilaabo, 11 February 2024, waxaa dhacayey xadgudubyo heerar kala duwan leh, kuwaas oo ay ku kacayeen maamulka gobolada waqooyiga Soomaaliya ee Somaliland, taas oo ay ku carqaladeynayeen khadadka ay diyaaraduhu isticmalaan ee dulmara qeybo ka mid ah hawada gobolada waqooyi ee Soomaaliya.

Ficiladaan ayaa ka soo horjeeda shuruucda dalka u yaala iyo kuwa caalamiga ah.

Falalkaani waxay khatar galin karaan diyaaradaha iyo rakaabka ah ee isticmaala khadadka dulmara qeybo ka mid ah gobolada Waqooyi ee dalka.

Iyadoo ay jiraan caqabadahan, dowladda Soomaaliya waxay qaaday talaabooyin lagu xaqiijinayo bad-qabka duulimaadyada dulmara qeybo ka mid ah gobolada waqooyi ee dalka, kuwaas oo kala ah:

1. Dowladda Soomaaliya waxay soo saartay war-saxafadeed taariikhdu markay ahayd 13 Feebarayo 2024, taas oo bulshada Soomaaliyeed iyo caalamkaba loogu xaqiijinayey bad-qabka duulimaadka hawada Soomaaliya.

2. Dowladda Soomaaliya mar walba waxay digniino u direysay maamulka gobolada waqooyiga Soomaaliya ee Somaliland si ay uga waantoobaan faldambiyeedyadaas.

3. Dowladda Soomaaliya iyadoo tixgelineysa shuruucda duulimaadka adduunka ayay soo saartay wargelinno (NOTAMs) A0017/24 iyo A0019/24, kuwaas oo lala wadaagay dhammaan caalamka iyo hay’adaha ay khusayso, laguna xaqiijinayey in duulimaadyadu si bad-qab iyo amni ah ku maraan hawada goboladaas, iyadoo aanay wax saameyn ah ku yeelanin carqaladahani addeegii duulista hawada.

Iyadoo ay jiraan digniinahan iyo taloobiyinka la qaaday ayay maamulka gobolada waqooyi ee Somaliland sii wadeen fal-dambiyeedyadan ka dhanka ah shuruucda duulimaadka caalamka.

Haddaba, iyadoo ay intaas jirto, dowladda Soomaaliyeed waxay ka baaqsatay inay qaado talaabooyin kuwaan ka adag, iyadoo u tureysa shacabka Soomaaliyeed ee deegaanadaas ku nool iyo ciddii kale ee isticmaasha addeega Duulista Rayidka.

Dowladda Soomaaliya waxay dareensan tahay in carqaladeynta ay wadaan maamulka gobolada waqooyiga ee Somaliland ay ku jiraan gacmo shisheeye, si ay u fushadaan danahooda guracan.

Dowladda Soomaaliya waxay ka digeysaa sii socoshada falalkan.

Haddaba, haddii ay sii socdaan talaabooyinkan faldambiyeedka ah ee lagu carqaladeynayo Duulimaadyada Rayidka ah ee dul mara gobolada waqooyi ee dalka, waxay dowladda Soomaaliya iyadoo ka xun ku khasbanaan doontaa inay qaado talaabooyin ad-adag oo lagu xaqiijinayo amniga iyo bad-qabka Duulimaadka Rayidka Soomaaliyeed.

Ugu dambeyntii, Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay sharciga la tiigsan doontaa cid walba oo ku lug leh falalkan guracan.

Muqdisho 20ka Feebaraayo 2024  Dowladda Qatar ayaa ballan-qaaday in ay sare u qaadeyso taageerada ciidamada xoogga dalka, oo dib u habeyn ballaaran iyo tayeyn lagu sameynayay sanadihii dambe, xilli uu dalka ku jiro guluf dagaal oo ka dhan ah Al-Shabaab.

Ballan-qaadka Dooxa ayaa yimid kadib kulan xasaasi oo dalkaasi ku yeesheen taliyaha ciidamada xoogga dalka Soomaaliyeed Sarreeye-gaas Ibraahim Sheekh Muxudiin iyo dhiggiisa dalka Qatar Sarreeye guud, Salem Bin Hamad Al Aqeel Al Nabit,

Labada Taliye ayaa ka wada-hadlay arrimaha saldhigga u ah xariirka soo jireenka ah ee ka dhaxeeya labada dowladood ee Soomaliya iyo Qatar.

Sidoo kale waxay si weyn uga hadleen sidii loo xoojin lahaa taageerada ciidamada xoogga dakka oo dhinac kasta leh, dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab iyo in sare loo qaado deeqaha waxbarasho ee la siiyo saraakiisha ciidamada millateriga Soomaaliya.

Taliyaha ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed S/Gaas Ibraahim Sheekh Muxudiin Caddoow ayaa si gaar ah uga mahad-caliyay dowladda Qatar kaalinteeda kaga aadan dhismaha iyo qalabeynta ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed.

Sidoo kale waxa uu taliyaha ciidanka xoogga dalka uu ballan-qaaday in xariirka labada dal ee Soomaaliya iyo Qatar uu ahaan doono mid sii xoogaysta.

Ugu dambeyntiina, taliyaha ciidamada milateriga dalka Qatar, Salem bin Hamad bin Mohammed bin Aqeel Al Nabit ayaa dhiggiisa Soomaaliya ku soo wareejiyay kulliyadaha ciidamada ee dalka Qatar.

Qatar ayaa kamid ah dalalka Carbeed ee taageera Soomaaliya, waxayna ka fulisa dalka mashaariicyo kala duwan, iyada oo sidoo kale ka qayb qaadata taageerada ciidamada iyo dhanka arrimaha bani’aadanimada ee Soomaaliya.

Muqdisho 20ka Feebaraayo 2024 Maamulka Telefishanka Qaranka Soomaaliya ayaa markii ugu horreysay ka hadlay arrin uu shalay kula kacay madaxweynihii hore ee dalka Shariif Sheekh Axmed.

Telefishanka Qaranka ayaa shalay aan tebin khubad uu Shariif ka jeediyay baarlamaanka, taasi oo uu madaxweynihii hore uga hadlay dhowr arrimood oo taabanaya wax ka beddelka dastuurka iyo xaaladda guud ee amniga dalka.

Maamulka Telefishanka Qaranka Soomaaliya (SNTV) ayaa bayaan uu maanta soo saaray ku sheegay in cilad farsamo oo dhinaca internet-ka ah ay sababtay inuu hakad ku yimaado tabintii tooska aheyd ee telefishanka, xilligaasi oo uu Shariif khudbad ka hor jeedinayay mudaneyaasha Golaha Shacabka.

(Maamulka SNTV waxaa uu caddeynayaa inuu mar walba u taagan yahay u adeegidda Qaranka iyo shacabka Soomaaliyeed, iyadoo aan loo eegin kala duwanaansho siyaadasadeed iyo fikir toona. Adeegyada muhiimka ah ee Telefishanka u hayo Qaranka waxaa ka mid ah tebinta dhacdooyinka iyo barnaamiyada muhiimka u ah dowlad dhiska iyo wadajirka ummadda,” ayaa lagu yiri bayaanka kasoo baxay maamulka Telefishanka Qaranka.

Sidoo kale waxaa lagu yiri qoraalka “Shalay oo taariikhdu ahayd 19 bisha February waxaa Telefishanka Qaranka uu si toos ah u soo tebinayey kulanka Baarlamanka ka socda. Waxaa intii tebintaasi tooska ah ay socotey Telefishanka la soo gudboonaadey cilad farsamo oo dhinaca internetka ah , taas oo hakad ku keentay tebintii tooska ahayd.”

Maamulka Telefishanka Qaranka ayaa ugu dambeyntiina waxa uu sheegay in marwalba uu diyaar u yahay in uu si hufan ugu adeego qarank aiyo shacabka Soomaaliyeed intaba.

Arrintaan ay warbaahinta dowladda, gaar ahaan Telefishanka Qaranka uu kula kacay madaxweynihii hore ee dalka oo kamid ah siyaasiyiinta sida weyn uga soo horjeeda qorshaha dowladda ee wax ka beddelka iyo dhameystirka dastuurka ayaa la rumeysan yahay in si ula kac ah u sameeyeen, wallow uu maanta maamulka qiil ka dhigtay inay soo wajahday cilad farsamo.

Tallaabadan ayaa waxaa shalay si weyn uga fal-celiyay Sheekh Shariif, taasi oo uu tilmaamay madaxweynihii hore ee dalka inay billow u tahay “waxa soo socda iyo duullaanka lagu yahay aragtida xildhibaanka iyo tan siyaasiga.”

Sidoo kale Farmaajo ayaa qoraal uu isna arrinkaan kasoo saaray ku sheegay inay hordhac u tahay “qorshaha qarsoon iyo natiijada gurracan ee wiiqaysay midnimada iyo dowladnimada Soomaaliya” isagoo madaxweyne Xasan Sheekh ugu baaqay inuu ka soo laabto qorshahaan uu kaligiis ku mayal-adeygayo ee dastuurka wax looga bedelayo.

Muqdisho 20ka Feebaraayo 2024 Maxkamadda ciidamada qalabka sida ee Soomaaliya ayaa maanta xukun adag ku riday Dable NISA Badri Cabdiraxmaan Kaahin.

Badri ayaa loo soo xiray dil bareer ah uu u gaystay Marxuum Cabdullahi Yuusuf Axmed dilkaas oo ka dhacay laamiga Xoosh ee degmada Dharkenlay 21-kii November ee sanadkii tegay ee 2023.

Baaris dheer dabadeed Xafiiska Xeer Ilaalinta Maxkamadda Ciidmada ayaa codsaday qaadista kiiskan, waxaana laga ogolaaday tobankii bishii Febraayo ee sanadkaan.

Garsoorka maxkamadda ciidamada oo waqti ku filan siiyay dhinacyada dacwadda ayaa ugu dambayn maanta ku xukuntay ex-Dable NISA Badri Cabdiraxmaan Kaahin Ismaaciil dil toogasho.

Xukunka dilka toogasho ee maanta lagu riday ex-Dable NISA Badri Cabdiraxmaan ayaa ah qisaasta Marxuum Cabdullahi Yuusuf Axmed, oo uu si bareer ah ugu dilay magaalada Muqdisho.

Sida uu warbaahinta u sheegay Garsoore Gaashaanle Maxamed Cabdi Muumin oo ka tirsan maxkamadda darajada koowaad ee ciidamada qalabka sida.

Maalmihii u dambeeyay maxkamadda ciidamada ayaa kordhisay xukunnada ay ku rideyso xubnaha loo haysto dilalka, oo u badan kooxda Al-Shabaab, ayna qeyb ka yihiin askar ka tirsan ciidamada dowladda, oo mararka qaar dilal ka geysta caasimada.

Muqdisho 20ka Feebaraayo 2024  Warbaahinta dowladda, gaar ahaan Telefishinka Qaranka (SNTV) ayaa maanta si weyn loogu weeraray qoraal uu kasoo saaray arrin hadal-hayn xooggan dhalisay oo uu kula kacay madaxweynihii hore ee dalka Shariif Sheekh Axmed.

Telefishanka Qaranka ayaa shalay aan tebin khubad uu Shariif ka jeediyay baarlamaanka, taasi oo uu madaxweynihii hore uga hadlay dhowr arrimood oo taabanaya wax ka beddelka dastuurka iyo xaaladda guud ee amniga dalka.

Maamulka Telefishanka Qaranka Soomaaliya (SNTV) ayaa bayaan uu maanta soo saaray ku sheegay in cilad farsamo oo dhinaca internet-ka ah ay sababtay inuu hakad ku yimaado tabintii tooska aheyd ee telefishanka, xilligaasi oo uu Shariif khudbad ka hor jeedinayay mudaneyaasha Golaha Shacabka.

“Maamulka SNTV waxaa uu caddeynayaa inuu mar walba u taagan yahay u adeegidda Qaranka iyo shacabka Soomaaliyeed, iyadoo aan loo eegin kala duwanaansho siyaadasadeed iyo fikir toona. Adeegyada muhiimka ah ee Telefishanka u hayo Qaranka waxaa ka mid ah tebinta dhacdooyinka iyo barnaamiyada muhiimka u ah dowlad dhiska iyo wadajirka ummadda,” ayaa lagu yiri bayaanka kasoo baxay maamulka Telefishanka Qaranka.

Haddaba, Sidee Telefishanka Qaranka weeraray arrintaan?

Falis Faarax: “Cilada Farsamo iyo waxaa isku aadey khudbadii Sheikh Shariif? In aad iska aamustaan baa la qaatey. Dowladdaan dhanka saxaafada waa looga fiican yahay, mid wasaarad, mid Madaxtooyo iyo mid Ra’iisul-wasaareba.”

“Amaa inaad iska aamustan ku qurux badnayd!,” ayuu yiri Cabdiraxmaan Cabdirisaaq oo ka fal-celiyay qoraalka uu soo saaray Telefishanka Qaranka.

Cabdullaahi Mucallim: “In aad jawaabtaas bixisaan 20 saacadood ka badan ayey idinku qaadatay waa cilmi cusub.”

Badri Cabdullaahi Ibraahim: “Telefishinka Qaranka Soomaaliyeed wuxuu noqday Telefishin siyaasadeed oo shaqsiyaad gaar ah u adeega. Cillada farsamo ee Shariif Sheikh Ahmed ku aadayso xeey tahay?.”

Cabdiraxman Maxamed Dr-Bilaadi: “Cilladda farsamo ee Sheikh Shariif sugeysay maxay aheyd.”

“Hadalkaas meel loo dhaafo malaha Maamulka Telefishinka Qaranka Soomaaliyeed waa ku mahadsanyihiin macluumaadka ay Shacabka Soomaaliyeed la wadaageen,” ayuu yiri Cumar Faaruq.

Ismaaciil Cumar: “Ciladda farsamo iyo qudbadii Shariif Sheikh Ahmed maxaa isku soo adiyay, shacabka waa idin fahansan yahay laakiin meesha aad geediga ku furtan hala arko.”

“Cilad wax la yiraahdo ma jiraan ee meeshaan dowladda ayaa loogu adeega waa la ogyahay waligeed qof mucaarad ah oo dowlad dhaliila lagama soo deyn, hadana la idinka sugi maayo tv-gana lagama baran qofkii mucaarad ahna meelo badan oo kale ayuu wax marsan karaa,” ayuu sidoo kale yiri Salaad Cismaan Xasan.

Ibraahim Maxamed Cabdi: “Qiil idin noqon meyso waxaas fashil ayaa dhex fadhidan.”

Yuusuf Bashar Diinle ayaa isna waxa uu yiri “Sheikh waa in la raali-geliyaa sida uga dhaqsiyaha badan.”

WARARKA MAANTA 19ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa dilay Agaasimihii Hay’adda Duulista? Yaa ixtiraamaya qof aysan dadkiisa ixtiraamin? Maxuu Madaxweynaha Dowlad Gobaleedka Puntland Mr. Saciid Cabdilaahi Deni ku sameeyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh markuu uu ka hadlaayey qudbadii caleema-saarka Madaxweyne Deni? Maxuu Madaxweyne Maxay tahay sababta uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh u cayrin/eriyin Safiirka #Ethiopia ee u jooga #Soomaaliya? Yaa diid kara inuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh diidan yahay in la magacaabo Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Soomaaliya Iyo Wasiirka Amniga Qaranka? Ha wiqleyso!

Muqdisho 19ka Feebaraayo 2024  Boliiska degmada Wadajir ee gobolka Banaadir ayaa qoraal ka soo saaray geerida Agaasimihii Waaxda Diyaaradaha ee Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliya Marxuum Cabdinaasir Muuse Cabdiraxmaan (Dahable) oo meydkiisa laga helay hoyga oo ka degan yahay Waaxda Jeneraal Daa’uud, gaar ahaan Xaafadda Ceel Qalow.

War-muritiyeedka xalay kasoo baxay saldhiga Boliiska Degmada Wadajir ayaa lagu yiri: “Caawa fiidkii abaare 06:30 PM ayaa Saldhiga Boliiska Degmada Wadajir ee Gobolka Banaadir, waxaa soo gaartay xogta in meydka muwaadin uu yaalo gurigii uu dagaanaa oo ku yaalla Waaxda Jeneraal Daa’uud gaar ahaan Xaafadda Ceel Qalow.”

Booliska ayaa intaas ku daray “Marxuumka ayaa lagu magacaabi jiray Cabdinaasir Muuse Cabdiraxmaan, Ina Mako Nuur Dhimbil, 32 Jir ahaa ku dhashay Gebiley Waqooyi-Galbeed, Deganaa Degmada Wadajir, kana shaqeyn Jiray Hey’adda Duulista Rayidka ah ee Soomaaliyeed.”

“Ciidanka Boliiska oo goobta gaaray, ayaa billaabay baaritaano la xariira dhacdada. waxaana gacanta Boliiska hadda ku jira ilaa 6 eedeysane iyo caddeymihii goobta loogu tagay, waxaa socda baarista kiiskan wixii ku soo kordha dib ayaan bulshada kala wadaagi doonaa.” ayaa lagu yiri qoraalka booliska.

Ilo xog ogaal u ah kiiskaan ayaa Caasimada Online u sheegay in Agaasimaha lagu dilay xarig lagu ceejiyey, sida ka muuqata jirkiisa, wuxuu ahaa nin masuul ah oo ka tirsan hay’adda duulista Soomaaliya, waxayna xubnihii noo waramay meesha ka saareen shakiga ah inuu isagu is-dilay.

Agaasime Cabdinaasir ayaa kaligiis deganaa guri ku yaalla xeendaabka garoonka Aadan Cadde, waxaa la garan waayey cidda ku dhex dishay gurigiisa.

Maalmihii u dambeeyey waxaa jiray khilaaf salka ku haya maamulka hawada Soomaaliya oo u dhaxeeya dowladda federaalka Soomaaliya iyo maamulka Somaliland, kadib markii Somaliland ay ku dooday in maamulka hawada ay isku koobtay Muqdisho, balse dowladda federaalka ayaa si cad u sheegtay inay si buuxda u maamusho hawada dalka.

Lama oga in geerida agaasimihii waaxda diyaaradaha dalka ka howlgala ee dowladda federaalka ay ku lug leedahay xiisadda ka taagneed hadda Soomaaliya, waxaana laga war sugayaa baaritaanada socda ee lagu ogaanayo cidda dishay marxuumka.

Puntland 19ka Feebaraayo 2024  Faah-faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dhacdo argagax leh oo Axaddii ka dhacday xero barakac oo ku taalla magaalada Garoowe ee xarunta gobolka Nugaal, sidoo kalena ah caasimada maamul goboleedka Puntland.

Dhacdadan ayaa timid, kadib markii rag ku labisan dareeska ciidamada ay dhibaato ka gaysteen halkaasi, kadib markii u daadeen aqal ay daganaayeen qoys danyar ah.

Ragga hubeysan ayaa la sheegay inay afduub wadareed u gaysteen gabar yar oo 13 sanno jir ah, taas oo ay ku hor kaxeysteen hooyadeed oo ah qof da’ah.

Hooyada oo la hadashay warbaahinta ayaa ka warbixisay sida ay waxa u dhaceen, waxayna sheegtay in gabadheeda oo hurdeysa xoog looga kaxeysay, kadibna la faraxumeeyay.

“Gabadha yar oo jiifta ayay haraadi ku kiciyeen, laba nin ayay ahaayeen, kuwa kalena bannaanka ayay joogeen,” ayay tiri hooyada dhashay gabadha dhibanaha ah.

Sidoo kale waxay raacisay “Labada nin gabadha meeshaas ayay la tageen waagaa ku baryay ilaah waa iga badbaadiyay may dilin, laakiin dhib waa u gaysteen oo way kufsadeen”.

Dhanka kale waxa ay farriin culus u dirtay hay’adaha ammaanka ee Puntland, ayada oo ka codsatay in loo soo qabto eedeysanayaasheen ka dambeeyay falkaasi kusfsiga ah.

“Waxaan dalbanayaa oo amniga u sheegayaa in waxa saas sameynaayo ama askar ha ahaato ama balaayo kale in nagala qabto” ayay mar kale tiri hooyadu.

Ugu dambeyn waxa ay sheegtay in aysan haysan wax lacag ah oo ay ku daaweyso gabadheeda, welina aysan helin gurmad, si loogu caawiyo dhibka soo gaaray gabadha yar.

Muddooyinkii ugu dambeeyay ayaa waxaa hoos u dhacay amniga guud ee Garoowe, waxaana kusoo badanayay falalka ammaan darrida ah, oo badanaa loo aaneeyo dadka ku lugta leh maandooriyaha oo aad ugusoo badanaya deegaanada maamulka Puntland.

Muqdisho 19ka Feebaraayo 2024   Agaasimihii waaxda diyaaradaha ee hey’adda duulimaadka rayidka Soomaaliya Cabdinaasir Muuse Dahable ayaa caawa meydkiisa laga helay guri ku yaalla garoonka Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho.

Salaadii Maqrib ee caawa kadib ayaa meydka ninkaan loogu tegay guri uu ka deganaa meelo ka mid ah xeendaabka Garoonka Aadan Cadde ee Muqdisho, kadib markii shaqaalihii iyo masuuliyiintii ay shaqo wadaagta ahaayeen ay heli waayeen xiriirkiisa.

Markii uu ka jawaabi waayey taleefanadiisa ayaa la raadiyey, waxaana qolkiisa loogu tegay isaga oo meydka ah oo jirkiisa ay dhaawacyo culus ku yaallaan.

Ilo xog ogaal u ah kiiskaan ayaa Caasimada Online u sheegay in Agaasimaha lagu dilay xarig lagu ceejiyey, sida ka muuqata jirkiisa, wuxuu ahaa nin masuul ah oo ka tirsan hey’adda duulista Soomaaliya.

Cabdinaasir Muuse Dahable wuxuu ka soo jeedaa gobollada waqooyi ee Soomaaliya, wuxuuna ayaa wiil aqoonyahan ah oo dhawaan waxbarasho sare ku soo dhameystay dalalka Jarmalka iyo Ingiriiska.

Agaasime Cabdinaasir ayaa kaligiis deganaa guri ku yaalla garoonka Aadan Cadde, waxaa la garan waayey cidda ku dhex dishay gurigiisa, waxaana caawa baaritaan ku bilaabay kiiska oo gurigii tegay laanta dembi baarista ee booliska Soomaaliya, si loo tixraaco waxa sababay geerida marxuumka.

Booliska iyo hay’adda duulimaadyada rayidka oo agaasime Cabdinaasir uu ka tirsanaa weli war kama soo saarin kiiskaan, waxaana weli socda baaritaano adag oo CID ay bilowday markii la ogaaday geerida marxuumka.

Maalmihii u dambeeyey waxaa jiray khilaaf salka ku haya maamulka hawada Soomaaliya oo u dhaxeeya dowladda federaalka Soomaaliya iyo maamulka Somaliland, kadib markii Somaliland ay ku dooday in maamulka hawada ay isku koobtay Muqdisho, balse dowladda federaalka ayaa si cad u sheegtay inay si buuxda u maamusho hawada dalka.

Muqdisho 19ka Feebaraayo 2024  Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya howlgal qorsheysan oo ay maanta ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa deegaanka ay ka sameeyeen qaybo kamid ah gobolka Galgaduud ee bartamaha dalka, kaas oo lagu beegsaday Shabaab.

Ciidamada huwanta ayaa ka hortegay weerar ay doonayeen inay Al-Shabaab kusoo qaadaan degmada Ceeldheer ee gobolkaasi, waxayna soo afjareen kooxdii loo diyaariyay weerarkaasi, sida lagu sheegay warsaxaafadeed kasoo baxay taliska Xoogga dalka.

“Guutada 24aad Khaalid Bin Walid CXD & kuwa Deegaanka ayaa Dagaal kooban ka dib so afjaray Khawaariijta dooneysay iney dhibaateyan Shacabka ku dhaqan degmada Ceeldheer” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka.

Qoraalka ayaa waxaa sidoo kale lagu sheegay in ciidamada ay hayayeen xogta weerarka, kadibna ay sameeyeen ka horteg, isla markaana howlgalka uu ha dhacay duleedkaa degmada.

“Ciidanka Xoogga Dalka iyo kuwa Xaq dirirka deegaanka oo helay Xogta dhagarta Argagixiso dooneysay iney weeraro Arbushaada ku qaadan Dagmada Ceeldheer ayaa looga hortagay Nawaaxiga Haanta Cagadheere,” ayaa mar kale lagu yiri warka qoraalka ah.

Dhinaca kale taliyaha guutada 24-aad Khaalid Bin Walid Gaashaanle Maxamed Dhagaweyne oo la hadlay warbaahinta ayaa faah-faahin ka bixiyay howlgalka ay sameeyeen ee ka dhacay gobokka Galgaduud.

Maxamed Dhagaweyne ayaa sheegay in howlgalka ay iska kaashadeen iyaga iyo ciidamada deegaanka ay jab culus ku gaarsiiyeen kooxda Al-Shabaab, sida uu hadalka u dhigay.

Xaaladda ayaa haatan ah mid kacsan, mana jiro wax hadal ah oo kasoo baxay kooxda Al-Shabaab oo ku aadan howlgalkaas ee ay guulaha ka sheegatay dowladda Soomaaliya. Maalmihii u dambeeyay ayaa ciidamada dowladda  iyo kuwa deegaanka waxay guluf ka dhan ah AShabaab ka wadeen gobollada dhexe, kuwaas oo lagu xoreeyay deegaano badan.

Muqdisho 19ka Feebaraayo 2024  Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, oo suxufiyiin kula hadlayey Addis Ababa Sabtidii, ayaa sheegay in Itoobiya ay qiil u samaynayso heshiiskii ay la saxiixatay Somaliland isagoo ku eedeeyey Itoobiya inay doonayso inay qaadato dhul Soomaaliyeed.

Wuxuu intaa ku daray madaxweynaha Soomaaliya “in wakhtigan ay saraakiil sare ku sugan yihiin Somaliland kuwaas oo diyaar garów halkaas ka wada,” si heshiiska loo dhaqan galiyo, wuxuuna sheegay in Itoobiya ay sii murjinayso xiisadda.

Wasiirka Warfaafinta maamulka Somaliland Cali Maxamed Xasan “Cali Mareexaan” ayaa BBC-da u sheegay in Somaliland soddonkii sano ee la soo dhaafayba ay Itoobiya kala hadlaysay arimo badan oo khuseeya labada dhinac.

“Somaliland iyo Itoobiya waxay leeyihiin iskaashi ganacsi, mid amni iyo mid xiriir oo muddo soo jiray, wayna ka wada hadlaan sidii loo xoojin lahaa arintaas,” ayu yiri wasiir Cali.

Wasiirka ayaa beeniyey in saraakiil sar sare oo Itoobiyan ah ay ku sugan yihiin Somaliland, balse wuxuu xusay inay jiraan saraakiil sare oo Somaliland oo ku sugan Addisa Ababa.

Wuxuu sheegay in wafti uu hogaaminayo wasiirka arrimaha dibada ee Somaliland ay ku sugan yihiin magaalada Addis Ababa, balse mar aan weydiinay inuu sharraxo ujeeddada ay halkaa u joogaan inay la xiriirto heshiiskii is afgaradka ee ay bilowgii bishii janaayo ay la galeen Itoobiya, ma uusan caddeyn.

“Horta wafdiyo Somaliland ah way ku kala maqan yihiin dunida, wax cusubna ma aha in wafdiyo Somaliland tagaan Kenya, Jabuuti, Maraykanka iyo Itoobiya, laakin waftiga wasiirka Arrimaha dibadda way joogaan Addis Ababa, waxay kala hadlayaan wax badan, waxay kala hadlayaan xiriirka labada dhinac, balse maaha kaliya heshiiska sida dowlada Soomaaliya uun ay uga dhagan tahay ee wax badan ayaan dunida kala hadalnaa,” ayuu yiri Wasiir Cali.

Wasiirka warfaafinta ee Somaliland ayaa sheegay in Madaxweyne Muuse Biixi Cabdi uu arrimaha heshiiskaas is afgaradka ahaa ee ay la galeen Itoobiya u saaray guddi ka kooban siddeed xubnood, oo isugu jira waxgarad iyo aqoonyahanno, kuwaas oo hadda gacanta ku haya qorshaha dhamaystirka arintaasi.

Mar la weydiiyey in xubnahaas kuwo ka mid ah ay hadda joogaan Itoobiya iyo in kale ayuu yiri “Maya ma joogaan, waxay hadda joogaan Hargeysa,” ayuu yiri.

Isagoo ka hadlayey xiliga ay Somaliland rajaynayso in heshiiskii is afgaradka ahaa laga dhigo mid rasmi ah ayuu sheegay “Si fiican ayuu u socdaa, si dhaqso leh ayaa loo gaba gabayn doonaa dhawaan waxaana la hor gayn doonaa barlamaanka labada gole ee Somalland, sidaas ayuuna dhaqan gal ku noqon doonaa,” ayuu intaas raaciyey wasiir Cali.

Wuxuu sheegay inay Soomaaliya galaan heshiisyo sanad walba laakin ay hadda ku foogan yihiin kaliya heshiis kiro ah oo Somaliland la gashay Itoobiya, “waana dagaal qaawan oo ay dowlada Xasan Sheekh la galeen Somaliland,” ayuu yiri Wasiirka Cali Maxamed.

WARARKA MAANTA 18ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay Dowladda #Ethiopia u rabtaa inay gadato Warbaahinta weyn madaxabanaan Somali Media Empire (SME)? Meeqo lacag ah ayeey ku baayacday? Yaase raba inuu u gado? Maxay tahay sababta Dowladda #Ethiopia ay ugu bahdishay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Soomaalia Mudane Xassan Shiikh Maxamuud oo loo diiday inuu wato ilaalada amnigiisa iyo shaqaalihiisa gaarka u ah? Maxay rabtay inay ku khaarajiso Dowladda #Ethiopia Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Maxuuse Wasiiru-Dowladaha Arrimaha Dibada Mr. Balcad ka qariyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Ha wiqleyso!

Addis Ababa 18ka Feebaraayo 2024  Dowladda Itoobiya ayaa iska fogeysay eedeymo dowladda Soomaaliya ay usoo jeedisay oo ahaa in ay carqalad ku sameysay madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheikh xilli uu doonayay inuu ka qeyb galo shirka Midowga Afrika. War saxaafadeed ay soo saartay Itoobiya ayaa waxay ku adkeysatay inay si wanaagsan u soo dhaweysay  madaxweyne Xasan Sheekh iyo wafdigiisa.

Itoobiya ayaa sheegtay inay madaxweynaha iyo waftigiisa ay diideen in la dejiyo goob ammaankeeda loo xilsaaray koox gaar ah.

“Weftiga Soomaaliya waxay diideen shaqaalihii loo xilsaaray amnigooda, waxaa intaa dheer in wafdiga Soomaaliya ay isku dayeen inay dhismaha AUC la galaan hub kaas oo ay xidheen ilaalada AUC. Itoobiya waa ka go’an tahay inay xiriir saaxiibtinimo la yeelato deriskeeda,” ayaa lagu yiri qoraalka Itoobiya.

Warbixin dheer oo ay soo saartay Dowladda Soomaaliya ayay ku eedeysay Itoobiya inay hab-maamuuska dublamaasiyadda ku xad gudubtay. Dowladda Soomaaliya waxay dalbatay in baaritaan madax bannaan lagu sameeyo wixii dhacay intii uu socday shirkii Addis Ababa.

“Marka la eego in Itoobiya ay martigeliso xarunta Midowga Afrika, hoggaankeeda iyo dawladdeeda waa in ay ula dhaqmaan Afrika oo dhan si siman. Martigelinta Midowga Afrika waxay sharaf iyo karaamo u tahay Itoobiya; si kastaba ha ahaatee, haddii ay dawladdeeda ku guuldareysato in la ilaaliyo sharafta iyo mas’uuliyaddan, waxaa laga yaabaa inay lagama maarmaan u tahay Midowga Afrika inay dib u qiimeeyaan goobta xarunteedu tahay.”ayay tiri Soomaaliya.

Muqdisho 18ka Feebaraayo 2024 Madaxtooyada Soomaaliya ayaa faahfaahin ka bixisay arrimaha ku geedaaman shirkii uu madaxweyne Xasan Sheekh maanta uga qeyb galay magaalada Addis Ababa, kaas oo Itoobiya ay isku dayday inay ka baajiso madaxweyne Xasan Sheekh, iyadoo u dhigtay caqabado badan, balse uu ka gudbay.

Agaasimaha warfaafinta ee xafiiska madaxweynaha Cabdulqaadir Dige ayaa goordhow qabtay shir jaraa’id oo arrimahaas uu ku faahfaahiyey, isagoo sheegay in madaxweynaha ay u suurta-gashay in si wanaagsan uu u gudbiyo khudbadiisa uu madaxda Afrika ugu sharaxay xadgudubka Itoobiya ay ku heyso Soomaaliya.

“Madaxweyneaha ayaa khudbad uu ka jeediyey fadhiga loo dhan yahay ee Midowga Afrika wuxuu ka sheegay in Itoobiya ay si aan leexleexad laheyn ugu soo xad-gudbeyso madax-banaanida Soomaaliya, isagoo cadeeyey inay arrintaas ka dhalaneyso cawaaqib xumo saameysa xasiloonida gobolka Geeska Afrika,” ayuu yiri Dige.

Xasan Sheekh ayaa intii uu jeedinayey khudbadiisa wuxuu hoggaanka Itoobiya ugu baaqay inay ka waantoobaan damaca indho-la’aanta ah ee aan u adeegeyn mustaqbalka labada shacab ee deriska ah.

Dowladda Soomaaliya ayaa si cad u qeexday in waxaba aysan ka jirin marmarsiiyaha Itoobiya ay ku dooneyso badda Soomaaliya, iyadoo Madaxweynuhu uu xusay sida ay ururrada heer gobol iyo heer qaaradeed ay u qireen in damaca Itoobiya uu baal-marsan yahay shuruucda caalamiga ah, sida uu shirkaan jaraa’id ku sheegay Agaasime Dige.

“Madaxweynaha oo shir jaraa’id ku qabtay Addis Ababa ayaa Itoobiya ku tilmaamay mid aan si aan ganbasho laheyn u dooneysa ku xad-gudubka xoriyada dhuleed ee dalkeena, isagoo cadeeyey in Soomaaliya aysan marnaba qaada doonin wax hoos u dhigaya sharafteeda,” ayuu yiri Agaasime Dige.

Agaasimaha oo sii hadlayey ayaa sheegay in madaxweyne Xasan Sheekh uu ka hadlay hor-istaag ay ciidamada amniga Itoobiya ku sameeyeen isaga iyo madaxweynaha Jabuuti markii ay gudaha u gelayeen hoolka shirka madaxda Midowga Afrika uu ka dhacayey.

“Madaxweynaha ayaa muujiyey sida ficilka guracan ee Itoobiya uu u wiiqayo xasiloonida gobolka, iyadoo Itoobiya ay falkaas kula kacday madax kale oo shirka ka soo qeyb galay,” ayuu yiri.

Dowladda Soomaaliya ayaa shirkaan jaraa’id ku cadeysay in dhacdadaan ay u aragto mid ugub ku ah mabaadii’da Midowga Afrika, iyadoo su’aal dul-dhigtay in Addis Ababa ay sii marti-geli karto shir madaxeedka dalalka Midowga Afrika.

Muqdisho 18ka Feebaraayo 2024 Ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre ayaa maalmo kadib maanta dib loo arkay, kadib kulan gaar ah oo uu la yeeshay guddoonka labada Gole ee baarlamaanka federaalka Soomaaliya.

Dad badan oo masuuliyiin ka tirsan dowladda ay ku jiraan ayaa su’aalo ka keenay halka uu ku maqnaa Ra’iisul Wasaaraha, isaga oo toddobaadyo ka hor ugu dambeysay in fagaare lagu arko, wuxuuna aaday safar dalka dibadiisa ah, sida aan horay u shaacinay.

Ra’iisul wasaaraha ayaa 1-dii bishaan dalka ka baxay, wuxuuna aaday reerkiisa oo degan Turkiga, wuxuuna haatan dib ugu soo laabtay dalka iyo xafiiskiisa shaqada.

Xamza ayaa kulan uu la qaatay Sheekh Aadan Madoobe iyo Cabdi Xaashi kula wadaagay warbixinno kala duwan oo ku saabsan arrimaha amniga iyo dib-u-xoreynta, Arrimaha Siyaasadda loo dhanyahay, Horumarinta dhaqaalaha, maalgashiga iyo xiriirka diblomaasiyadeed ee aan dunida la leenahay.

Ra’iisul wasaaraha ayaa sidoo kale labada guddoomiye warbixin ka  siiyay dadaalka ay dowladdu galisay difaaca madax-bannaanida iyo Midnimada dhuleed ee Qarankeenna oo ay Itoobiya si gurracan u damacday in ay ugu xad-gudubto Dalkeena, waxaana arrintaas dowladdu ka soo hoysay guulo diblomaasiyadeed oo wax ku ool ah.

Sidoo kale labada dhinac ayaa isla soo hadal qaaday arrimo ku aadan wax ka beddelka dastuurka, sida lagu sheegay warsaxaafadeed kasoo baxay xafiiska ra’iisul wasaaraha.

Xukuumadda #DanQaran oo barnaamijkeeda siyaasadeed ee ay horgeysay Baarlamaanka uu ka mid ahaa qabyo-tirka Dastuurka KMG ah, ayaa juhdi dheeri ah galisay sidii dastuurka looga saari lahaa ku-meel gaarnimada, si dalku u yeesho Dastuur dhammeystiran oo ay ku cad-yihiin arrimaha asaasiga u ah Qarannimada Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya” ayaa lagu yiri warka qoraalka ah.

Xamza Cabdi Barre ayaa sidoo kale intaasi kusii daray in Baarlamaanka 11aad uu ku suntan yahay in uu yahay goleyaashii ugu shaqada iyo dadaalka badnaa, iyaga oo meel-mariyay shuruucdii iyo Xeerarkii ugu badnaa, waxuuna ku bogaadiyay gudo-gelidda doodaha la xiriira dhameystirka dastuurka.

Kulankan ayaa kusoo aaday, xilli xasaasi ah, isla markaana ay si weyn isku hayaan Villa Soomaaliya iyo Mucaaradka, taas oo la xiriira dhameystirka dastuurka dalka.

Si kastaba, lama oga sida ay wax noqon doonaan, waxaase haatan ay arrinta gacanta ugu jirtaa labada Gole baarlamaanka oo haatan ka doodaya wax ka beddelka dastuurka.

Shabeele Dhexe  18ka Feebaraayo 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeelaha Dhexe ayaa sheegaya in maanta ganacsato lagu laayay deegaan hoosta degmada Mahadaay ee gobolkaasi.

Ugu yaraan saddex nin ganacsato ah, isla markaana ahaa walaalo ayaa lagu soo warramayaa in lagu dilay deegaanka Diin-laawe ee gobolka Shabeelaha Dhexe.

Dilka kahor waxaa deegaanka soo weeraray xubno ka tirsan kooxda Al-Shabaab, kuwaas oo beegsaday saldhig ay ku sugnaayeen ciidamada deegaanka Macawiisleyda.

Weerarka kadib ayaa waxaa xigay dagaal dhex-maray labada dhinac, waxaana markii dambe dib u laabtay xubnihii Al-Shabaab ee weerarka soo qaaday.

Intaasi kadib ciidamada deegaanka ayaa la sheegay inay toogasho ku dileen saddexda nin ee ganacsatada ahaa, iyaga oo ku eedeeyay inay jawaasiis u ahaayeen Al-Shabaab.

Arrintan ayaa dhalisay xiisad xoogan oo haatan laga dareemayo gobolka, waxaana dhaq-dhaqaaqyo ciidan laga dareemaya aagga degmada Mahaaday.

Ma jiro weli wax hadal ah oo kasoo baxay maamulka gobolka Shabeelaha Dhexe oo ku aadan dhacdadaasi oo saameyn ku yeelatay dadka deegaanka.

Shabeelaha Dhexe ayaa waxaa badanaa ka dhaca dilal qorsheysan iyo dagaallo u dhexeeya ciidamada dowladda federaalka Soomaaliya iyo kooxda Al-Shabaab.

Muqdisho 18ka Feebaraayo 2024 Ciidamada ammaanka ee dowladda Soomaaliya ayaa gacanta kusoo dhigay haweeney lagu magacaabo Muno Awsame Xuseen oo ku eedeysan inay dhowaan ninkeeda ku qabtay degmada Yaaqshiid ee gobolka Banaadir.

Haweeneydan oo falka kadib baxsatay ayaa baadi goob kadib, waxaana gacanta kusoo dhigay ciidamada booliska ee gobolka Banaadir.

“Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed gaar ahaan Saldhigga Boliiska Yaaqshiid waxa ay soo qabteen haweney gubtay  Ninkeeda 16/2/2024 baadigoob dheer kadib waxaa Gacanta lagusoo dhigay” ayaa lagu yiri war qoraal ah oo uu soo saaray taliska booliska gobolka.

Sidoo kale waxaa warsaxaafadeedka lasii raaciyay in haweeneyday oo 21 jir ah la horgeyn doono maxkamad, si looga qaado tallaabo adag oo sharciga waafaqsan.

“Eedeysanada lagu magacaabo, MUNO AWSAME XUSSEN 21 jir ah, Waxaana la horgeydoonaa Maxakamadda Awooda u leh” ayaa mar kale lagu yiri.

Dhinaca kale booliska ayaa farriin u diray shacabka Soomaaliyeed, wuxuuna ka dalbaday inay la shaqeeyaan, si looga hortago wax kasta oo dhibaato ku ah bulshada.

“Muwaadin hadii aad la kulanto fal danbiyeey nuucaan oo kala ah adigoo Mahadsan la xariir Ciidamadda Amaanka ee kuugu dhaw ama wac Xafiiska Gurmad ee Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed ee 991” ayaa lasii raaciyay warsaxaafadeedka.

Soo qabashada haweeneydan waxaa ka horreeyay nin isna ‘kufsaday’ laba gabdhood oo ay dhashay xaaskiisa, kaas oo ay shalay soo qabteen ciidamada Booliska Soomaaliya.

Falalka foosha xun ee ka dhax dhacaya guryaha qoysaska Soomaaliyeed ayaa muddooyinkan dambe kusoo badanayay Muqdisho iyo magaalooyinka kale ee dalka.

Muqdisho 18ka Feebaraayo 2024 Dowladda Itoobiya ayaa jawaab ka bixisay carqaladeyn iyo ishortaag la sheegay inay ku sameysay wafdiga madaxweynaha Soomaaliya ee shalay ka qeyb galay shir madaxeedka Midowga Afrika ee magaalada Addis-Ababa.

 Qoraal kasoo baxay wasaaradda arrmaha dibedda Soomaaliya ayaa shalay lagu yiri “Tallaabadani waxay jebisay dhammaan hab-maamuuska diblomaasiyadeed iyo kan caalamiga ah, uguna sii daran’e’, dhammaan dhaqamada aas-aasiga ah ee Midowga Afrika. Hab-dhaqankani waxa uu ku biirayaa liiska sii kordhaya ee falalka gurracan ee ay ku kacaysay dawladda Itoobiya muddooyinkii u dambeeyay.”

Si kastaba dowladda Itoobiya ayaa dhankeeda si kale u dhigtay habka ay wax u dhaceen.

“Xukuumadda Itoobiya waxay si diirran u soo dhoweysay madaxweynaha Soomaaliya, ayadoo la siiyey xushmad buuxda oo ah tan la siiyey dhamaanba madaxda u yimid shirka Midowga Afrika. Maadaama aan nahay dalka marti galinaya, xukuumadda Itoobiya waxay mas’uul ka tahay amniga madaxweyneyaasha iyo madaxda dawladaha inta ay dalka joogaan,” ayey tiri dowladda Itoobiya. 

“Wafdiga Soomaaliya waxay diideen in la siiyo ciidanka amniga ee dawladda. Intaa waxaa dheer in ciidanka ammaanka ee Soomaaliya ay isku dayeen in ay xarunta Midowga Afrika la galaan hub, taasna waxaa is-hortaagay ciidanka ammaanka ee Midowga Afrika. Itoobiya waxaa ka go’an inay xiriir wanaagsan la yeelato deriskeeda,” ayey tiri Itoobiya.

Sii-hayaha wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya Cali Balcad ayaa sheegay in dowladda Itoobiya ay madaxweynaha ku xujeysay in ciidankiisa laga reebo, iyagoo sheegay inay ku darayaan askar Itoobiyaan ah oo amnigiisa sugeysa, kuwaas oo geynaya howlka shirka lahu qabtay.

Xasan Sheekh ayaa diiday in ciidankiisa laga reebo oo askar Itoobiyaan ah uu raaco, iskuna aamino, wasiir Cali Balcad wuxuu sheegay in go’aanka Itoobiya uu ahaa in madaxweynaha Soomaaliya laga baajiyo shirka.

Madaxweyne Xasan oo go’aansaday in markii uu khudbadiisa jeediyo ka soo dhoofo Addis Ababa ayaa inta uusan soo bixin kulan gaar ah la yeedhay guddoomiyaha Midowga Afrika Muse Faki Mohamed, isagoo ku dacweeyey Itoobiya, una sharaxay caqabadihii maanta la hor dhigay si looga baajiyo shirka.

WARARKA MAANTA 17ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay Dowladda #Ethiopia u bahdishay Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xassan Shiikh? Yaa kamid ah beelaha nolosha lagu gubo #Muqdisho? Yaa ilmihiisa/ciyaalkiisa ka dhigay Madax oo jaggooyin aysan aqoon iyo khibrad u lahayn u magacaabay? Yaa Dowladda Soomaaliya #NGO ka dhigay? Yaa kala diray guddigii musuqmaasuqa ee #Soomaaliya? Yaa noqon doona Madaxweyne ku-xigeenka cusub? Maxuuse Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre ka sameynayaa #Turkiga? Maxay tahay sababta loo magacaabi layahay wasiiradda beesha Daarood ay xaq ahaan u leeyihiin qoondada?Ha wiqleyso!

Muqdisho 17ka Feebaraayo 2024 Dowladda Soomaaliya ayaa wada qorshe ay ku dooneyso in ay ku soo daabusho ciidamo shisheeye oo badalaya kuwa ATMIS ee waqtigoodu sii dhamaanayo dhamaadka sanadkan, sida uu sheegay Xuseen Sheekh Cali oo ah La-taliyaha Amniga Qaranka. Xuseen Sheikh Cali ayaa sheegay in wada xaajoodyada ku saabsan qaabka iyo halka ay ka imaanayaan ciidamadan ay socdaan, iyadoo laga yaabo inay qeyb ka ahaadaan ciidamadii hore ee ATMIS.

Ciidamadan imaan doona ayaa howshoodu noqon doontaa in ay ilaaliyaan goobaha muhiimka ah ee ku yaalla caasimadda.

Si kastaba ha ahaatee, ciiidamadan kama qeyb qaadan doonaan howlgallada ka dhanka ah Al Shabaab.

Ciidamada la qorsheeyay oo tiradooda lagu sheegay 3,000 ilaa 8,000 oo askari, ayaa la filayaa inay ka howlgalaan Soomaaliya muddo 12 bilood ah, iyadoo lagu saleynayo xaaladda ammaan ee dalka.

La taliyaha amniga qaranka  waxa uu iftiimiyay sida ay lagama maarmaanka u tahay in ciidamadan ay ilaaliyaan kaabayaasha muhiimka ah, sida garoomada diyaaradaha.

Waxa uu sheegay in laga yaabo in ay ku shaqeeyaan magaca Midowga Afrika, inkastoo aan wali si rasmi ah loo shaacin imaanshahooda.

Ruushka 17ka Feebaraayo 2024 Madaxweynaha dalka Maraykanka Joe Biden ayaa ka falceliyey geerida hoggaamiyaha mucaaradka ee dalka Ruushka, Alexey Navalny, kaas oo geeriyooday maalintii Jimcihii.

Madaxweyne Biden ayaa ku eedeeyey madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin inuu ka masuul ahaa geerida hoggaamiyaha mucaaradka Ruushka.

Saraakiisha maamusha xabsiyada Ruushka ayaa sheegay in hoggaamiyaha mucaaradku uu ku geeriyooday goobtii lagu hayey, mana jirto cid si madaxbanaan u xaqiijisay arrintan. Navalny ayaa ahaa shakhsi si weyn uga soo horjeeda siyaasadaha madaxweyne Putin.

Warbaahinta Ruushka ayaa ka soo xigatay qaar ka mida masuuliyiinta maamusha xabsiyada Ruushka, oo u sheegay in gargaar caafimaad loo dalbaday balse ay badbaadin kari waayeen.

Qoraal ka soo baxay aqalka cad ee Maraykanka ayaa madaxweyne Biden wuxuu ammaan u jeediyey hoggaamiyaha geeriyooday oo uu ku tilmaamay inuu ahaa nin si joogto ah oga horiman jiray Putin, xataa iyada oo la sumeeyey, ka dibna lagu daaweeyey wadamada debedda, haddana ugu dambayn ku laabtay Ruushka halkaas oo xabsi la dhigay.

Addis Ababa17ka Feebaraayo 2024 a Ayadoo shirka 37-aad ee madaxda Midowga Afrika uu maanta si rasmi ah uga furmi doono magaalada Addis ababa, ayaa waxaa caasimadda Itoobiya ku sii qulqulaya madaxda qaaradda.

Shalay gelinkii dambe waxaa halkaa gaaray madaxweynaha Soomaaliya Xasan sheekh Maxamuud oo ka mid ah madaxda shirka ka qayb galaysa, wuxuuna hore u sii shegay in uu Addis Ababa tegayo, uuna ka qayb galayo shir madaxeedka iyo laba shir oo kale.

Laakin arrinta isha lagu hayo ayaa ah tan xumaysay xiriir ka dhaxeeya labada dal, taasoo ahayd heshiiskii dhex maray Somaliland iyo Itoobiya ee ka caraysiisay Soomaaliya oo ku tilmaantay xad gudub lagula kacay madax-banaanideeda dhuleed.  Haddaba waxaa soo baxaya in dal kale oo dalalka awoodda leh ka mid ah uu labada dhinac ee Soomaaliya iyo Itoobiya kula kulmayo magaalada Addis Ababa.

Ergayga gaarka ah ee dawladda Maraykanka u qaabilsan gobolka geeska Afrika Mike Hammer oo hadda ku sugan Addis Ababa ayaa sida ay sheegeen qaar ka mid ah madaxda Soomaalida wuxuu madaxda Itoobiya kala hadlay khilaafka kala dhaxeeya Soomaaliya.

“Mike Hammer wuxu noo sheegay inuu la kulmay madaxda Itoobiya, isagoo la soo qaaday heshiiskii ay wada gaareen iyaga iyo Somaliland,” ayuu yiri mid ka mid ah wafdiga Soomaaliya uga qayb galaya shirka midowga Afrika.

Wuxu intaa ku daray “wuxuu kala hadlay mas’uulka Maraykanka ah madaxda Itoobiya sidii ay Itoobiya dib uga laaban lahayd heshiiska muranka dhaliyey.” Arrintaas ma aysan xaqiijin Itoobiya iyo Maraykanka.

Laakin Ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed wuxuu bartiisa X ku soo qoray “waxaan ku soo dhoweeyey Molly phee oo ka socotay waaxda arrimaha dibadda ee Maraykanka iyo danjire mike Hammer, ergayga gaarka ah ee Maraykanka u qaabilsan geeska Afrika, wadahadal aan ka yeelannay arrimaha gobolka iyo qaar dhinacyo badan leh.`

Muqdisho 17ka Feebaraayo 2024 Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud waxaa muddo xileedkiisa sharciga ah ka dhiman laba sano iyo dhowr billood.

Inkasta oo madaxda heer federaal ee Soomaaliya aanay badi ka kicin maalinta uu dhamaado muddo xileedkooda oo madaxweynihii ugu dambeeyay ee Farmaajo uu hal sano iyo saddex billood ku darsaday, haddana midda muhiimka ah waa in qofka aanu isku awood aheyn marka uu haysto sanadaha rasmiga ah ee la doortay iyo waqtiga sharci darrada ah ee uu ku darsaday.

Waxaa kale oo marwalba jira kooxo mucaarad ah oo dheelitirtooda dowladda uu isku beddelo la-maamulo. Inta badan mucaaradka waxay abaabul, tallo iyo toosintooda bilaabi jireen sanadka u dambeeya muddo xileedka qofka la doortaay. Laakiin Xasan Sheekh wuxuu la kulmay sanadkiisa koowaad-ba kooxo mucaarad ah oo raba inay xukunka la daadihiyaan. Mid kamid ah sababaha waxaa loo arkaa in mucaaradka dibad jooga ah u badan yihiin xubnihii Xasan Sheekh ay ka wada tirsanaan jireen Midowga Musharaxiinta.

In mucaarad la isla soo ahaa iyo in xukunka la wada yeesho farqi ayaa u dhaxeeya, ayey leeyihiin dadka ka faalloonaya xaaladdan.

Intii lagu jiray ololihii doorashadii ugu dambeysay ee dalka mar ay Midowga Musharaxiinta Mucaaradka ay shir ka yeesheen isbeddelka la filan karo iyo waxa la gudboon haddii ay Farmaajo ka adkaadan.

Ragga qaarkii ayaa markaas soo jeediyay inay banaanka uga heshiiyaan sida ay dowladda iyo xukunka u qeybsan karaan haddii ay Farmaajo bixiyaan, laakiin Xasan Sheekh wuxuu ahaa qofka qura ee maalintaas diiday in tallada lagu shirkoobo.

Sidoo kale intii lagu jiray ololihii doorashadii 2012 waxaa la xasuusta inuu Xasan Sheekh ahaa qofka keliya ee diiday in la mideeyo xisbiyadii xilligaasi jiray, si ay Shariif Sheekh Axmed uga adkaadan, awooddana u qeybsadaan.

Galcad 17ka Feebaraayo 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay duqeyn culus oo xalay ka dhacday gobolka Galgaduud ee bartamaha Soomaaliya, taas oo lala eegtay goobo ay ku sugnaayeen maleeshiyaadka kooxda Al-Shabaab.

Duqeyntan ayaa waxaa iska kaashaday ciidamada Xoogga dalka iyo saaxibada caalamiga ah, waxayna si gaar ah uga dhacday duleedka degmada Galcad ee gobolkaasi.

Saraakiil ka tirsan milatariga Soomaaliya ayaa warbaahinta u sheegay in weerarkan cirka ah lagu beegsaday laba saldhig oo ay Al-Shabaab ku leeyihiin aagga magaalada Galcad, isla markaana lagu gaasiiyay khasaare lixaad leh, sida ay hadalka u dhigeen.

Sidoo kale saraakiisha ayaa tilmaamay in la burburiyay goobaha la duqeeyay, welina ay wadaan qiimeynta waxyeelada kooxda kasoo gaartay weerarkaasi.

Ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay dhinaca Al-Shabaab oo ku aadan howlgalkaas ee ay si wadajirka u qaadeen ciidamada dowladda iyo saaxibada caalamiga ah.

Xaaladda ayaa weli ah mid aad u kacsan, waxaana dhaq-dhaqaaqyo iska soo horjeedo laga dareemayaa qaybo badan oo kamid ah gobolka Galgaduud ee bartamaha dalka.

Muddooyinkii u dambeeyay ayaa waxaa howlgallo culus oo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab ay ka socdeen gobollada dhexe ee dalka, kuwaas oo lagu xoreeyay dhul ballaaran.

Addis Ababa17ka Feebaraayo 2024 adaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo xalay ku hoyday magaalada Addis Ababa ee caasimada dalka Itoobiya ayaa kulamo xasaasi ah ka wada gudaha magaaladaas, xilli ay halkeedii tahay xiisadda badda.

Xasan Sheekh oo Addis Ababa shirka Midowga Afrika ayaa xalay si gooni ah u qaabilay safiirada dalalka Jaamacadda Carabta u jooga Ethiopia, wuxuuna kala hadlay arrimaha gobolka Geeska Afrika iyo caalamka intiisa kale.

Madaxweynaha ayaa ku bogaadiyay, ugana mahadceliyay safiirada dalalka Jaamacadda Carabta ee Ethiopia garab istaagga dhabta ah iyo taageerada ay u muujiyeen Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya oo ku guulaysatay inay noqoto dalka kaliya ee ka socda Bariga Afrika ee u sharaxan mid ka mid ah kuraasta aan joogtada ahayn ee  Golaha Ammaanka  ee Qaramada Midoobay ee muddo xileedka 2025-2026. Danjiraha Soomaaliya ee dalk Ethiopia Mudane Cabdullaahi Maxamed Warfaa ayaa markii kulanka uu soo idlaaday waxa uu Warbaahinta uga waramay waxyaalihii looga arrinsaday kulankan, isagoona sheegay in kulankani uu muhiimad gaar ah u lahaa Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

Sidoo kale waxaa kulankan waxaa madaxweyne Xasan Sheekh kala qayb galay qaar kamid ah xubnaha wafdigiisa oo uu ugu horeeyo Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Mudane Saalax Axmed Jaamac iyo Danjiraha JFS ee dalka Ethiopia Mudane Cabdullaahi Maxamed Warfaa.

Kulamada ayaa sii socon doono, ayada madaxweynuhuna uu sii joogi doono Addis Ababa, maadaama ay u dhiman yihiin shirar kale oo uu uga qayb-galayo magaaladaasi.

Arrimahan ayaa kusoo aadayo, ayada oo weli halkeedii ay tahay xiisadda u dhexeysa Soomaaliya iyo Itoobiya ee ka dhalatay heshiiska badda ee xadgudubka ku ah dalkeenna.

WARARKA MAANTA 16ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa shaqada ka fariisiyey Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre “Dhaweeye” oo dhuumasho ku jooga #Turkiga? Yaase diidi kara in shaqada laga fariisiyey Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre “Dhaweeye”? Yaa diiday in la dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Xassan? Yaa diiday in Maxkmad Dastuuri ah la sameeyo Madaxweyne Xassan? Yaa diiday in dadka iyo dalka laga hirgeliiyo qof iyo cod Madaxweyne Xassan? Yaa diiday in lala shaqeeyo Dowlad Gobaleedyada dalka ka jira Madaxweyne Xassan? Yaa diiday in la baaro kiiskii Marxuumad Kornayl Ikraam Taxaliil “Udgoon”? Yaa diiday in la baaro dhibka iyo qaska ka dhex socda #Soomaaliya Madaxweyne Xassan? 

Ha wiqleyso!

Muqdisho 16ka Feebaraayo 2024 Wasiirka Macdanta iyo Batroolka ee dowladda federaalka Soomaaliya, xildhibaan Cabdirisaaq Cumar Maxamed ayaa sheegay in markii ugu horraysay sannadkan 2024 Soomaaliya lagasoo saaridoono shidaalkii ugu horreeyay  ee dalka.

Wasiirka Batroolka oo wareysi siinayay idaacadda BBC Somali, ayaa sheegay in shidaalka lagasoo saari doono 7 xirmo oo xeebaha dalka kuyaala, gaar ahaan degaanada Galmudug, Koonfur Galbeed iyo Jubbaland.

Wasiirku wuxuu sheegay haatan inay socoto qiimayntii ugu dambeysay ee sahminta shidaalka dalka lagasoo saarayo. iyo sidoo kale  wacyi galinta goobaha shidaalka laga qadayo.

Wuxuu sheegay saddexda bilood ee sannadkan ugu dambeeysa in ay bilaaban doonto qodista shidaalka. Haatan wuxuu sheegay in lasoo gabagabaynayo qiimaynta ku aaddan saamaynta deegaan ee goobaha shidaalka lagasoo saarayo.

Soomaaliya ayaa sanadkii 2022 heshiis shidaal baaris ah oo laga sameynayo todobo baloog oo xeebaha ah la saxiixatay shirkad fadhigeedu yahay dalka Mareykanka oo lagu magacaabo Coastline Exploration.

Muqdisho 16ka Feebaraayo 2024  Dad badan oo masuuliyiin ka tirsan dowladda ay ku jiraan ayaa su’aalo ka keenay halka uu ku maqan yahay Ra’iisul Wasaare Xamza Cabdi Barre oo maalmahaan aan shaqada lagu dhex arkin

Toddobaadyo ka hor ayaa R/Wasaare Xamza ugu dambeysay in fagaare lagu arko, sida ay ogaatay Caasimada Online wuxuu ku maqan yahay safar dalka dibadiisa ah.

1-dii bishaan ayuu dalka ka baxay Xamza, wuxuuna aaday reerkiisa oo degan Turkiga, Toddobaadka soo socda ayaa lagu wadaa inuu wadanka ku soo laabto Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya.

Siyaasiyiin uu ka mid yahay Cali Saciid Fiqi oo ka tirsan golaha shacabka ee baarlamaanka federaalka ayaa ku tilmaamay ‘wax aan caadi ahayn oo aan horey u dhicin’ in ra’iisul wasaare ka maqnaado xafiiska shaqada muddo toddobaadyo ah.

Soomaaliya ayaa ku jirta waqti xasaasi ah oo xiisad culus ay kala dhaxeyso Itoobiya, sidoo kale waxaa markii ugu horeysay si dhab ah looga shaqeynayaa dhameystirka dastuurka dalka, waxaana ka taagan muran badan iyo khilaaf siyaasi ah, maadaama qodobada qaar wax laga bedelayo.

Madaxweynayaashii hore ee dalka Shariif Sheekh Axmed iyo Maxamed Cabdulaahi Farmaajo siyaasiyiin ay ugu waaweyn yihiin ayaa si adag uga soo horjeeda shaqada socota ee wax ka bedelka dastuurka, halka ra’iisul wasaarihii ololeyn lahaa oo xildhibaanada ku qanci lahaa qorshaha xukuumadiisa uu shaqada ka maqan yahay maalmo badan.

28-kii bishii Janaayo ayey aheyd markii ugu dambeysay ee Ra’iisul Wasaare Xamze uu ka soo muuqday fagaare, isagoo maalinkaas ka qeybgalay xaflad lagu daahfuray mashaariic la xiriirta caafimaadka, waxbarashada, biyaha iyo gargaarka oo laga hirgeliyay Muqdisho.

Shaqadii ugu dambeysay ee ra’iisul wasaaruhu qabtay inta uusan bixin waxay aheyd magacaabidda labo wasiir oo ku cusub xukuumadiisa, kuwaas oo kala ah Wasiirka Beeraha iyo Wasiirka Howlaha Guud. Ra’iisul wasaaruhu waa masuulka ugu mashquulka badan dowladda, maadaama uu yahay maamulaha guud ee howlaha golaha wasiirrada iyo shaqooyinkooga oo dhan, taas oo ka dhigan in hey’adaha wadanka oo dhan ay xafiiskiisa hoos tagaan.

Israel 16ka Feebaraayo 2024  Ciidamada Israel ayaa weeraro ka fuliyey gudaha cusbitaalka ugu weyn Koonfurta Qaza.

Saraakiisha caafimaadka ee Qaza ay sheegaya in ciidamada Israa’iil ay dileen hal qof, halka ay cusbitaalka gudihiisa ku dhaawaceen tiro kale.

Ciidamada Israa’iil ayaa war ay soo saareen ku sheegay inay heleen warbixin sirdoon oo sheegaysa in Xamaas ay qaar ka mida la-haystayaasha Israa’iil ku hayaan cusbitaalka Nasser ee Khan Yunis, iyaga oo sheegay inay dhici karto inay halkaas yaallaan qaar ka mida meydadka la haystayaasha Israa’iil.

Israa’iil ayaa markale ku cel-celisay eedaymaha ay u jeediyaan Xamaas oo sheegaya inay shacabka Falastiin u isticmaalayaan gaashaan ahaan, iyaga oo sheegay inay shacabka uga digeen inay goobahan iskaga baxaan.

Wasaaradda Caafimaadka ee Qaza ayaa toddobaadkii hore sheegtay in askari ka tirsan ciidamada Israa’iil ee meelaha durugsan wax ka toogta, inuu u diiday shacabku inay goobahaas ka baxaan.

Dhakhaatiirta aan xuduuda lahayn ayaa iyaguna cambaareeyey amarada la xidhiidha, in shacabka laga daadgureeyo goobahaas.

Muqdisho 16ka Feebaraayo 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa jeediyey khudbad dheer oo waxbarashada dadka Soomaaliyeed uu uga hadlay, isagoo farriin u diray bahda waxbarashada.

Madaxweynaha ayaa sheegya in dadka Soomaaliyeed aysan baran cilmiga badda, balse ay leeyihiin badda ugu dheer Afrika, taas oo wax lala yaabo ah.

“Anagoo leh Badda ugu weyn Afrika, suurta gal ma’ahan in aanan laheyn aqoon Culuumta Badaha, amnigeeda iyo dhaqaalaheedaba. Waa in aan sare u qaadnaa aqoonteenna Baddaha,” ayuu yiri Madaxweynuhu.

Xasan Sheekh oo sii hadlayey ayaa yiri “Waxaa la idinka sugayaa in aad fursaddaan uga faa’iideysataan sida ugu haboon si aad dadkiinna uga haqabtirtaan soo saaridda kheyraadka Badahooda.”

Madaxweynaha ayaa ku dheeraaday muhiida ay waxbarashadu uleedahay jiilka soo koraya oo leh mustaqbal aad u wanaagsan, kuwaas oo fursad u heli kara dalkooda oo dhismay una diyaarsan in laga faa’iideysto kheyraadkiisa.

“Shirkadaha Soomaaliyeed waan ka dalbanay inay ka qeyb qaataan dib u dhiska dalka iyo hormarinta tacliinta, in maanta Soomaaliya ay awoodo in gudaha wadanka ay 100 arday qaataan shahaadada PhD wax sahlan maaha,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Maxaxweynaha ayaa faray wasiirkiisa waxbarashada inuu Jaamacadda Peace siiyo dhul ku filan, si ay aqoonyahanka Soomaaliyeed uga sii wataan waxbarashooda heerka sare oo jaamacadaas ay ka heli karaan.

“Si jaamacadaani noola joogto, waa in dowladda Soomaaliya ay bixiso dhul ay degto oo ku filan, bahda waxbarashada guud ahaan waxaan leeyahay dadaala,” ayuu yiri Madaxweynuhu.

 Muqdisho 16ka Feebaraayo 2024 Soomaaliya ayaa la filayaa in ay dabayaaqada sannadkan 2024 billowdo qodista ceelkii shidaalkii ugu horreeyay dalka laga soo saaro, iyadoo shirkadda qandaraaska lagu siiya ay durba bilowday in ay asteyso meesha ugu haboon ee laga duleelin karo ceelka ugu horreeyay ee shidaalka laga soo saari doono, kaas oo ku yaal aagga ku aadan xeebta degmada Hobyo ee gobolka Mudug.

Wasiirka Batroolka iyo Macdnta ee Soomaaliya Cabdirisaaq Cumar Maxamed ayaa wareysi uu siiyey BBC-da ku sheegay in Soomaaliya ay dabayaaqada sanadkaan la soo saari doono shilkii ugu horeeyay ee laga qodo gudaha Soomaaliya, kaas oo la filayo in uu noqdo maadada caeeriinka ah, kadibna loo diri doono tijaabo baaritaan.

Dhawaan waxaa khubaro ka socota Hay’adda Batroolka Soomaaliya ay booqdeen deegaanno ka tirsan Galmudug, gaar ahaan degmada Hobyo, halkaas oo ay maamulka iyo dadka deegaanka kala hadleen saamaynta dhinaca deegaanka ee ay yeelan karto shidaal soo saaristu.

Wasiirka Batrool ka ayaa faahfaahiyey qorshaha shidaal soo saaridda iyo sida ay isugu xigaan hawlaha lagu soo saarayo shidalka ceeriin.

Wasiirku wuxuu sheegay in dadaallada lagu doonayo in la soo saaro khayraadka shidaalka ceegaaga Soomaaliya uu marxaladdii ugu dambeysey marayo, islamarkaana qorshuhu yahay in saddexda bilood ee ugu dambeysa sannadkan lagu wado in ceelkii shidaal ee ugu horreeyey la bajiyo.

Dowlad Goboleedka Galmudug ayaa nasiib u yeelatay in ay noqoto meesha ugu horreysa ee shidaalka laga qodi doono, waxaana magaalada Hobyo oo qorshuhu yahay in xeebaheeda hawsha laga billaabo dhawaan booqday khubaro ka socotay Hay’adda Betroolka Qaranka oo halkaas kulamo kula yeeshay dadka deegaanka.

Khuburadan ayaa intii ay joogeen Hobyo waxay si dhow ugu kuurgaleen saameynta qodista iyo soosaarista shidaalku ku yeelan karto deegaanka, gaar ahaan bulshada xeebaha ku nool ee u nugul nakhaska karboonka ee ka soo fufaya lakabyada badda gunteeda ah ee shidaalku ku xanniban yahay.

Dadka deegaanka oo horay ula hadlay warbaahinta ayaa marar kala duwan cabsi ka muujiyay arrintaan.

Muqdisho 16ka Feebaraayo 2024 Waxaa Arbacadii magaalada Addis Ababa ka furmay shirkii 44-aad ee golaha fulinta Midowga Afrika, kaasi oo ay kasoo qeyb galeen wasiirada arrimaha dibada, diblomaasiyiinta caalamka iyo xubno kale oo lagu casuumay.

Shirkaan ayaa waxaa sidoo kale uu gogol xaar u yahay shirweynaha madaxda Afrika oo dhawaan ka furmi doono Addis-Ababa, iyadoo shirkan uu barbar socday xal nabadeed oo lagu doonayay in la isugu soo dhoweeyo dalalka Soomaaliya iyo Itoobiya, oo uu kala fogeeyay muranka ka dhashay xadgudubka Itoobiya ay ku dooneyso inay dhul ka hesho xeebaha gobollada Waqooyi.

Wakiilo ka socday dalalka Mareykanka, Ingiriiska iyo Midowga Yurub ayaa sameeyay dadaallo lagu doonayay in la isugu soo dhoweeyo Soomaaliai iyo Itoobiya, waxaana wafdiga Soomaaliya oo uu hoggaaminayay Cali Maxamed Cumar (Cali Balcad), oo ah wasiiru dowlaha arrimaha dibedda uu la kulmay Kaaliyaha Xoghayaha Arrimaha Dibadda Mareykanka u qaabilsan Afrika Molly Phee, wakiilada Ingiriiska iyo Midowga Yurub iyagoo ka wada hadlay sidii wada hadal looga furi lahaa khilaafka kasoo cusboonaaday gobolka, gaar ahaan damaca Itoobiya.

Kaaliyaha Xoghayaha Arrimaha Dibadda Mareykanka u qaabilsan Afrika Molly Phee iyo wakiilada dalalka kale ee Ingiriiska iyo Midowga Yurrub ayaa markii ay la kulmeen kadib u gudbay xafiiska Abiy Ahmed, halkaasi oo wada-hadal ay kula yeesheen.

Abiy Ahmed ayaa war uu soo saaray ku sheegay in ay ka wada hadleen arrimaha gobolka iyo ammaanka, hase ahaatee warar soo baxaya ayaa sheegaya in Abiy Ahmed uu diiday dalab ay dowladdaha Mareykanka iyo Ingiriiska hordhigeen oo dhigay inuu ka laabto heshiiska sharci darada ah ee Somaliland uu la saxiixday, iyadoo Mareykanka iyo Ingiriiska ay u caddeeyeen in heshiiskaasi uusan sharci aheyn, isla markaana abuurayo xasillooni darro gobolka ka dhalata.

Sida aan xog ku helnay, Abiy wuxuu u sheegay wakiilada Mareykanka, Ingiriiska iyo Midowga Yurub in Itoobiya aysan gorgortan xilligaan u taagneyn inay ka gasho helitaanka qeyb ka mid ah Badda Cas.

Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa la filayaa in uu ka qeyb galo shir weynaha golaha Midowga Afrika oo madaxdooda ay ku kulmayaan Addis Ababa.

Itoobiya waxay horay qoraallo ay u dirtay Golaha Amaanka, Mareykanka Ingiriiska iyo Midowga Yurub, waxayna ku cadeysay inaysan gorgortan ka galeyn sidii ay u heli laheyd marin biyood oo badda cas ah, taasoo sii kala fogeyneysa Soomaaliya iyo Itoobiya.

Soomaaliya ayaa horey shuruud uga dhigtay wada-hadal ay la gasho Itoobiya in marka hore Addis-Ababa ay ka laabato heshiis beenaadka, taasi oo hadda ay muuqato in Abiy aanu diyaar u aheyn.

Muqdisho 16ka Feebaraayo 2024  Golaha Wasiirrada Arrimaha Dibedda ee Midowga Afrika ayaa si buuxda isugu raacay in Soomaaliya ay noqoto dalka kaliya ee ka socda Bariga Afrika ee u sharaxan mid kamid ah kuraasta aan joogtada ahayn ee Golaha Ammaanka ee QM.

Kursigaan oo kamida ah kuwa joogtada aheyn ee Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa haddey Soomaaliya qabato hayn doonta muddo xileedka 2025-2026.

Ku-simaha wasiirka arrimaha dibedda ee Soomaaliya Cali Balcad ayaa sheegay in arintaan ay tahay guul weyn, taasi oo sare u qaadeysa magaca Soomaaliya iyo doorkeeda hoggaanka adduunka iyo go’aamada masiiriga ah.

Soomaaliya ayaa kursigan u tartami doonta bartamaha sanadka 2024, inta lagu guda jiro kalfadhiga 78-aad ee Golaha Guud ee Qaramada Midoobay.

Sidoo kale ayaa sidoo kale waxay sheegtay in ay diyaar u tahay inay hoggaamiyo ajendaha Afrika ee nabadda iyo amniga ee UNSC.

“Waxay ka turjumeysa (tallaabada) kalsoonida Afrika ee Soomaaliya, iyo sida ay Soomaaliya diyaarka ugu tahay inay qaadato door muhiim ah oo caalami ah.”

Soomaaliya ayaa muddo ku siman konton sano ugu dambaysay inay qeyb ka noqoto xubnaha aan joogtada ahayn ee Golaha Ammaanka ee QM, ayada oo haddii Soomaaliya ay ku guuleysato dalabkeedan ay markale helayso fursad ay saameyn ugu yeelan karto go’aannada caalamiga ah.

WARARKA MAANTA 15ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa dastuurka beddelaaya oo #NDF Iyo #Somalida #Ethiopia xooga ku haysato raba in la burburiyo qabkii iyo jiritaanka Somaliweyn? Yaa diidan in la magacaabo Wasiirka Arrimaha Dibaddda Soomaaliya Iyo Wasiirka Amniga qaranka? Yaa wada dhaca lacagaha #Soomaaliya la siiyo? Maxay Shacabka Jubbaland State u baahan yihiin? Yaase Madaxweyne ka noqon doona Dowlad Gobaleedka #JubbalandState Ma Axmed Madoobe oo been iyo tuugnimo ku haysta deegankan? Yaa wada sharciga jinsiga? Yaa xuquuqda dalka ku tumanaaya? Yaase Madaxweyne ku-xigeenka soo socda? Ha wiqleyso!

Shabelle Dhexe 15ka Feebaraayo 2024 Warar dheeraad ah ayaa kasoo baxaya howlgal ay iska kaashadeen ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed iyo saaxiibada Caalamka oo ka dhacay tuulada Ugunji oo ka mid ah deegaanada hoostaga degmada Janaale ee gobolka Shabeellaha Hoose. Howlgalka ayaa la sheegay in lagu beegsaday Maxkamad kooxda Al-shabaab ay ku lahayeen tuulada Ugunji, halkaas oo lagu dilay 7 ka mid ah horjoogayaashii Shabaab ee tuulada iyo maleeshiyaad kale oo aan tiradooda la shaacin.

Warsaxafadeed kasoo baxay dowladda Fedaraalka ayaa lagu sheegay in horjoogayaasha howlgalka lagu dilay ay ka mid yihiin horjooge lagu magacaabo Usaame oo ahaa horjoogihii kooxda ee deegaanka Ugunji iyo horjooge ku xigeenkii deegaanka oo magaciisa lagu sheegay Yaxye.

“Dhagar-qabayaasha kale ee Khawaarijta ah ee la dilay ayaa waxaa kamid ahaa Cadnaan oo u qaabilsanaa diiwaan gelinta shaqsiyaadka shacabka ah ee laga rabo lacagaha baadda ah iyo Horjooge Yaxye oo ahaa Horjooge ku xigeenkii maleeshiyaadka jooga deegaanka Ugunji” ayaa lagu yiri warsaxafadeedka kasoo baxay dowladda.

Howlgalkaan ayaa qeyb ka noqonaya howlgalada ka dhanka ah kooxda Al-shabaab ee ka socda deegaanada ay kooxda kaga sugan yihiin gobolada dalka.

Muqdisho 15ka Feebaraayo 2024 Faahfaahino kala duwan ayaa kasoo baxaya duqeyn culus oo maanta ka dhacday deegaan hoostaga gobolka Jubbada Hoose ee dowlad goboleedka Soomaaliyeed ee Jubbaland, kaas oo lagu beegsaday kooxda Al-Shabaab.

Duqeynta oo ay iska kaashadeen ciidamada Xoogga dalka iyo saaxibada caalamiga ah ayaa waxaa lagu beegsaday xubno ka tirsan Al-Shabaab oo ku sugnaa deegaanka Yaaq-dabeel ee gobolkaasi.

Qoraal kasoo baxay dowladda Soomaaliya ayaa waxaa lagu sheegay in xubnaha la duqeeyay ay abaabul xoogan iyo uruusi ka wadeen halkaasi, kadibna sidaas lagu duqeeyay.

“Hawgal qorsheysan oo ay iska kaashadeen Ciidanka Qaranka iyo saaxiibada Mareykanka oo dhacay deegaanka Yaaq-dabeel ee gobolka Jubbada Hoose ayaa lagu beegsaday koox ka tirsan khawaarijta oo isku abaabulayay deegaankaasi” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka.

Sidoo kale dowladda Soomaaliya ayaa shaaca ka qaaday in goobta lagu dilay laba ka tirsanaa kooxda, kadibna la burburiyay dhagar ay sheegtay inay soo maleegayeen.

“Hawgalka ayaa waxaa lagu dilay laba ka tirsan kooxda, halka lagu burburiyay dhagartii ay maleegayeen Argagixisada” ayaa mar kale lagu yiri qoraalka.

Weerarkan waxaa ka horreeyay mid kale oo xalay ka dhacay gobolka Shabeelaha Hoose, gaar ahaan duleedka deegaanka Janaale, kaas oo lagu beegsaday maxkamad ay kooxda ku lahayd halkaasi.

Goobtaas waxaa lagu dilay 7 kamid ahaa maleeshiyada Al-Shabaab oo ay ku jiraan horjoogayaal sar sare, sida ay sheegtay dowladda federaalka Soomaaliya.

Weeraradan ayaa qayb ka ah gulufka ay waddo dowladda dhexe ee lagu doonayo in lagu soo afjaro kooxda Al-Shabaab oo weli ku sugan qaybo kamid ah dalka.

Muqdisho 15ka Feebaraayo 2024 Maamulka Gobolka Banaadir ayaa maanta magaalada Muqdisho ka mamnuucay isticmaalka Koofida raggu qaataan, Af-xirashada (Mask) iyo hubka lala raaco mootooyinka.

Afhayeenka maamulka gobolka Saalax Xasan Cumar oo akhriyey bayaanka ka soo baxay maamulka gobolka ayaa ugu horeyn sheegay in go’aanadaan lagu gaaray shir amniga Muqdisho looga hadlayey oo madaxweyne Xasan Sheekh uu shir guddoomiyey.

Maamulka ayaa mamnuucay in la qaato Koofi iyo Af-xirasho, sidoo kale waxaa mootooyinka FEKON-ta iyo Bajaaj-ta laga mamnuucay inuu raaco qof hub wata, sida uu shaaciyey afhayeenka maamulka Gobolka.

“Wixii hadda ka dambeeya qofkii afka xirta ama koofi qaata waxaa loo arki doonaa mid ka dhuumanaya hey’daha amniga, sidaas daraadeed waa mamnuuc,” ayaa lagu yiri bayaanka.

Maamulka gobolka Banaadir ma maamulo ciidamada uu amarkaani dhaqan-gelinta ka rabo ee booliska iyo nabad sugidda ee ka howlgala Muqdisho.

Hasayeeshee maamulka gobolka ayaa ka dalbaday hey’adaha amniga inay dhaqan-geliyaan amarkaan ka soo baxay xafiiska duqa Muqdisho Yuusuf Madaale.

Hadal-heyn badan ayuu amarkaani caawa ka abuuray baraha bulshada, taas oo inteeda badan ku saabsan dhalinyarada bidaarta leh ee koofida u qaata inay madaxa ku qarsadaan.

“Koofiyadaha la mamnuucay in lahu dhex qaato Muqdisho kuma jirto mida sunada ee ‘Barawaaaniga’ loo taqaano,” ayuu yiri afhayeenka maamulka gobolka oo war-saxaafadeedka akhriyey.

Muqdisho 15ka Feebaraayo 2024 Magaalada Muqdisho ee caasimada dalka waxaa markale dib u furmay buuqa dhulalka danta guud.

Inkasta oo tan iyo 2004-tii ay soo jireen kiisaska dhulalka dowladda ee shacabka ay dageen burburkii kadib, haddana dhinaca kale waxaan la inkiri karin inay marwalba ku lamaanayeen dad ganacsato ah oo hantida ay caasimadda ka sameeyeen ku burburinaya isla danyartii deganeyd magaalada Muqdisho.

Masuuliyadda ka muuqata madaxda xilalka haysa ee la xiriirta badbaadada iyo deegameynta danyarta ayaa sidoo kale aad u liidata.

Muddo xileedkii hore ee madaxweyne Xasan Sheekh mowduuca dhulalka aad ayuu u xoogganaa marka lala barbar dhigo maamulladii ka horeeyay ama ka dambeeyay, haatan oo uu markale madaxweyne Xasan Sheekh fadhiyo xafiiska arrimaha isqab-qabsiga dib ayay u heleen suuq weyn.

Haddii dunida koowaad tujaarta xoolo badan laga qaado si danyarta kor loogu soo qaado, si danyarta kor loogu soo qaado oo loo abuuro umad is-dheelitiri karta. Soomaaliya waa caksigeeda oo tujaarta ayey dowladduhu ku garab siiyaan inay danyarta baabi’iyaan.

Dhulalka maalmahan murankooda taagan yahay waxaa kamid ah dhulka howlaha guud ee u dhow Saybiyaano, dhulka dab-damiska iyo kuwo kale. Dhulalkaan qaar waxaa dadka degan lacag dul dhigay dad ganacsato ah oo cilaaqad la leh dowladda.

Inkasta oo dhulka dab-damiska la sheegayo inay ciidanka Booliska rabaan inay ku shaqeeyaan, haddana marka la eego illaa shan dhul oo kiisaskooda ay furan yihiin iyo kuwo lagu kala baxay, waxaa taliska madaxweyne Xasan Sheekh lagu eedeynayaa inuu aad ugu dhago nugul yahay damaca ganacsatada dhiig-miiratada ah ee tirtiraysa danyarta xilli aanay dowladda waxba ku celin danta guud iyo danyarta Soomaaliyeed.

Dowladda dhulkeeda waa leedahay, laakiin qof walba oo loo doorto xukunka Villa Somalia looma dirin keliya inuu dhul ilaaliyo ama iibiyo, ee waxaa ka horeysa inuu dadka ilaaliyo oo nololna u sameeyo.

Shacabka Muqdisho degan wax walba oo ay dowladda xaq ugu lahaayeen ma haystaan maanta, sida; amni, caafimaad, waxbarasho, shaqo iyo cadaalad, sidaas oo ay tahay weli waxaa umadaasi laga qaada canshuur qaarkeed ay dad shaqsiyaad ah jeebka ku shubtaan.

Mida kale ee dhowr jeer dowladda loogu baaqay welina aanay aqbalin waa in iibka dhulalka dariiq sharci ah loo soo maro sida; dhiismahan guddiga iibka Qaranka ama in la sameeyo dad Soomaaliyeed oo kalsooni bulsho haysta oo xukuumadda soo magacowdo oo baarlamaanka soo ansixiyo oo howsha dhulalka ka shaqeeya, kuwaasi oo si aan mugdi aheyn u iibiya wixii dhul ah oo ay dowladda sheegto inay ka maarantay iyada oo lacagaha lagu shubayo Bangiga Dhexe ee Soomaaliya.

Majirto ceeb ka weyn in lacagta dhulka danta guud ay ku dhacdo jeebabka shaqsiyaad gaar ah. Tani waa musuq iyo ku tumashada sumcadii dowladda.

Muqdisho 15ka Feebaraayo 2024 Wasiirka Wasaaradda Gaashaandhigga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur ayaa tacsi uu ka sidey Madaxweynaha JFS, Ra’iisul Wasaaraha XFS iyo guud ahaan Shacabka Soomaaliyeed waxa uu gaarsiiyey dowladda Imaaraadka Carabta.

Wasiirka Difaaca Soomaaliya ayaa sidoo kale waxa uu dhambaalka tacsida ah uu si gaar u gaarsiiyay ehelada saraakiishii dhawaan ku shahiidey xerada Goordan ee magaalada muqdisho.

Wasiirka ayaa sheegay “in shuhaddada walaalaheen ah ay astaan u ahaan doonaan xiriirka dhiig wadaagga ah ee Imraadaka Carabta iyo Soomaaliya.”

Saraakiisha geeriyootay ayuu sidoo kale sheegay wasiirka in ay yihiin halyeeyo sumad u ahaan doona kaalinta dowladda Imaaraadku kaga jirto la-dagaallanka argagixisada caalamiga ah iyo dib u dhiska dowladnimada Soomaaliyeed.

Weerarkii xerada Jeneraal Goordan ayaa waxaa ku dhintay saraakiil sar-sare, oo kamid ahaa Maxamed Mubaarak oo ahaa sarkaalkii ugu sarreeyay Imaaraadka ee haystay amniga iyo tababarada ciiidanka Soomaaliya.

Imaaraadka ayaa si buuxda u maal-galiya ku dhawaad toban kun oo kamid ah ciidanka dhawaan la qoray ee dowladda Soomaaliya.

Weerarkaasi oo ay sheegatay kooxda Al-Shabaab ayaa waxaa la rumeysan yahay in askariga uu ka tirsanaa kooxda ka hor inta aanu kusoo biirin tababarka oo muddo fog ka hor loo soo diray weerarka.

Masar 15ka Feebaraayo 2024 Madaxweynaha Turkiga, Recep Tayyip Erdogan ayaa 12 sano kadib maanta booqasho ku tagay caasimadda dalka Masar ee Qaahira, waana booqashadii ugu horeysay ee dalkaas uu ku tegay tan iyo markii uu qabtay xilka Madaxweynaha.

Kulan xasaasi ah oo arrimo badan ay uga wadahadleen ayaa maanta Qaahira ku dhex-maray labada madaxweyne ee Masar iyo Turkiga, waxaana kulankaas lagu soo hadal-qaaday xiisadda badda ee Soomaaliya iyo Itoobiya.

Sida ay xog ku heshay Caasimada Online, kulankii Qaahira maanta ka dhacay waxay madaxda Turkiga iyo Masar ku go’aamiyeen inay awood ciidan iyo mid diblomaasiyadeedba Itoobiya uga difaacaan madax-banaanida iyo wadajirka dhuleed ee Soomaaliya.

Booqashada Erdogan ee Masar waxay noqotay safarkii ugu horeeyey ee isaga oo madaxweyne ah uu ku tegay dalkaas, maadaama ay xiisad culusi ka dhaxeysay labada dalka, markii ugu dambeysay Erdogan oo Ra’iisal Wasaare ah ayaa Masar booqday bishii September ee sanadkii 2012-kii.

Xiriirka Qaahira iyo Ankara wuxuu soo maray isbedel aad u weyn 12-kii sano ee lasoo dhaafay, waxaa xiriirka labada dal aad u sameeyey isbedelkii waagii Gu’ga Carabta, isagoo gaaray heer ay safaaradaha kala rartaan labada dal.

Wixii intaas ka dambeeyey Masar iyo Turkiga waxay joojiyeen dhammaan noocyada xiriirka diblomaasiyadeed ee labada dhinac, iyo xitaa khilaaf u dhexeeya madaxda labada dal tan iyo 2013-kii, ka hor inta uusan xiriirku si tartiib tartiib ah u hagaagin dhawaan.

Arrinta xusidda mudan ayaa ah in sannadahan oo dhan, iskaashiga dhaqaale ee Masar iyo Turkiga uusan wiiqmin, balse uu laban-laabmay ilaa uu sanadkii hore gaaray $10 bilyan.

Madaxweynaha Turkiga Erdogan ayaa wacad ku maray inuu kor u qaadi doono ganacsiga kala dhaxeeya Masar oo uu gaarsiin doono 15 bilyan oo dollar muddo gaaban gudaheed.

WARARKA MAANTA 13ka Feebaraayo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu dhiso Maxkamadda Dastuuriga ah ee Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Xassan Shiikh? Yaa raba inuu beddelo Dastuurka Federaalka Ah oo diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Xassan Shiikh? Yaa diidan inay shacabka Soomaaliyeed xoreeyaan dalkooda Madaxweyen Mudane Xassan Shiikh Iyo Koxxda Damu-Jadiid? Yaa diiday in la magaabo jaggooyinka wasiiradda banaan ee qabiilka Darood Madaxweyne Xassan Shiikh? Yaa noqday Madaxweynaha ugu musuqmaasuqa badan Africa Madaxweyne Mudane Xassan Shiih Iyo Qoyskiisa? Ha wiqleyso!

Muqdisho13ka Feebaraayo 2024 Wasiirka Wasaaradda arrimaha gudaha iyo dib u heshiisiinta Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi ayaa kulan gaar ah la qaatay Xildhibaanada labada gole ee kasoo jeeda gobolka Awdal oo ay wehliyaan siyaasiyiin deegaankaas ah.

Wasiirka ayaa masuuliyiinta iyo siyaasiyiinta reer Awdal ugu horeyn uga mahadceliyay sida ay ugu soo horjeesteen damaca Itoobiya ay ku dooneyso iney ku qaadato qeyb ka mid ah dhulka iyo biyaha Soomaaliya.

Axmed Macalin Fiqi ayaa sido kale kulanka ka sheegay in loo baahan yahay in si wadajir ah lagu waajaho difaaca gobonimada iyo midnimada dalka .

Xildhibaannada labada gole iyo siyaasiyiinta reer Awdal ayaa dhankooda sheegay inay  diidan yihiin ayna marnaba aqbali doonin damaca soo jireenka ah ee Itoobiya ku dooneyso iney ku yeelato bad, islamarkaana ay uga go’an tahay ka hortaga damaca Itoobiya iyo difaaca dhulka Soomaaliyeed, .

Gabagabadii Wasiirka arrimaha gudaha Soomaaliya aya hoosta ka xariiqay in dowladda Fedaraalka marnaba aysan gorgortan ka gali doonin wadajirka dhulkeeda iyo Midnimada dadkeeda.

Bilowgii bishii Janaayo ee sanadkaan ayay aheyd markii dowladda Itoobiya ay heshiis kula gashay magaalada Addis Ababa madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi Cabdi.

Heshiiskaas oo ahaa in Itoobiya ay hesho qeyb ka mid ah biyaha Soomaaliya, taasi badal keedana ay Somaliland u aqoonsaneyso dowlad madax banaan, waxaana heshiiskaas si weyn uga horyimid dowlada Soomaaliya iyo in ka badan 120 dal.

Dowlad Gobaleedka Somaliland 13ka Feebaraayo 2024 Somaliland ayaa sheegtay in dowlada Soomaaliya ay si qaldan uga faa’iidaysatay gacan ku haynta maamulka hawada. Maareeyaha Hay’adda Duulista Somaliland Cumar Sayid Cabdillaahi, ayaa dowlada Soomaaliya ku eedeeyay in ay hore u diiday in ay fuliyo heshiisyadii ahaa in labada dhinac ay wada maamulaan hawada, isla markaana dhaqaalaha la qaybsado.

“Mudada 6 da sanno ah ee ay hawada kaligood maamulayeen, waxa ay ku tagrifaleen lacag ku dhaw 60 milyan oo dollar, oo ah qaybtii Jamhuuriyada Somaliland xaqa u lahayd, waxa magaalada Baydhabo ilaa maanta kartoomo ku jira istayshankii loogu talo galay in Hargaysa laga sameeyo” ayuu yidhi Cumar Sayid.

Waxa uu sheegay in Soomaaliya ay ku xadgudubtay xataa duulimaadyadii rayidka ahaa, waxaanu sheegay in anay maanta kadib aqbali doonin in dowlada Soomaaliya ay farogaliso hawada Somaliland, isaga oo xusay in ay dacwad u gudbiyeen Qaramada Midoobay.

“Maanta laga bilaabo wixii carqalad ka yimaada maamulka hawada Somaliland iyo Soomaaliyaba, in anay Somaliland masuul ka ahayn, cida masuulka ka ahi waa cidaa u adeegsanaysa danaha gaarka ah ee siyaasiga ah” ayuu yidhi Cumar Sayid.

Dowlada Soomaaliya ayaa hawada Somaliland ka celiyay ugu yaraan 2 diyaaradood, kuwaasi oo ay sheegtay in anay duulimaadkooda sii ogaysiin hay’adda Duulista hawada Soomaaliya.

Dowladda Puntland 13ka Feebaraayo 2024 Dowladda Puntland ayaa si adag uga horyimid tallaabooyinka dowladda federaalku waddo ee ay ku doonayso inay wax kaga beddesho dastuurka kumeel gaarka ah ee dalka. Wasiirka caddaaladda Puntland, Maxamed Cabdi Wahaab ayaa sheegay in madaxweyne Xasan Sheikh uu doonayo inuu meesha ka saaro heshiiska  dowladnimada Soomaaliya, taasoo uu sheegay inay horseedayso inuu dalku galo qalaalase siyaasadeed iyo mid amni.

Wasiirka caddaaladda Puntland wuxuu sheegay, in Puntland ay ogoshahay wax ka beddelka dastuurka in loo maro waddo sax ah oo waafaqsan cutubka 15-aad ee dastuurka, kaasoo sheegaya in wax ka beddelkiisa loo maro habraac uu dastuurku sheegayo oo ah in heshiis iyo wadatashi loo dhan yahay laga sameeyo.

“Madaxweynaha iyo dowladdiisa waxay waxay Xamar ka wadaan waxay ummadda u keenaysaa dib u dhac. waxay keenaysaa in dastuurkii ama qoraalkii keli ah ee 50 sano kaddib dadka Soomaaliyeed ku heshiiyeen ay maanta daaqadda ka saarayaan, oo waddo sharci darro ah u marayaan. Taas ma shaqeynayso, Qaranimada Soomaaliyeed iyo dastuurka, Xasan iyo koox yar uu wato ma beddeli karto,” ayuu yiri wasiirka caddaaladda.

Wasiirku wuxuu sheegay haddii dowladda federaalku si sharci darro ah wax uga beddesho dastuurka in Puntland aysan aqoonsan doonin kuna dhaqmi doonin wax ka beddelkaas.

Wuxuu sheegay in loo baahan yahay in laga digtoonaado tallaabo kaste oo mugdi galin kara qaranimada iyo midnimada dalka Soomaaliyeed.

Muqdisho 13ka Feebaraayo 2024 Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta Axmed Macallin Fiqi ayaa xafiiskiisa kula kulmay Xildhibaanno iyo Senatorro ka tirsan barlamaanka federaalka Soomaaliya oo wehliyaan siyaasiyiin iyo hoggaaomiyeyaal reer Awdal.

Kulankaan ayaa waxaa looga hadlay sidii hal meel looga soo wada jeesan lahaa ka hortagga damaca gurracan ee Itoobiya ay ku doonayso qeyb ka mid ah dhulka iyo badda Soomaaliyeed.

Sidoo kale waxaa diirada lagu saaray kulankaan, sidii loo adkeyn lahaa midnimada dadka reer Awdal iyo weliba in lagu waajaho difaaca gobonimada iyo midnimada dalka si middaysan oo aan tafaraaruq lahayn.

Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta Axmed Macallin Fiqi ayaa xafiiskiisa kula kulmay Xildhibaanno iyo Senatorro ka tirsan barlamaanka federaalka Soomaaliya oo wehliyaan siyaasiyiin iyo hoggaaomiyeyaal reer Awdal.

Kulankaan ayaa waxaa looga hadlay sidii hal meel looga soo wada jeesan lahaa ka hortagga damaca gurracan ee Itoobiya ay ku doonayso qeyb ka mid ah dhulka iyo badda Soomaaliyeed.

Sidoo kale waxaa diirada lagu saaray kulankaan, sidii loo adkeyn lahaa midnimada dadka reer Awdal iyo weliba in lagu waajaho difaaca gobonimada iyo midnimada dalka si middaysan oo aan tafaraaruq lahayn.

Waxa uu ka dhawaajiyay in dowladda federaalka ah ay tahay mid mar weliba u dhego nugul dareenka iyo rabitaanka dadka Soomaaliyeed, waxaa uuna hordhigay dadaallada dowladda ee maareynta damaca Itoobiya ee ka socota gudaha dalka iyo kuwa heer diblomaasiyadeed.

Ugu dambeyntiina wuxuu hoosta ka xariiqay in dowladda Soomaaliya marnaba aysan gorgortan ka galeyn wadajirka dhulkeeda iyo Midnimada dadkeeda.

Muqdisho 13ka Feebaraayo 2024 Baarlamaanka 11-aad ee Soomaaliya ayaa shalay bilaabay ka doodista, wax ka beddelka iyo dhameystirka dastuurka, kaasi oo shaqadiisa soo socotay 12-kii sano e ee lasoo dhaafay.

Soomaaliya ayaa lagu dhaqayay dastuur kumeel-gaar ah tan iyo 2012. Dastuurkaasi KMG ah waxaa ansixiyay 825 xubnood oo ergo aheyd, waxayna ansixintiisa ka dhacday magaalada Muqdisho.

Intii lagu dhaqmayay dastuurka kumeel-gaark ah waxaa dalka laba jeer madaxweyne ka noqday Xasan Sheekh, hal marna Farmaajo, waxaa kale oo dalka uu yeeshay lix ra’iisul wasaare. Sidoo kale waxaa dhismay intii mudadaasi lagu jiray maamullada Galmudug, Jubbaland, HirShabeelle iyo Koonfur Galbeed. Tan iyo waqtigaasi waxaa jirtay ballan aheyn in la dhameystiro dastuurka, oo shaqadiisa leeyihiin xildhibaannada baarlamaanka Soomaaliya. Baarlamanaadii 9-aad iyo 10-aad waa awoodi waayeen inay doodaasi furaan oo dastuurka dhameystiraan. Waxaase doodaasi shalay furay baarlamaanka 11-aad oo raba inuu ansixiyo dastuurka ay howshiisa soo socotay 12-kii sano ee lasoo dhaafay.

Waxaa shalay golaha la horgeeyay hindisaha afarta cutub ee ugu horreysay dastuurka, oo ay ku jiraan qodobbada ugu muhiimsan dowladnimada Soomaaliya. 63 sano ayaa laga jooga markii ugu dambeysay oo baarlamaan Soomaaliyeed dood iyo ansixin u fariisto dastuur uu yeelanayo dalka.

Bishii Juun 1961-dii ayaa baarlamaankii Soomaaliya ansixiyay dastuur ku qornaa Af Talyaani, hadda oo 63 sano laga joogana waxaa la eegaya haddii baarlamaanka 11-aad ansixin doono dastuurka horyaalla oo Af Soomaali ku qoran ayna fududahay inay cid walba fahamto.

Muqdisho 13ka Feebaraayo 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xalay si kadis ah ku tegay suuqa cusub ee Jubba Hypermarket oo ku yaalla isgoyska Jubba, taasi oo ay ka dhalatay fal-celin xooggan.

Madaxweynaha oo markaas kasoo laabtay booqasho uu ku tegay hoyga Senator Muuse Suudi Yalaxow oo ku yaalla Mirinaayo ayaa wax waddo ah loo xirin, ayada oo dad badan oo goor dambe ku baraarugay ay la yaabeen.

Madaxweynaha ayaa si kalsooni badani ku jirto salaan gees uga soo bilaabay dadkii joogay suuqa iyo kuwii fadhiyay maqaayadaha ganacsi ee ku yaalla aagga suuqa illaa sigoyska Jubba. Sida caadada ah markii la joogo Muqdisho, hadii uu madaxtooyada ka baxayo madaxweynaha ama ra’iisul wasaaraha waxaa la xiraa jidadka aagga uu u socdo iyo aagga madaxtooyada, balse xalay taasi ma dhicin oo waxaa jidka isla marayey gaadiidka shacabka iyo kan wada kolonyada madaxweynaha.

Haddaba, Sidee looga fal-celiyay?

Cabdullaahi Yare Cabdi: “Mahadsanid mudane madaxweyne, waxaad shacabka Soomaaliyeed tustay in Muqdisho amni la isku haleyn karo ka jiro.”

Bashiir Sheekh Cabdi: “Guul baan kuu rajeynayaa Mudane Madaxweyne laakiin Muqdisho oo la isku sawiro macno soo kordhin mayso ee ballanqaadkii umadda Soomaaliyeed ay kaa sugayeen ayaa lagaaga fadhiyaa dalka oo xor ah, weliba dalka meesha uu ka dhismo waa ciidanka ee ciidanka tayeey oo u xul qofkii hogaamin lahaa.” “Madaxweynaha daacad wuu yahay ee kuwa la shaqeeya ayaa hagar daamo ku wado, Soomaali waligeed dowlad ka dhalaan mayso sababta oo ah waa dad aan dowladnimo daacad u aheyn,” ayuu yiri Saabir Soofe Saabir. “Madaxweynaha daacad wuu yahay ee kuwa la shaqeeya ayaa hagar daamo ku wado, Soomaali waligeed dowlad ka dhalaan mayso sababta oo ah waa dad aan dowladnimo daacad u aheyn,” ayuu yiri Saabir Soofe Saabir.